Экология және тұрақты даму

М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті 
 
                                                                          
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                                                
 
 
 
«Бейнелеу өнері және сызу», «Кәсіптік білім», «Сәндік өнер», «Кітапхана ісі», 
«Дизайн» мамандықтары бойынша кредиттік оқу жүйесінде оқитын студенттерге 
арналған 
Экология және тұрақты даму 
 
ПӘННІҢ ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ 
 
 
 
 
 
Курс – 1 
Семестр – 1 
Кредит саны -  2   
Дәріс – 15 сағат 
Практикалық жұмыс – 15 сағат 
Оқытушының жетекшілігімен  
студенттің өзіндік жұмысы (ОЖСӨЖ) – 30 сағат 
СӨЖ – 30 сағат 
Емтихан –  1 -ші семестрде 
Барлығы –    90 сағат 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Орал-2013 
 

 
 
Биология және экология кафедрасының отырысында қарастырылды 
04.01.2013 ж. №5 хаттама 
 
 
Жаратылыстану-география  факультетінің  оқу-әдістемелік  Кеңесінің  отырысында 
бекітілді 
17.01.2013  ж. №5 хаттама 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1. ПӘННІҢ ТИПТІК ОҚУ ЖОСПАРЫ 
Курс бағдарламасы ҚР-ның жоғарғы оқу орнының студенттеріне  арналған «Экология» пәнінің 
типтік  бағдарламасының  негізінде  (Астана  қаласы,  ҚР  БҒМ  11.06.2005  №  289  бұйрығы) 
құрастырылған. 
 
Құрастырушы: оқытушы  Утебалиева Б.Е. 
(«Биология және экология» кафедрасы, №5 ғимарат, 11-кабинет) 
 
 
2. ПӘН БОЙЫНША ОҚЫТУ  БАҒДАРЛАМАСЫ  - SILLABUS 
 
 
 
        Оқытушы (оқытушылар) туралы мәлімет 
 
-  Утебалиева Бакжан Едигекызы 
-    жаратылыстану-географиялық  факультеті,  «Биология  және  экология»  кафедрасы,  №5 
ғимарат, 11-кабинет.  
-  жұмыс телефоны: 50-35-49 
 
 Пән туралы мәлімет 
 
Экология және тұрақты даму 
Семестр 15 оқу аптадан және 2 апта сессиядан тұрады. 
Бір  аптада  1  кредит  сағат,  әр  кредит-сағат  бір  байланыс  сағаттан  дәріс  және  бір  сағат 
оқытушының  жетекшілігімен  студенттің  өзіндік  жұмысынан  (ОЖСӨЖ),1  семинар,  студенттің 
өзіндік жұмысынан (СӨЖ) тұрады. 
 
Кредиттің атпаға бөліну кестесі: 
 
Сабақтар 
Өткізу 
уақыты 
Сабақтар 
Өткізу 
уақыты 
Байланыс сағаты 1 
     (1 дәріс) 
50 мин. 
ОЖСӨЖ 
50 мин. 
Байланыс сағаты 1 
(1 практикалық ) 
50 мин 
 
 
 
 
Кредит саны – 2 
Өту орны: сабақ кестесі бойынша
  
Оқу жоспарынан көшірме:  
 
Курс  Семестр  Кредит 
саны 
Дәріс  Практикалық 
сабақ/семинар 
ОЖСӨЖ  Барлығы  Бақылау 
түрі 
1 
1 
2 
15 
15 
15 
 
емтихан 
 
 
 
 
 
 
 
 

Кіріспе 
 
          «Экология  –  табиғат  экономикасына  қатысты  барлық  білімдерді  – 
жануарлардың оны қоршаған органикалық және бейорганикалық ортамен, әсіресе, 
өзімен  тікелей  немесе  жанама  қатынаста  болатын  жануарлармен  және 
өсімдіктермен    өзара  ынтымақтастық  немесе  қастастық,  жаулық  әрекеттерінің 
бүкіл  жиынтығын  зерттеуді  түсінеміз»,  -  деп  Э.Геккель  экология  ұғымына 
анықтама  берген.  Экология  барлық  деңгейлердегі  ағза  үстелік  биологиялық 
жүйелердің ұйымдасуы мен тіршілік қызметі туралы ғылым.  Экология курсында, 
оның  даму  тарихымен,  бөлімдерімен,  ағзалар,  популяциялар,  бірлестіктер 
экологиясымен,  экологиялық  жүйе,  биосфера  тақырыптарымен  танысады. 
Ғаламдық  экологиялық  проблемалар  тақырыбында  дәріс  оқылады.  Қазақстан 
Республикасының экологиялық жағдайымен, ондағы өсімдіктер мен жануарларды 
қорғауға алынған орындар(қорықтар, қорықшалар) туралы мәлімет алады.  
        Бұл  курс  студенттердің  экологиялық  ойлауын,  экологиялық  мәдениетін 
қалыптастыруға бағытталған. 
 
Курстың мақсаты:  
       Болашақ мамандарды экологияның негізгі бағыттарымен және қазіргі заманғы 
экологиялық проблемалармен, қоғам мен табиғат арасындағы қарым-қатынастың 
даму  жолдарымен,  студенттердің  экологиялық  білімі  мен  қоршаған  ортаны 
қорғауға қатысты өз жауапкершілігін арттыру. 
 
Курстың міндеті:  

 
Жер  бетіндегі  тіршіліктің  даму  заңдылықтарын,  тірі  ағзалардың  қоршаған 
ортамен өзара қарым-қатынасын қарастыру. 

 
Табиғатты  қорғау  мақсатында  студент  санасына  қарапайым  ұғымдар  мен 
білім қалыптастыру.  

 
Антропогендік  факторлармен  байланысты  қоршаған  ортаның  негізгі 
проблемаларына талдау жасау. 

 
Экологиялық қауіпсіздік негіздерін қарастыру. 
                                 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1 апта   
Кредит сағат 1 
Дәріс №1 
Тақырыбы: Экология және тұрақты даму  пәніне кіріспе. 
Дәрістің мазмұны: 
1. Экология және тұрақты даму пәні. Мақсаты мен міндеті. 
2. Экология негізгі бөлімдері. 
4. Экология ғылымының зерттеу әдістері. 
ОЖСӨЖ 1: Экологияның даму тарихы, даму кезеңдері және бөлімдері. 
Экология және пәнаралық байланыстар. 
СӨЖ 1: Қазіргі заманғы экологияның құрылымы. 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Кредит сағат 2 
Семинар 1 
Тақырыбы: Экология пәні мен міндеттері. 
Жұмыс тәсілі: Сұрақтар бойынша ауызша сұрап, талқылау 
 
Мақсаты:  Экология  мәселелері  мен  қатар  тұрақты  даму  мәселелерінің  барын 
түсіндіру 
Семинар мазмұны:  
1.
 
Экологияның қалыптасуы 
2.
 
Қазіргі экологияның дамуы 
3.
 
Экология жаратылыстану ғылымдар жүйесінде және оның құрылымы 
4.
 
Экологияның зерттеу әдістері 
ОЖСӨЖ  2:  Тірі  ағзалардың    ұйымдасу  деңгейлері.  Ағзалардың  экологиялық 
категориялары. 
СӨЖ 2: Экологиялық білім берудің маңызы 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 

4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
2 апта 
Кредит сағат 3 
Дәріс №2 
Тақырыбы: Ағза және орта. Экологиялық факторлар және олардың тірі ағзаларға 
әсері. 
Дәрістің мазмұны: 
1. Ағзалардың тіршілік ету орталары. 
2. Экологиялық факторларға ағзалардың бейімделу қабілеті: 
    А) Абиотикалық факторлар: жарық, температура, ылғалдылық. 
    Ә) Биотикалық факторлар: түрішілік, түраралық. 
    Б)  Антропогендік факторлар. 
ОЖСӨЖ 3: Биологиялық ырғақтар 
СӨЖ 3: Орта ресурстары 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Семинар 2 
Тақырыбы: Конференция Рио-92 «Қоршаған орта және даму» 
Жұмыс тәсілі: Сұрақтар бойынша ауызша сұрап, талқылау 
 
 
Мақсаты:  Қоршаған  ортаны  қорғау    саласындағы  маңызды  уақиғалардың  бірі 
1992ж    3-14  маусым    Рио-де-Жанейрода  өткен  конференция  туралы  толық 
мағлұмат беріп, маңыздылығын түсіндіру  
Семинар мазмұны:  

1.
 
Рио-92 конференциясы, оның мақсаты, жүру барысы. 
2.
 
Рио-92 конференциясында қозғалған негізгі мәселелер (9) 
3.
 
«Рио–  Декларациясы»  құжаты,  «ХХІ  ғасыр  күн  тәртібіне»  бағдарламалық 
құжаты, «Биологиялық алуантүрллік туралы конвенциясы». 
ОЖСӨЖ 4:  Тірі ағзалар ресурсы экологиялық фактор ретінде.  
СӨЖ 4: Азықтық ресурстардың экологиялық маңызы  
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
3 апта 
Кредит сағат 5 
Дәріс №3 
Тақырыбы: Ағзамен қоршаған ортаның қарым-қатынасы. Шектеуші факторлар. 
Дәрістің мазмұны: 
1. Тірі ағзаларға тән қасиеттер.  
2. Шектеуші факторлар. Ю. Либихтің минимум заңы. 
3. В. Шелфордтың толеранттылық заңы.  
ОЖСӨЖ 5: Фотопериодизм 
СӨЖ 5:
 
Биогенді заттар – экологиялық фактор ретінде 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 

 
Кредит сағат 5 
Семинар 3 
Тақырыбы: Ағзамен қоршаған ортаның қарым-қатынасы. Шектеуші факторлар. 
Жұмыс тәсілі: Сұрақтар бойынша ауызша сұрап, талқылау 
 
 
Мақсаты: Ағзамен қоршаған ортаның қарым-қатынасытурасында талқылау.  
Семинар мазмұны:  
1. Тірі ағзаларға тән қасиеттер.  
2.  Шектеуші  факторлар.  Ю.  Либихтің  минимум  заңы.  В.  Шелфордтың 
толеранттылық заңы. 
3.  Экологиялық  факторлардеңгейінің  өзгерісіне  ағзалардың  жауап 
реакциясы 
ОЖСӨЖ 6: Өзгергіштік. Бейімделушілік. 
СӨЖ 6: Ағзалардың экологиялық категориялары 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
4 апта 
Кредит сағат 7 
Дәріс №4 
Тақырыбы: Популяция туралы түсінік.  
Дәрістің мазмұны:  
1.  Популяция  түсінігі.  Статистикалық  және  динамикалық  популяция. 
Популяцияның кеңістіктік таралуы. 
2. Популяцияның қасиеттері 
3. Популяция динамикасы. Динамикаға әсер етуші факторлар. 
ОЖСӨЖ 7: Бәсекелестік ығыстыру ережесі 
СӨЖ 7: Популяция санының ауытқуы. Гомеостаз. 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 

4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Кредит сағат 8 
Семинар 4 
Тақырыбы:   «Рио+10» Дүниежүзілік тұрақты даму туралы саммит 
Жұмыс тәсілі: Сұрақтар бойынша ауызша сұрап, талқылау 
 
Мақсаты:  «Рио+10»  Дүниежүзілік  тұрақты  даму  туралы  саммитінде  қаралған 
өткір мәселелерге тоқталып, қандай бөлімдерден тұрғанын талдау. 
Семинар мазмұны:  
1.
 
«Рио + 92» дүниежүзілік саммиті, негізгі мақсаты, ерекшелігі. 
2.
 
«ТДДС (тұрақты даму туралы дүнижүзілік саммиті) үшін шешімді қабылдау 
жоспары» құжаты. 
3.
 
ТД  (тұрақты  даму)  бойынша  Йоханнесбург  декларациясы»,  қарастырған 
мәселелері. 
4.
 
Популяцияның тірі қалу стратегиясы. Популяция тығыздығын реттеу. 
ОЖСӨЖ 8: Популяция динамикасы 
СӨЖ 8: Түр санының ауытқуы 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Апта 5 
Кредит сағат 9 
Дәріс №5 
Тақырыбы:  Биоценоз 

Дәріс мазмұны: 
1. Биоценоз түсінігі. Биотоп. 
2. Биоценоздың түрлік, кеңістіктік құрылымы. 
3. Биоценоздағы қарым-қатынас түрлері. 
ОЖСӨЖ 9: Биоценоздағы ағзалар қарым-қатынасы  
СӨЖ 9: Экологиялық пирамидалар 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Кредит сағат 10 
Семинар 5 
Тақырыбы: Биоценоз 
Жұмыс тәсілі: Сұрақтар бойынша ауызша сұрап, талқылау        
Мақсаты:  Биоценоздың түрлік, кеңістіктік құрылымымен, биоценоздағы қарым-
қатынас түрлерімен танысу 
Семинар мазмұны:  
1. Биоценоздың түрлік, кеңістіктік құрылымы. 
2. Биоценоздағы қарым-қатынас түрлері. 
3. Биоценоздың трофикалық құрылымы 
4. Биоалуантүрлілік 
ОЖСӨЖ 10: Биологиялық алуантүрлілік 
СӨЖ  10: Биоценоздардың өзіндік реттелу заңдылықтары 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 

7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Апта 6 
Кредит сағат 11 
Дәріс №6 
Тақырыбы:  Экожүйе 
Дәріс мазмұны:  
1. Экожүйе, биогеоценоз ұғымы. 
 
1.1. Экожүйе концепциясы 
 
2. Гомеостаз. Экожүйе тұрақтылығы 
 
3. Экологиялық жүйелердің алуан түрлілігі. Жер беті және су экожүйелері. 
 
4. Экожүйе динамикасы 
ОЖСӨЖ 11: Экожүйелердің өнімділігінің заңдары 
СӨЖ 11: Экожүйелердің динамикасы мен дамуы 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001. 
 
Кредит сағат 12 
Семинар 6 
Тақырыбы: Экологиялық жүйелер 
Жұмыс тәсілі: Сұрақтар бойынша ауызша сұрап, талқылау 
  
 
Мақсаты:    Экологиялық  жүйелердің  негізгі  типтерімен,  энергетикасымен, 
ұйымдасу заңдылықтарымен, динамикасымен толық танысу. 
Семинар мазмұны: 
1.
 
Экожүйелердің негізгі типтеріне сипаттама 
2.
 
Экожүйелердің энергетикасы, ұйымдасу заңдары 
3.
 
Экожүйелердің өнімділігі 
4.
 
Экожүйелер динамикасы 
5.
 
Биологиялық алуантүрлілік 

ОЖСӨЖ 12: Сукцессия. 
СӨЖ  12: Биогенді элементтердің айналымы 
Әдебиеттер: 
1.
 
Ақбасова Ж., Саинова Г. Экология: Оқу құралы. - Алматы: «Бастау».2003.  
2.
 
Бейсенова  А.С.,  Шілдебаев  Ж.Б.,  Саутбаева  Г.З.  Экология,  -  Алматы, 
Ғылым, 2001; 
3.
 
Оспанова Г.С Бозшатаева Г.Т. Экология. - А., Экономика, 2002. 
4.
 
Бродский А.К. Жалпы экологияның қысқаша курсы. Оқу құралы, Алматы, 
Ғылым. 1997. 
5.
 
Николайкин Н.И., Николайкина Н.Е., Мелехова О.П. Экология.  - М., 
«Дрофа», 2009. 
6.
 
Валова В.Д. Основы экологии. Уч. пос.-М.: «Дашков и К»,2002. 
7.
 
Новиков Ю.В.  Экология, окружающая среда и человек» Уч.пос:- 
М:ФАИР-ПРЕСС, 2003. 
8.
 
Трушина Т.П.Экологические основы природопользования.-Ростов н/Д 
«Феникс», 2001.