Нейтрондар (n0) – атом реакторлары маңында п.б.-н электробейтарап бөлш-р, Н. с.ш. - нейтрондар ағынынан тұратын ядролық с.ш.
Әсер етуі: тірі ұлпаны иондайды, сәулелі ауруды өршітеді
Парафиндер, Ве, С (графит), В қосылыстары бетон – қорғаныс экрандарының мат-лына жатады.
с.ш. – қысқа толқынды ЭМ с.ш., табиғаты жағынан көрінетін жарық сияқты, бірақ ену қаб-ті өте жоғары.
Әсер етуі: созылмалы және жіті сәулелі ауруға ұшыратады, онколог-қ ауруларға тап қылады.(мутагендік, тератогендік эфф-р де болады)
-кванттарынан құрамында ауыр ядролы элементтер кездесетін з-р (Pb, W, U) қорғай алады.
Рентгендік с.ш. –көрінбейтін ЭМТ. Ену қаб-ті жоғары.
Әсер етуі: сәулелі күйіктер, сәулелі ауру, мутагендік, канцерогендік эффектілер
Pb, Fe (болат) W құймалары жақсы қорғайды.
Иондаушы сәуле шығарулардан қорғану шаралары.
с.ш. көзінен алыстау;
қауіпті зонада ұзақ болмау;
с.ш. көздерін жоғары тығыздықты мат-лдармен экрандау;
қорғаныс имараттарын пайд-у (панаханалар);
ЖБҚҚ қолдану;
Қ-о үнемі дозиметриялық бақылау жүргізіп отыру:
Шұғыл түрде йодтық алдын-алу** іс-шарасын жүргізу.
ХИМИЯЛЫҚ ҚАУІПТЕР Химиялық қауіптер – түрлі з-р мен олардың арасындағы хим. үдерістермен (айналулармен) б-сты б-атын қ.
П.б. түрлері – уланулар, өрттер, жарылыстар. Хим-қ қауіпті нысандардағы (ХҚН) апаттар салдарынан п.б.
ХҚН – қ-ті хим. з-рды өндірумен, сақтаумен, тасымалдаумен, өңдеумен немесе қолданумен айналысатын экономика объектілері немесе көліктік нысандар. Оларда ірі апаттар болған жағд-рда адамдарлың, жан-р мен өс-рдің тіршілігіне үлкен қауіп төнеді, қоршаған орта айтарлықтай хим-қ ластануларға ұшырайды.
ХҚН қауіптілік дәрежелері:
І – ХЗА-на тап болатын адамдар саны >75000;
