Әлеуметтік-экономикалық бағыттың "Информатика" пәні бойынша техникалық және кәсіптік білім берудің үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер 1. Әлеуметтік-экономикалық бағыттың "Информатика" пәні бойынша техникалық және кәсіптік білімнің үлгілік оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 "Бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде № 8170 тіркелген) және "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту Министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізімінде № 29031 тіркелген) бұйрықтарына сәйкес әзірленді.
2. Оқу пәнін оқытудың мақсаты "Информатика" – білім алушылардың әлеуметтік-экономикалық бағытта кәсіби салада заманауи ақпараттық технологиялар мен бағдарламаларды қолдану дағдыларын қалыптастыру .
3. Оқу пәнін жүзеге асыру келесі міндеттерді қамтиды:
1) білім алушыларда ақпараттық процестердің қоғамдағы рөлі, салада ақпараттық технологияларды қолданудың техникалық мүмкіндіктері мен перспективалары туралы түсінік қалыптастыру;
2) білім алушыларға компьютердің негізгі принциптері туралы түсінік беру;
3) білім алушылардың технологиялық ойлауын қалыптастыру, көркемдік-эстетикалық талғамын, шығармашылық қабілетін, есте сақтау қабілетін, кеңістіктік қиялын, қиялын, қол моторикасын дамыту, білім алушылардың көзін жетілдіру.
4) талдау, абстракциялау, модельдеу және бағдарламалау арқылы білім алушыларды әртүрлі есептерді шығаруға үйрету ;
5) білім алушылардың логикалық, алгоритмдік, сондай-ақ есептеуіш ойлауын дамыту, оның ішінде жалпылау және ұқсастық, есепті құрамдас бөліктерге бөлу және ортақ заңдылықтарды бөліп көрсету, тапсырмаларды шешудің тиімді және ұтымды жолдарын табу;
6) білім алушылар арасында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру – жалпы қабылданған ережелерді сақтауға және жеке адамның және бүкіл қазақстандық қоғамның мүдделері үшін әрекет етуге;
7) пән аясында білім алушылардың академиялық тілді меңгеруіне және терминологиялық сөздік қорын байытуына ықпал ету;
8) білім алушыларды есептеу платформасы негізінде басқарылатын электрондық құрылғыларды әзірлеу, құрастыру және бағдарламалау принциптерімен және әдістерімен таныстыру;
9) заманауи бағдарламалау ортасында бағдарламалау дағдыларын дамыту;
10) практикалық қолдану арқылы білімді тереңдету, оқуға деген ынтасын арттыру;
11) ғылыми-техникалық әзірлемелерге қызығушылықты дамыту;
12) білім алушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.
4. Пәннің мазмұны 6 бөлімнен тұрады:
1) Денсаулық және қауіпсіздік;
2) Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету;
3) Мәліметтерді ұсыну
4) Ақпараттық процестер мен жүйелер
5) Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру
6) қосымшаларды әзірлеу
7) компьютерлік желілер
1 бөлім. "Денсаулық және қауіпсіздік" келесі тақырыптарды қамтиды:
Жұмыс орнының эргономикасы. Компьютерді пайдаланудың кемшіліктері. Вирусқа қарсы қауіпсіздік. Интернеттегі қауіпсіздік және желідегі этикет.
2-бөлім. "Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету" келесі тақырыптарды қамтиды: Аппараттық қамтамасыз ету, мобильді құрылғылардың сипаттамасы; Бағдарламалық қамтамасыз ету, виртуалды машиналар; Әлеуметтік-экономикалық бағытта виртуалды машиналарды қолдану мүмкіндіктері ; Әлеуметтік-экономикалық бағыттағы бағдарламалық қамтамасыз ету мысалдары .
3 бөлім. "Деректерді көрсету" келесі тақырыптарды қамтиды: Сандық жүйелер, сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне түрлендіру; Логикалық амалдар, ақиқат кестесі және оны құру; Компьютерлік логиканың элементтері және негіздері.
4 бөлім. "Ақпараттық процестер мен жүйелер" " келесі тақырыптарды қамтиды:
Мәліметтер қорының негізгі түсініктері, реляциялық мәліметтер қоры; Мәліметтер қорындағы бастапқы кілт; Мәліметтер қорын әзірлеу, мәліметтер қорын, мәліметтер типтерін, бір кестелі және көп кестелі мәліметтер қорын құру; Формалар, есептеулер; Құрылымдық сұраныстар: конструкторлық режимде таңдаулы сұраныстарды құру, SQL, веб-беттерде мәліметтер қорымен байланыс; әлеуметтік-экономикалық бағытта деректер қорын құру және пайдалану мысалдары; ақпараттық технологияларды дамытудағы заманауи процестер, машиналық оқыту принциптері, нейрондық желілер; жасанды интеллект ауқымы. Жасанды интеллектті әлеуметтік-экономикалық секторда қолдану мүмкіндіктері; Blockchain технологиясы (blockchain); Қазақстандағы цифрландыру процесінің ағымдағы үрдістері, Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық секторын цифрландыру; электрондық цифрлық қолтаңба және сертификат; электрондық үкімет порталы , электрондық үкімет порталында әлеуметтік-экономикалық салада көрсетілетін қызмет түрлері .
5 бөлім. "Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру" келесі тақырыптарды қамтиды: Виртуалды және толықтырылған шындық, виртуалды шындықтағы адам; әлеуметтік-экономикалық салада VR және AR технологияларын қолдану , цифрлық сезімдерді модельдеу; 3D панораманы құру және (виртуалды саяхат); Әлеуметтік-экономикалық саладағы 3D панорама; дизайн теориясы, біздің өміріміздегі дизайн, "жақсы дизайн" принциптері; сайттың дизайнын, сайттың негізгі бетін құру; веб-беттегі контент, мультимедиа; әлеуметтік-экономикалық бағыттағы сайттардың шаблондары мен дизайны; веб-сайтты жариялау, веб-сайтты жылжыту .
6 бөлім. "Қосымшаларды әзірлеу" келесі тақырыптарды қамтиды: Теңшелетін функциялар мен процедуралар; файлдармен жұмыс істеу; сұрыптау әдістері; графиктер және оларды алгоритмдерде қолдану; мобильді қосымшалар; мобильді қосымша интерфейсі; жылжымалы қосқыштарды әзірлеу және орнату; әлеуметтік-экономикалық салада қолданылатын қосымшаларды әзірлеу; смарт үй, смарт үй құрылғыларын басқару бағдарламаларын әзірлеу; IT іске қосу. Әлеуметтік-экономикалық стартапты қалай іске қосу керек; платформа краудфандинг (краудфандинг); жобаны жылжыту және маркетинг.
7 бөлім. "Компьютерлік желілер" келесі тақырыптарды қамтиды:
Компьютерлік желілерді ұйымдастыру; желі құрамдастары, IP мекенжайы, DNS, жеке виртуалды желілер; ақпараттық қауіпсіздік, желіде жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік шаралары
5. Оқу бағдарламаларын әзірлеу кезінде білім беру ұйымының мүмкіндігі бар:
1) оқытудың әртүрлі технологияларын, оқу процесін ұйымдастырудың нысандарын, әдістерін және бақылау түрлерін таңдау;
2) оқу уақыты сағаттарының жалпы көлемін бөлімдер мен тақырыптарға бөлу (пәнді оқуға бөлінген сағат көлемінен);
3) нақты дәлелдер мен фактілерге негізделген пәннің бөлімдері мен тақырыптарының реттілігін өзгерту;
4) жұмыс берушілердің талаптары және бөлімдер мен тақырыптар тізбесін тереңдету және кеңейту мақсатында өңірлік компонентті енгізу және бөлімдер, бөлімшелер мен тақырыптарды дайындық бағыты бойынша элементтерді енгізуге байланысты тақырыптардағы сағат көлемі мен пәннің мазмұнын 25% - дан аспайтындай өзгерту.
6. Оқу жүктемесінің көлемі оқыту бағыттары мен біліктілігіне байланысты 48 - 72 сағат (2-4 кредит) аралығында.
2-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны
Бөлім, және тақырыптардың атауы
Барлығы
Сағат саны
Дәрістер
Теориялық
Практикалық
1 бөлім Денсаулық және қауіпсіздік.
1.1. Эргономика және қауіпсіздік.
+
+
+
Тақырып 1.1.1. Жұмыс орнының эргономикасы. Компьютерді пайдаланудың жағымсыз жақтары.
Тақырып 1.1.2. Вирусқа қарсы қауіпсіздік. Интернеттегі қауіпсіздік және желідегі этикет.
2 бөлім. Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету.
1) Әртүрлі электрондық құрылғылардың адам ағзасына әсерінен қорғау әдістерін қолдану;
2) желіде пайдаланушының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелерін сақтау;
3) компьютерді қорғау үшін антивирустық бағдарламалық құралды пайдалану.
1) Әртүрлі электронды құрылғылардың адам ағзасына әсерінен қорғау әдістерін тиімді пайдаланады;
2) зиянды бағдарламалардан қорғау үшін антивирустық бағдарламалық құралды пайдаланады.
Аппараттық және бағдарламалық қамтамасыз ету
Аппараттық құрал
1) Орталық өңдеу блогының құрамдас бөліктерінің функциялары мен жұмыс принципін көрсету;
2) мобильді құрылғылардың негізгі компоненттерінің сипаттамаларын түсіндіру.
1) Процессордың жеке бөліктері ретінде функцияларды (басқару блогы), ALC (арифметикалық логикалық блок) және жады регистрін сипаттайды;
2) мобильді құрылғылардың (планшет, телефондар) негізгі құрамдас бөліктерінің сипаттамаларын салыстырады.
Бағдарламалық қамтамасыз ету
1) Виртуалды жадтың қолданылуын түсіндіру; нақты мақсаттар үшін бағдарламалық құралды таңдаудың негіздеу.
1) Виртуалды машиналар қалай жұмыс істейтінін сипаттайды;
2) әлеуметтік-экономикалық бағыттағы бағдарламалық қамтамасыз етудің мысалдарын келтіреді .
Деректерді көрсету
Белгілеу
1) Сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру.
1) Бүтін сандарды оннан екілік, сегіздік, он алтылық санау жүйесіне түрлендіреді.
Логика
1) Компьютерлік логикалық схемаларда қолданылатын ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, КЕРІ негізгі элементтерін түсіну; логикалық схемалар мен логикалық өрнектерді құру.
1) Логикалық амалдарды (дизъюнкция, конъюнкция, инверсия) қолданады;
2) берілген логикалық өрнек үшін ақиқат кестелерін құрады;
3) логикалық өрнектерді логикалық схемаларға және керісінше түрлендіреді;
4) салыстырады кодтау кестелері кейіпкерлер Юникод (уникод) және ASCII ( (u)ú сұрау ).
1) Мәліметтер қорының негізгі ұғымдарын сипаттау;
2) бір кестелік мәліметтер қорын жасау;
3) көп кестелік мәліметтер қорын құра білу; мәліметтер типтерін жүйелеу;
4) мәліметтер базасында есептерді, нысандарды, сұраныстарды жасау.
1) "Реляциялық деректер қоры" түсінігін түсіндіреді;
2) терминдерге: өріс, жазба, көрсеткіш анықтамаларын тұжырымдайды;
3) көп кестелі мәліметтер қорын жасайды;
4) конструкторды пайдаланып үлгі сұрауды жасайды.
Ақпараттық процестер
1) Әлеуметтік-экономикалық бағытта жасанды интеллектті қолдану саласында машиналық оқыту және блокчейн технологиясының қолданылуы мен жұмыс істеу принципі туралы түсінігі болуы керек.
1) Машиналық оқыту принциптерін, нейрондық желілерді (нейрондар мен синапстарды) түсіндіреді;
2) әлеуметтік-экономикалық салада жасанды интеллектті пайдалану мүмкіндіктерін сипаттайды;
3) аймақтарды сипаттайды дамытуда "Бақылай отырып оқыту" әдісін қолдану жасанды интеллект.
Қазақстандағы цифрландыру
1) электрондық үкімет порталының функцияларын пайдалана отырып, Қазақстандағы цифрландырудың ағымдағы үрдістерін көрсету; әлеуметтік-экономикалық салада көрсетілетін қызметтерді пайдалану.
1) Қазақстандағы цифрландыру үдерісіндегі ағымдағы үрдістерді талдайды;
2) электрондық үкімет порталының әлеуметтік-экономикалық саласында көрсетілетін қызмет түрлерін пайдаланады.
Ақпараттық объектілерді құру және түрлендіру
3D модельдеу
1) Бірінші адам көрінісімен 3D панорама (виртуалды тур) жасау.
1) Виртуалды толықтырылған шындықтың адамның психикалық және физикалық денсаулығына әсерін түсіндіреді;
2) әлеуметтік-экономикалық салада VR және AR технологияларының мүмкіндіктері мен қолданылуын түсіндіреді;
3) 3D панораманы жасайды - виртуалды тур.
Веб-дизайн
1) Веб эргономикасының ерекшеліктерін ескере отырып, графикалық редактордың көмегімен сайттың дизайн макетін әзірлеу;
2) әлеуметтік-экономикалық бағыттағы веб-сайт құрастырушыны пайдалана отырып, веб-сайт құру;
3) веб-беттегі мультимедиа кірістіру (аудио және бейне);
4) жобалардың нәтижелерін жариялау және тарату үшін файлдарды пайдалану ;
5) веб-сайтты жылжыту әдістерін сипаттау.
1) "Дизайн" және "пайдалану" ұғымдарын түсіндіреді;
2) графикалық редактордың көмегімен сайттың дизайн макетін әзірлейді;
3) веб-сайт құрастырушыны пайдалана отырып, әлеуметтік-экономикалық салаға арналған веб-сайтты жасайды.
Қосымшаларды әзірлеу
Алгоритмдеу және бағдарламалау
1) Программалық кодты, функцияларды және процедураларды пайдаланып есепті шешу алгоритмін құру.
1) Функциялар мен процедураларды пайдаланып программалау тілінде код жазады;
2) практикалық есептерді шешу үшін сұрыптау алгоритмдерін жүзеге асырады.
Мобильді қосымшалар
1) Сұрыптау алгоритмін құру; "Ақылды үй" жобасы;
2) қосымшалар құрастырушысының құрамдас бөліктерін пайдалана отырып, мобильді қосымша интерфейсін құру.
1) Конструкторда ыңғайлы мобильді қосымша интерфейсін жасайды;
2) смарт үй сенсорларынан деректерді беруді ұйымдастырады;
3) дамиды басқару бағдарламасы смарт үй құрылғысы;
4) әлеуметтік-экономикалық бағытта қолданылатын қосымшаны әзірлейді .
IT іске қосу
1) Стартап тұжырымдамасын және краудфандинг платформасының қалай жұмыс істейтінін сипаттау.
1) Startup тұжырымдамасын сипаттайды ;
2) краудфандинг алаңдарының жұмыс істеу принциптерін түсіндіреді;
3) әлеуметтік-экономикалық бағыттағы стартапты алға жылжыту жолдарын көрсетеді.
Компьютерлік желілер
Желі компоненттері және қауіпсіздік
1) Желінің құрамдас бөліктерінің жұмысын көрсету (желілік түйіндер, маршрутизаторлар, коммутаторлар);
2) IP мекенжайларының тіркелуін және қызметтерін түсіндіру, көрсету; пайдаланушы ақпаратына қатысты ақпараттық қауіпсіздік шараларын қолдану.
1) IP (i - pi ) тіркеуін және қызметтерін және мекенжайды көрсетуді түсіндіреді;
2) "ақпараттық қауіпсіздік", "құпиялылық", "тұтастық" және "қолжетімділік" терминдерінің мағынасын, сондай-ақ пайдаланушы ақпаратымен байланысты қауіпсіздік шараларын түсіндіреді;
3) деректерді шифрлау қажеттілігін бағалайды.
Бұлтты технологиялар
1) Бұлтты технологияларды қолдану.
1) "Бұлтты технологиялар" терминін біледі;
2) жалпыға ортақ игіліктегі файлдарды (мәтіндік құжаттарды, күнтізбелерді, презентацияларды, электрондық кестелерді) пайдаланады, оларды қашықтан және бірлесіп өңдейді.
Қазақстан Республикасы
Оқу-ағарту министрінің
2023 жылғы 6 қаңтардағы
№ 1 бұйрығына
22- қосымша
