Дәріс 1. Тұрақты токтағы сызықтық электрлік тізбектер. Электр тізбектерінің және тізбектің элементтерінің негізгі түсініктері. Электр тізбегінің параметрлері
Мазмұны
Электротехника -практикалық мақсаттар үшін электрлік және магниттік құбылыстарды қолданатын ғылым мен техниканың саласы.
Қазіргі қоғамның өмірін электр энергиясын пайдаланбай елестету мүмкін емес: тұрғын үй, киім, тамақ, өнеркәсіптік тауарлар, көлік құралдары, ақпарат алу және беру – мұның бәрі электр энергиясының көмегімен жұмыс істейді немесе өндіріледі.
Қазіргі ғылыми-техникалық прогрестің маңызды бағыттарының бірі электрлендіру негізінде технологиялық кешендерді кешенді механикаландыру және автоматтандыруды дамыту және құру мүмкіндігі болып табылады.
Мұның бәрі халық шаруашылығының әртүрлі салаларында әртүрлі электр құрылғылары мен құрылғыларын барынша тиімді пайдалануға мүмкіндік беретін микропроцессорлық құралдар мен микрокомпьютерлерді қолданатын соңғы жүйелерді, машиналарды, жабдықтар мен құрылғыларды енгізудің арқасында мүмкін болды.
Тұрақты токтың қасиеттерін эксперименттік зерттеу,
XVIII-XIX ғасырлар тоғысында жасалған. тұрақты ток тізбектерін талдау кезінде алынған заңдылықтардың көпшілігі Электротехниканың негізгі заңдары екенін көрсетті.
Тұрақты токтың электр энергиясы көздерінің әр түрлі түрлері жылдам қарқынмен дамуда және жетілдірілуде: күн батареялары автономды ұшу кезінде ғарыш аппараттарының негізгі энергия көзі ретінде қызмет етеді. Тұрақты токтың жаңа көздері – MHD генераторлары әзірленуде, олардың дамуы электр станцияларының тиімділігін едәуір арттырады.
Сонымен, тұрақты ток дегеніміз не? Токтың анықтамасын беріңіз.
Тағайындалуы бойынша негізгі электр құрылғылары өндіруші және тұтынушы болып бөлінеді.
Олар энергияның әртүрлі түрлерін (химиялық, механикалық, жылулық, сәулелік және т.б.) электр энергиясына айналдырады. Олар көздер (источник) деп аталады.
Тұтынушы құрылғылар – электр энергиясын басқа түрлерге түрлендіретін құрылғылар. Бұл құрылғылар қабылдағыштар (приемник) деп аталады.
Электр тізбегін қарастырайық.
Электр тізбегі – ЭҚК – Е, ток – I, кернеу – U және электр кедергісі-R сипатталатын электр энергиясының көздері мен қабылдағыштарынан тұратын электр құрылғыларының жиынтығы.
Электр тізбегіне кіретін жеке құрылғылар электр тізбегінің элементтері деп аталады.
Онда бөлінген элементтері бар электр тізбегінің бөлігі тізбектің бөлімі деп аталады.
Тізбектің таратушы элементтері- бұл көздер мен қабылдағыштарды байланыстыратын байланыс.
Электр сымдарынан басқа, бұл байланысқа басқару және басқару құралдары, сондай-ақ түрлендіргіш құрылғылар кіруі мүмкін, соның арқасында электр энергиясын қашықтыққа беру және қабылдағыштар арасында тарату ыңғайлы болады.
Электр тізбегінің графикалық бейнесі сұлба (схема) деп аталады. Күрделі электр тізбектерінде тармақ, түйін, контур сияқты ұғымдар ерекшеленеді.