Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады
МІРЖАҚЫП ДУЛАТОВ (1885-1935)
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
Åæåëã³ ä?ó³ð ?äåáèåò³ áåñ êåçå?íåí ò?ðàäû
| МІРЖАҚЫП ДУЛАТОВ (1885-1935)
"Қазақта бұрын роман жоқ еді. Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған Міржақып Дулатов болды. " (А. Байтұрсынұлы) Міржақып Дулатов - қазақтың аса көрнекті ағартушыны, қоғам қайраткері, ақын, жазушы, жалынды көсемсөз шебері, қазақтың тұнғыш романының авторы. Туған жері: бұрынғы Торғай уезі, Сарқопа болысы (Қостана) облысы, Жангелдин ауданы, Қызбел ауылы). Еңбектері: "Оян, қазақ!" (Уфа, 1909; Орынбор, 1911), "Бақытсыз Жамал" романы (Қазан, 1910), "Азамат" (Орынбор, 1913). "Терме" (Орынбор, 1915);"Есеп құралы". (Орынбор, 1914; Ташкент, 1922), "Балқия" пьесасы (Орынбор, 1922), "Оқу құралы" (Орынбор, 1924), "Қирағат" кітабы; "Бүркіт кегі" балладасы, 1993 жылы сүйегі туған жеріне әкелінді. Дулатовтың туған жері: (Торғай атырабы) М. Дулатовтың туған жылы мен туған күні: (1885 жылы 25 қараша) • М. Дулатов орысша сабақты үйренген: (Мұқан Теқтабайұлынан) • "Менің алған білімге көзімді ашқан осы кісі, "- дейді Мұқан Тоқтабай ұлына арнаған сезінде… Айтып отырған: (М.Дулатов) *** Қазақ әдебнетінің тарихындағы қудаланған қаламгер(лер): ("М.Дулатов; *Ж. Аймауытов) • М. Дулатов қамалған кезінде Орынборға бірге жер аударылды: (Ә.Бөкейхановпен, 1922 жылы) • М. Дулатов бірнеше арнау өлеңдерінде кімнің поэтикалық бейнесін жасауға ұмтылған? (Ә. Бөкейхановтың) • М. Дулатов "Қазақ" газетінде кіммен бірге қызмет атқарған? (А. Байтұрсынұлы) • А. Байтұрсынұлы мен Ә.Бөкейханұлының серіктесі, ақын, жазушы, публицист: (М. Дулатов) • М. Дулатов Түркістан Республикасының "Ақ жол" газетінде қызметте болған жыл: (1920 жыл) • М. Дулатовтың Сталин, Голощекин озбырлығының қармағына ілініп, қайтадан тұтқынға алынуы: (1928 жылдың желтоқсаны) • М. Дулатов қайтыс болды: (Сосновецтегі лагерьдің лазаретінде) • *** М. Дулатов: (*Публицист; *Ағартушы ұстаз; *Қоғам қайраткері) • М. Дулатовтың 1909 жылы Уфада басылып шыққан кітабы: ("Оян, қазақ!") • М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" өлең жинағы екінші рет басылып шыққан қала: (Орынборда, 1911 жыл) **** Дулатовтың шығармалары: (*«Жастарға»; *«Оян, қазақ!»; *«Бақытсыз Жамал») *** М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" жинағына енген өлең(дер): (*"Сөз ақыры"; *"Сайлаулар хақында"; *"Жастарға") • М. Дулатовтың "Оян, қазақ!" кітабына енген шығармалары: ("Жігіттер", "Жастарға", "Қазақ халқының бұрынғы һәм бүгінгі халі", "Қазақ жерлері", "Насихат ғумумия", т.б.) • Міржақып Дулатовтың "Насихат ғумумия" толғауы неше бөлім, неше тармақтан тұрады? (17 бөлім, 556 тармақ) *** М. Дулатовтың "Насихат ғумумия" өлеңдер топтамасының желісі: (*Ақын аты-жөнін, асыл затын, тайпасын, шыққан жерін айтады; *Кітаптың 25 жаста жазылғанын айтады; *Халқының, замандасымен, елінің сөз ұғарлық азаматымен түгел сырласады) "Көзіңді аш, оян, қазақ, көтер басты, Өткізбей қараңғыда бекер жасты. Жер кетті, дін нашарлап, хал һарам боп, Қазағым, енді жату жарамас-ты." Өлең жолдарының авторы: (М. Дулатов) "Ұйқыда жатыр қазақ көзін ашпай, Кеттік қой отқа күйіп, өрттен қашпай. Әр халық алға кетіп жатса-дағы, Біздің жұрт шегінеді қадам баспай. " Кімнің өлеңі (М. Дулатов) • 1907 жылы Петерборда шыққан " Серке" газетінің бірінші санында жарияланған Міржақыптың өлеңі: ("Жастарға") *** Міржақыптың өлең жинақтары: (*«Терме»; *«Азамат») • М. Дулатовтың "Азамат" атты өлеңдер жинағы Орынборда басылып шықты: (1913 ж.) • Орынборда 1915 жылы М. Дулатовтың басылған жинағы: ("Терме") *** М. Дулатовтың "Шағым" өлеңінен алынған жолдар: (*Мен біткен ойпаң жерге аласа ағаш; *Емеспін жемісі көп тамаша ағаш; *Пайдалан керегіңе жараса, Алаш!) "Мен біткен ойпаң жерге аласа ағаш, Емеспін жемісі көп тамаша ағаш. Қалғанша жарты жаңқам мен сенікі, Пайдалан, шаруаңа жараса, Алаш, " - деген үзіндінің авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың "Бүркіт кегі" деген шығармасы: (Баллада) • М. Дулатұлының Абай үлгісімен жазған 216 тармақ, 5 бөлімнен тұратын шығармасы: ("Бүркіт кегі") • М. Дулатовтың юморлық, сатиралық қырларын танытатын өлеңі: («Жұмбақ» өлеңі) • "Елім-ай" өлеңінің авторы: (М. Дулатов) "Таза бұлақ" өлеңінің авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың өлеңі: ("Таршылық халіміз хақында аз мінәжат") • "Шешенің балаларын сүюі" өлеңінің авторы: (М. Дулатов) • Үзінді М. Дулатовтың қай шығармасынан? Кім сағынар сендерді келгенінше, Құлындарын көзімен көргенінше? - Сендер қайтып келсеңдер адам болып, Еш арманым болмас еді өлгенінше… ("Шешенің балаларын сүюі") • М. Дулатовтың түрме кейпін жасаған, реалистік дәлдігімен ерекшеленетін өлеңдері: ("Қапастағы ұрының мінажаты"Абақтыдағы айт түні") • М. Дулатовтың поэзиядағы азаматтық сарындарды биік сатыға көтерген ұранды, дауылпаз толғаулары: ("Сағыну", "Жас қазақтар", "Елім-ай", "Жаңа тілек", "Алашқа") • 1910 жылы жарық көрген тұңғыш қазақ романының авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың 1910 жылы Қазанда басылып шыққан прозадағы ірі шығармасы: («Бақытсыз Жамал») • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романының кейіпкерлері: (Жамал; Сәрсенбай - Жамалдың әкесі; Шолпан - Жамалдың шешесі; Қалампыр - Сәрсенбайдың бәйбішесі; Ғали - Жамалдың сүйген жігіті; Дүйсебек - Ғалидың әкесі; Жұман - Жамалдың күйеуі; Байжан - Жұманның әкесі; Жүніс, Нұрмаш - Ғалидың достары; Фатихолла - қаладағы саудагер адам) *** Қазақ әдебиеті тарихындағы алғашқы роман: (*«Бақытсыз Жамал») • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романын жатқызуға болатын бағыт: (Тұрмыстық роман) • "Біздің арамызда қазақша бірінші роман жазған М, Дулатов болды, " деп алған пікір айтып, романды бағалаған ғалым: (А. Байтұрсынұлы) *** «Бақытсыз Жамал» романындағы кейіпкер(лер): (*Гали; *Шолпан: *Сәрсенбай) *** «Бақытсыз Жамал» романындағы кейіпкер(лер): (*Ғали; *Жамал; *Байжан) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романындағы Жамалдың шешесі мен әкесінің аттары: (Сәрсенбай мен Шолпан) • М.Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романының "… алдында 100 жылқы, 200. 300 қойы бар…" - деп суреттелетін кейіпкері: (Сәрсенбай) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романындағы Сәрсенбайдың бәйбішесі (Қалампыр) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Жамалға болысқан адам; (Анасы) "…Сәрсенбайдың үйінде бір жақсы бала бар. Сұлулық, ақыл, салтанат үшеуі де бір біріне муафиқ келіп, сол елдің қызының алды болды…" 6сы сипаттар лайық кейіпкер: (Жамал) • Міржақып Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Ғалидың әкесінің аты: (Дүйсебек) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Ғали мен Жамал "Қырыққұдық" деген жерде паналады: (Наигашысын, аты - Бабас) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" ромашындағы Фатихолла: (Жамал мен Ғалиды паналатқан адам) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романында Жамалға құда түскен жігіттің аты: (Таз Жұман) *** "Бақытсыз Жамалдағы" қызға атастырылған күйеу: (*Жұман) • М. Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" шығармасында Жамал қалай қайтыс болған? (Боранда үсіп өледі) • М. Дулатұлының "Бақытсыз Жамал" романынан көрінетін қазақтың салт- дәстүрлері: (Қазақтың екінші әйел алу үшін ағайындарынан сүйінші сұрау жолы, шілдехана, балаға ат қою, құда түсу, қыз айттыру) *** "Бір сенсің ғашық отын сөндіретін, Кім бізді ықтиярсыз көндіретін". М. Дулатовтың қай шығарыасынан? ("Бақытсыз Жамал") *** М. Дулатовтың «Бақытсыз Жамал» романындағы Ғали мен Жамалдың сыр шертісуі: ( *Бір сенсің ғашық отын сөндіретін, Кім бізді ықтиярсыз көндіретін? Өлсек - шұқыр бір болып, шықсақ төбе, Айырылмалық болса да өлтіретін. *Сөйле, тілім, шешімін осындайда, Құрбылармен бір жерге қосылғанда. Отырмассың үнемі төрде бүйтіп, Еріксіз-ақ қоярсың қосылғанда. *Жақсы қыз баға жетпес бір гауһар тас, Он алты, он жетіге келгенде жас. Жаннаттың пісіп тұрған алмасындай, Қол жетсе, қандай жігіт ләззат алмас. ) • М. Дулатовтың "Серке" газетінде басылған бас мақаласы: ("Біздің мақсатымыз") • "Серке" газетіне "Арғын" деген бүркеншік атпен "Біздің мақсатымыз" атты мақала жазған жазушы: (Міржақып Дулатов) • 1911 жылы "Айқапта" жарық көрген "Жер мәселесі" мақаласының авторы: (М. Дулатов) "Осыдан 15 жыл бұрынғымен салыстырғанда нашарлап кеттік, енді аз ғана жылда неміз қалады?" - деп айтқан: (М. Дулатов) • Ахметтану ғылымының негізін салушы: (Міржақып Дулатов) • 1922 жылы орыс тілінде жазылған "Ахмет Байтурсынович Байтурсынов" деген өмірбаяндық очерктің авторы: (М. Дулатов) • М. Дулатовтың пьесасының аты: ("Балқия", 1922 жылы Орынборда басылып шықты) *** М. Дулатовтың жарық көрген оқулықтары: (*«Есеп құрал»; *«Қирағат») "Ардақтап өтем әкемді" атты естеліктің авторы: (Гүлнар Дулатова) жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|