АКТ-ның ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СТРАТЕГИЯЛАРЫ:
СІЗДІҢ МҰҒАЛІМДІК ТƏЖІРИБЕҢІЗ ТУРАЛЫ ЖАЗБА
Стратегияны сіз қалай жəне қашан
қолданғаныңыз туралы мысалдар
Стратегия
Еліктеу/Ұқсату
(имитация)
жəне
модельдеу
- оқушыларға мектеп зертханасында өте
баяу немесе жылдам, өте қауіпті немесе өте
қымбат болуы мүмкін құбылыстармен
танысып түсінуге көмектеседі;
- оқушыларға ауыспалы жағдайлардағы
өзгерістердің
əсерін
зерттеуге
немесе
тұжырымды түсінікті нығайтуға мүмкіндік
береді.
Шамаларды өлшеп, жазып алу үшін
жабдықты
пайдалану,
мысалы,
температураны, ылғалдықты, жарықты
жəне қысымды жазу үшін сенсорларды
пайдалану, таныстырылым мен нəтижелерді
жазу кезінде көмектесіп, уақыт үнемдейді.
Оқушыларға экспермменттің мəні туралы
болжамды түсіндіру, бағалау жəне айту үшін
көп уақыт беруге мүмкіндік береді.
Деректер қоры мен кестелер ақпарат
арасындағы байланысты пысықтау үшін
оқушыларға
ақпаратты
ұйымдастыруға,
іздеуге жəне сұрыптауға, мысалдарды іздеп,
болжамдарды тексеруге мүмкіндік береді:
мыс.; түрлі тағамдардың құнарлылығы
туралы деректі табу.
Жарияланымдар мен таныстырылымға
арналған бағдарламалық жасақтама, мыс.
Мəтінді өңдеуге арналған процессор, шағын
баспа жүйесі, мультимедиа бағдарламасы,
оқушылардың түсінігін дамытуға жəне өз
қорытындыларын басқаларға таныстыруға
мүмкіндік береді.
Ақпарат көздері, мыс. Интернет, CD-Диск
жəне деректер, оқушыларға білімі мен
түсініктерін дамытуға арналған ақпарат
табуға мүмкіндік береді.
Интерактивті тақталар жəне
сыныптағы əрекеттестік
Кембридж
университетінің,
Ашық
университет жəне Ланкастер мен Эксетер
университеттеріндегі
əріптестермен
бөліседі
*
. Мен бастауыш мектепте
интерактивті тақтаны (ИТ) пайдалану
мүмкіндіктерін зерделеу жөніндегі үш
зерттеу жобасына қатыстым. Бұл зерттеу,
ИТ Британияның бастауыш сыныптарында
пайдалану мұғалімдердің белгіленген,
тиімді тəжірибесіне қандай қатысы барын
қажетті деңгейде түсінусіз, «оқытуды
түрлендіретін» (жəне түрлендіруге тиіс)
құрал ретінде ғана таратылып, орын алады
деген қауіптеріне негізделген. Сондықтан
біз осы технологияны пайдалануда үлкен
тəжірибесі бар мұғалімдер сыныптың
күнделікті
өмірінде
оны
қалай
қолданатынын зерттедік. Атап айтқанда,
біз:
•
ИТ мұғалім-оқушы əрекеттестігінде
ерекше функция атқара ма?
•
ИТ
пайдалану
сыныптағы
əрекеттестіктің қалыпты түрлерін өзгертті
ме ?
•
Оқушылардың мектептегі сабақтарға
белсенді қатысуына ИТ пайдалану əсерін
тигізе ме?
•
ИТ мұғалім мен оқушылар арасындағы
көзқарастардың жалпы жүйесін құруға
көмектесе ме жəне балаларды оқытудың
келісушілігі мен ұзақтығын арттыра ма?
•
Мұғалім белсенді пайдаланатын ИТ
коммуникативті
функциясы бар ма?
•
Сыныптағы
балалардың
бірлескен
жұмысын қолдау үшін ИТ пайдалы ресурс
болып табыла ма? - деп сұрадық.
Қосымша мақсатымыз ИТ-ны тиісті білім
теорияларымен байланыстыру болды.
Орыс психологі Выготскийдің біртума
шығармасына
негізделген
əлеуметтік-мəдени теория, білім мен
түсінікті
жинақтауда
құралдардың
маңыздылығын мойындайды. Бұл көзқарас
бізге ИТ-ны мұғалімдердің қалыптасқан
тəжірибесін арттыруда, бұзуда немесе
таратуда көмектесетін құрал ретінде
зерттеуге мүмкіндік берді. Англияның
оңтүстік-шығысындағы
бастауыш
мектептерде мұғалімдер жазып алған
бейне-сабақтары, əр сыныпта жазылған
сабақтардың
бірізділігімен
біздің
деректерімізді
ұсынды.
Мұғалімдер
барлық жердегі зерттеулерге белсенді
қатысып, кейіннен өз пікірлерін ұсынып
отырды.
Нəтижелер
*
Карен Литтлтон,
Пол Уорвик, Аллсон Твиннер, Джулиа
Гиллен, Джудит Кляйн Старман,
Рут Кершнер және Сара
Хеннеси.
Талдауымыз
ИТ
мұғалімдерге
оқу
бағдарламаларының мазмұнын бұрынғыға
қарағанда жеңілірек жəне біркелкі көрсетуге
мүмкіндік беретінін көрсетті. Мысалы,
мұғалім алдын ала бейнені, содан соң
тақтадағы жазбаша ескертулерді көрсетті,
содан соң балаларды тақтаға шығып,
суреттер мен мəтіндерге жауап беруді
сұрады жəне тақтада қорытынды шығарды.
Енді осы барлық іс-əрекеттерді ИТ-ға
енгізуге болады.
Мұғалімдер балаларды қызықтыру үшін
жəне ақпаратты əртүрлі форматта бере
отырып, олардың дамып келе жатқан
түсінігін
бағыттау
үшін
ИТ-ны
пайдаланатынын көрдік. Осы қызметтің
кейбір түрлерін ИТ-сыз өткізуге болса да,
ИТ таныстырылымының икемділігі мен
жылдамдығы басқа технологияларда өзіне
тең
таппайды. Бұл жоспарлауға көмектеседі.
«ИТ пайдалану сыныптағы əрекеттестіктің
қалыпты нысандарын өзгертті ме?» деген
сұраққа біздің беретін жауабымыз: «жоқ».
Тақтаның сыныптың алдыңғы бөлігінде
орналасуы сұрақтармен жəне жауаптармен
алмасу үшін мұғалім бүкіл оқушылардың
назарларының алдында болатын дəстүрлі
оқыту стилін нығайтуға бағытталған, ал
оны
басқа
стильдермен
жəне
де
тəжірибелік сабақтармен алмастыруды
ниет етудің арқасында тиімді оқыту орын
алады.
ИТ оқушылардың сабаққа белсенді, əдетте
кезекпен қатысуына, сондай-ақ топтың
қызметін
ынталандыру
үшін
жақсы
мүмкіндіктер ұсынады. Бұл жеке жəне
ұжымдық қызмет идеяларын жинақтау үшін
өте пайдалы. Мысалы, мұғалімдер мен
оқушылар сыныпта талқылауға визуалды
түрде қатыса алады. ИТ балалардың топтық
қызметін ұйымдастыру үшін жақсы құрал
бола алады, мысалы, ол мұғалімге балалар
бірге жұмыс істей отырып, өзара əрекеттесе
жəне
түсіндіре
алатын
қызықты,
мультимедиялық
ресурстардың
жақсы
құрылымдалған
топтамасын
жасауға
мүмкіндік береді. Өзінің топтық жұмысында
ИТ пайдаланған балалар сыныптағы барлық
жұмысқа белсенді түрде қатыса білді. Бірақ
олардың
ИТ-ны
тиімді
пайдалануы
мұғалімдердің оларды топта жұмыс істеуге
қалай дайындағанына байланысты болды,
мысалы, қалай сөйлеу жəне бірге жұмыс
істеу жөніндегі «негізгі ережелерді» жасау
кезінде
олармен
келісу. (
www.
thinking-together.org.uk
қара).
Онсыз,
топтағы жұмыс, əдеттегі, ИТ пайдаланусыз
сияқты өнімсіз болуы мүмкін. ИТ-ның
көлемі мен сыныптың қабырғасында биік
орналасуы осы технологияны пайдалану
кезінде балалар үшін кейде қиындықтар
туғызып жатады.
ИТ мұғалім үшін сабақты мұқият
жоспарлау мен аяқ астынан болған оқиға
бойынша шара қабылдауды біріктіруде
ұсынатын икемді мүмкіндігін ерекше атап
өткен жөн, мысалы оқушылардың жете
түсінбегенін зерделеу үшін. Мұғалімдер
ресурстардың көмегімен кез келген уақытта
алға да, кейін де жылжи алады, сондықтан
ақпарат пен идеяларды жалпы визуалды
жазбаларға,
бірлесіп
жасалған
материалдарға жəне түсінуге арналған басқа
құралдарға сүйене отырып, диалог пен
талқылау негізінде қайта қарауға жəне
жасауға болады. Сондай-ақ, мұғалімдер
балалардың іс-əрекеттерін субституитивті,
яғни
оқушылардың
ұқыпсыздықтарын
«қолдай» алады, себебі олар ресурстары мен
іс-əрекеттерін ИТ-да əзірледі. Осылайша,
құзырлы мұғалімдер осы технологияны
балаларды оқытуда келісушілікті жəне
ұзақтықты қамтамасыз етуге көмектесу үшін
пайдалана алады. Қосымша ақпарат алу үшін
http://iwbcollaboration.educ.cam
.ac.uk/
қараңыз.
Қорытынды
ИТ-ны сабақ нақты құрылымдалған,
барлық
қажеттті
материалдармен
қамтамасыз етілген болуы үшін пайдалануға
болады, ал олардың икемділігі мұғалімдерге
сабақ
кезінде
болатын
жағдайларға
жоспарсыз əрекет жасауға көмектеседі.
Біздің
қорытындымыз
мынадай:
бойынша білім беру жөніндегі
ма териалдары
ТЕХНОЛОГИЯ
Сыныпта ғы әрекеттестік
Нил Мерсер бастауыш мектепте интерактивті тақталарды
пайдалану жөніндегі өз зертеулерімен бөліседі
Талдауымыз ИТ мұғалімге бұрынғыға қарағанда, оқу бағдарламаларының
мазмұнын аса жатық жəне біркелкі ұсынуға мүмкіндік беретінін көрсетті»
ам