Екінші том маса астана, 2022 ахмет байтұрсынұЛЫ
жүктеу/скачать 6,35 Mb. Pdf көрінісі
|
А.Байтұсынов Маса жинақ
- Бұл бет үшін навигация:
- Песень о вещем Олеге
| 10. ДАНЫШПАН АЛЕКТІҢ АЖАЛЫ
Ахметтен Пушкиннен Данышпан Алектің ажалы Жар салып, жасақ жияр білімді Алек, Білімсіз хұзарлардан алмаққа кек. Қаласын, егіндерін ызасы үшін От пенен қойған арнап қылышқа деп. Қол бастап, киіп сауыт – Царградты, Сыр мінез таңдап мініп сенімді атты, Далада келе жатып, князь көрді Ішінен қалың орман шыққан қартты. Перунға көнген, берген ықыласын, Болжаған болар заман уақиғасын, Қасына Алек келді қарияның Өткізген құлшылықпен, балмен жасын. «Не болар, айтшы, бақсым Құдай сүйген, Ілгергі өтер жасым нендей күймен? Жауымды жан-жақтағы қуандырып, Топырақ тез басар ма, денеме үйген? Ашып айт, бүкпей бәрін, еш қаймықпа! Аласың таңдап жақсы ат айтқандыққа!». Песень о вещем Олеге Как ныне сбирается вещий Олег Отмстить неразумным хозарам: Их сёла и нивы за буйный набег Обрёк он мечам и пожарам. С дружиной своей, в цареградской броне, Князь по полю едет на верном коне. Из тёмного леса навстречу ему Идёт вдохновенный кудесник, Покорный Перуну старик одному, Заветов грядущего вестник, В мольбах и гаданьях проведший весь век. И к мудрому старцу подъехал Олег. «Скажи мне, кудесник, любимец богов, Что сбудется в жизни со мною? И скоро ль, на радость соседей- врагов, Могильной засыплюсь землёю? Открой мне всю правду, не бойся меня; В награду любого возьмёшь ты коня». «Волхвы не боятся могучих владык, А княжеский дар им не нужен; 350 Бақсылар князь сыйын қылмас қажет Һәм қорықпас болғандардан ие жұртқа. Олардың тілі еркін, сөзі хақ-ты, Құдірет әмірімен ынтымақты. Қараңғы таңдағылар танытпайды, Жүзіңнен саған деген көрем бақты. «Ұмытпай, ал жадыңа сөзін қарттың, Батырға қымбат пұлы дабыс- даңқтың. Атың зор, айбының мол жау мұқатқан Қалқаның қақ басында Царградтың. Аямай берген саған бақ- талайды, Күңіркеп, дұшпандарың көре алмайды. Жер, су да – бәрі саған бағынулы, Толқыны көк теңіздің ала алмайды. Айбалта, оқ найза да, сом қанжар да, Ешбірі саған залал қыла алмайды. Астына көк сауытың жара түспес, Қорғаушың көрінбейтін бар бір сайлы. Қатерлі не бейнеттен қорықпас атың, Сезеді қозғалғанын қалай таңым. Правдив и свободен их вещий язык И с волей небесною дружен. Грядущие годы таятся во мгле; Но вижу твой жребий на светлом челе. Запомни же ныне ты слово моё: Воителю слава – отрада; Победой прославлено имя твоё, Твой щит на вратах Цареграда; И волны и суша покорны тебе; Завидует недруг столь дивной судьбе. И синего моря обманчивый вал В часы роковой непогоды, И пращ, и стрела, и лукавый кинжал Щадят победителя годы... Под грозной бронёй ты не ведаешь ран; Незримый хранитель могущему дан. Твой конь не боится опасных трудов; Он, чуя господскую волю, То смирный стоит под стрелами врагов, То мчится по бранному полю. И холод и сеча ему ничего... Но примешь ты смерть от коня своего». Олег усмехнулся; однако чело И взор омрачилися думой. В молчанье, рукой опершись на седло, С коня он слезает угрюмый; И верного друга прощальной рукой 351 «Тұр!» десе – жауған оққа қимылдамас, «Шу!» десе – не қамалға кірер батыл. Суыққа, соғысқа да тұлпар шыдар, Ажалың бірақ осы аттан болар...» Сөзіне шалдың айтқан күлді Алек, Әйтсе де ой мен жүзі торғылданар. Көңілсіз ойдағы жоқ естіп істі, Үндемей ерге асылып аттан түсті. Сипалап, қасып, қағып мойынға атын, Айнымас доспен князь қош айтысты: «Бақыл бол, серік атым, ренжіме! Айырылар мезгіл жетсе, айырмас не? Дамыл ал! Қош аман бол! Мені ұмытпа! Аяғым тимес алтын үзеңгіңе. Келіңдер, бозбалалар, атты алыңдар! Жетектеп, тоғайыма апарыңдар! Жабыңдар жабуына түкті кілем, Тазалап, жуып, бағып, баптаңыздар! Жеміне ең қалаулы сұлы алыңдар! Бұлақтың суымен һәм суарыңдар!» И гладит и треплет по шее крутой. «Прощай, мой товарищ, мой верный слуга, Расстаться настало нам время; Теперь отдыхай, уж не ступит нога В твоё позлащенное стремя. Прощай, утешайся, да помни меня! Вы, отроки - други, возьмите коня! Покройте попоной, мохнатым ковром, В мой луг под уздцы отведите; Купайте, кормите отборным зерном, Водой ключевою поите». И отроки тотчас с конём отошли, А князю другого коня подвели. Пирует с дружиною вещий Олег При звоне весёлом стакана. И кудри их белы, как утренний снег Над славной главою кургана... Они поминают минувшие дни И битвы, где вместе рубились они. «А где мой товарищ, – промолвил Олег: – Скажите, где конь мой ретивый? Здоров ли? 352 Князға, атын алып, тосты басқа ат, Өтеді мұнан кейін неше жылдар. * * * Басында бір қорғанның Алек тойлап, Жасақпен жанындағы күліп- ойнап, Қайғы жоқ, қасірет жоқ, ішіп бәрі, Күндерді бастан кешкен сөйлер ойға ап. Ескерді бір мезгілде атын Алек, Сұрайды: «Есен-сау ма һәм қайда? – деп Жүрісін, жүйріктігін таңған жоқ па, Жабығып қалмады ма, – дейді, – жүдеп? Қайда деп жоқтаған соң Алек атын, Айтады біреу тұрып: «Князь батыр! Басында биік қырдың әлдеқашан Тыныштық алып, атың ұйықтап жатыр». Мұны естіп, Алек жерге ұзарап төмен, Ойлайды: «Оттап босқа шал не жеген?! Қу бақсы! Өтірікші, алжыған шал, Атымды айырыпсың босқа менен». Көруге аттың сүйек-саяқтарын, Ертіп ап Игорь менен қонақтарын, 353 Сарайдан шығып Алек келе жатыр, Жағалап Днепрдің алаптарын. Қуарған жатыр сүйек қыр басында, Селеулер жел құбылтқан тұр басында. Құм көмген, жаңбыр жуған сүйектердің Аралап князь Алек жүр қасында. Ақырын аяғын caп шығып басқа, Сөз сөйлер князь тұрып өлген досқа: «Жат, достым! Кәрі иеңнен қайтқан бұрын, Құдірет қарамайды көп, аз жасқа. Жазыпты сені асыма сойғызбасқа, Қаныңмен топырағым тойғызбасқа. «Ажалың аттан болар» деп сандалып, Шал мені қорқытқаны осы бас па?!» Білдірмей, бас ішінен жылжып шығып, Князьға қара жылан шапты ысқырып. Оралып аяғына, шаққан кезде Батырдан шықты дыбыс, жаны ышқынып. Алекті жоқтап, жұрты көп жылайды, 23–7069 354 Өлген соң, жылағанға ол тұрмайды. Днепр жағасында асын беріп, Көпіршіп саптыаяқтар быжылдайды. Ольга мен князь Игорь дөң басында, Тойлаған жасақтары һәм қасында. Күндерді бастан кешкен сөйлей түсер, Саптыаяқ жүрген сайын ортасында... 26 шумақ, 104 тармақ 4 шумақ, 37 тармақ жүктеу/скачать 6,35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|