Сурет – 4. Анықтау және бақылау эксперимент барысында сөйлеу тілі дамуының деңгейлері бойынша көрсеткіші.
Бақылау эксперимент нәтижелері бойынша сөйлеу тілі даму деңгейі келесі топтарға бөлінді: сөйлеу тілінің дамуы жоғары деңгейне бірде бір бала кірген жоқ, орташа деңгейіне алты бала кірді, олар 66,6% құрды, ал төмен деңгейіне қалған үш бала кірген, олар 33,3% құрды (4 – кесте ).
Анықтау және бақылау эксперимент барысында көрсетілген нәтижелері бойынша салыстырмалы түрде қарастырдық (Сурет – 4).
Әрине жоғары деңгейге эксперименталды топтың құрамынан ішкім кірген жоқ, себебі, сөйлеу тілінде жүйелі кемістіктерін жою үшін көбірек уақыт болу керек. Бірақ, орташа деңгейге жеткен балалардың саны уш есе көбейді, ал төмен деңгейінде қалған балалардың саны үш адам. Осы нәтижелерге қарағанда біз ұсынған түзету жұмысының тиымдылығын байқау болады.
Бұл балалардың тапсырманы орындаудағы белсенділігінің артқанын көрсетеді. Барлық тапсырманы орындаудың соңғы орташа көрсеткіштерін салыстару барысында, келесідегідей нәтижеге қол жеткіздік (Сурет – 5).
Сурет – 5.
Эксперименталды жұмыстың қорытынды нәтижелері.
Біздің зерттеу жұмысымыздың тәжірибесі көрсеткендей, әр түрлі тапсырмадағы дыбыс айту қабілетін қалпына келтіру; сөйлеу коммуникациясының даму; байланыстырып сөйлеу тілін қалыптастыру; сөздік қорының дамыту; грамматикалық құрылымының қалыптастыру бойынша сөйлеу тілдің жүйелі бұзылыстарын жоюға сәйкес келеді. Анықтау эксперимент барысында сөйлеу тілдің даму деңгейі 44,4% көрсетсе, бақылау экспериментте 61,3% дейін өскенін көруге болады.
Түзету-логопедиялық жұмысының өтілген курсы балалардың нәтижесін біршама жоғарылатуға мүмкіндік берді. Мұндай жағымды динамиканы алу бізде өңделген әдіснаманың дұрыс таңдалғанын және зерттелуші топ балаларында дұрыс қолданды деп айтуға мүмкіндік береді. Сондықтан да сөйлеу тілдің жүйелі бұзылысын түзету барысында біршама жақсы нәтижеге қол жеткізді.
Сонымен біз екінші бөлім бойынша қорытындылайтын болсақ,
1. Түзету-логопедиялық жұмысының өтілген курсы балалардың нәтижесін біршама жоғарылатуға мүмкіндік берді. Мұндай жағымды динамиканы алу бізде өңделген әдіснаманың дұрыс таңдалғанын және зерттелуші топ балаларында дұрыс қолданды деп айтуға мүмкіндік береді. Сондықтан да фонематикалық процестің бұзылысын түзету барысында біршама жақсы нәтижеге қол жеткізді.
2. Балалардың сөйлеу тілінде жүйелі кемістігін жою маңыздылығы - оларды еркін сөйлей алу әрекетіне, қарым-қатынас жасауына, ойын қорытындылап жеткізуіне, өздерін еркін ұстауына көмектеседі. Балаларда тәжірибелік әрекеттерге сүйене отырып логопедтің тапсырмасын орындау ниетін шақыру оңай, оның негізгі элементтерін түсінуге, орындау ережесіне ары қарай осы негізде элементарлы жоспарлауға көмектесу.
3. Осылайша экспериментальды зерттеудің міндеттері мен мақсаттарына сәйкес, біз балалардың сөйлеу тілі дамуының деңгейін зерттеуге бағытталған әдістемені өндеп құрастырдық. Зерттеу келесі бағыттар бойынша жүргізілді: сөйлеу коммуникациясының даму деңгейі, байланыстырып сөйлеу тілінің даму деңгейі, сөздік қорының даму деңгейі, грамматикалық құрылымының даму деңгейі, дыбыс айту қабілеті.
4. Логопед бала тілін дамытудың жалпы және жеке тапсырмасын педагог бірге анықтайды, тілдік жұмыстың мазмұнын және көлемін белгілейді. Тілді дамыту мәселесіне орай логопедтің педагогпен жылдық әдістемелік жұмыс жоспары ұйымдастырылған.
Түзету жұмыстың негізгі бағыттары:
- Дыбыс айту қабілетін қалпына келтіру;
- Сөйлеу коммуникациясының даму;
- Байланыстырып сөйлеу тілін қалыптастыру;
- Сөздік қорының дамыту;
- Грамматикалық құрылымының қалыптастыру.
5. Бақылау эксперимент нәтижелері бойынша сөйлеу тілі даму деңгейі келесі топтарға бөлінді: сөйлеу тілінің дамуы жоғары деңгейне бірде бір бала кірген жоқ, орташа деңгейіне алты бала кірді, олар 66,6% құрды, ал төмен деңгейіне қалған үш бала кірген, олар 33,3% құрды.
6. Біздің зерттеу жұмысымыздың тәжірибесі көрсеткендей, әр түрлі тапсырмадағы дыбыс айту қабілетін қалпына келтіру; сөйлеу коммуникациясының даму; байланыстырып сөйлеу тілін қалыптастыру; сөздік қорының дамыту; грамматикалық құрылымының қалыптастыру бойынша сөйлеу тілдің жүйелі бұзылыстарын жоюға сәйкес келеді. Анықтау эксперимент барысында сөйлеу тілдің даму деңгейі 44,4% көрсетсе, бақылау экспериментте 61,3% дейін өскенін көруге болады.
7. Түзету-логопедиялық жұмысының өтілген курсы балалардың нәтижесін біршама жоғарылатуға мүмкіндік берді. Мұндай жағымды динамиканы алу бізде өңделген әдіснаманың дұрыс таңдалғанын және зерттелуші топ балаларында дұрыс қолданды деп айтуға мүмкіндік береді. Сондықтан да сөйлеу тілдің жүйелі бұзылысын түзету барысында біршама жақсы нәтижеге қол жеткізді.