Кун-фу-цзы (б.э.д. 551–479 жж.)
Конфуций әлеуметтік және саяси қайшылықтар заманында өмір сүрді.
Саясаткер ретінде Конфуций ел
басқарудағы әдет-ғұрыптың құндылығын
өте жақсы түсінді. Үлкен және ұсақ
істерде ол қол астындағы адамдардың өз шамасын білу сезіміне тәрбиелей отырып, әдет-ғұрып, тұлғалық және әлеуметтілік деңгейдегі адамды «сыртқы ортаға»
бейімдейді, қақтығыстардың алдын алады. Әдет-ғұрып қоғамдағы
қалыптасқан саяси өмірді жалғастыруға,
аман болуына себеп болады. Қазіргі қытай қоғамы өзінің саяси және мәдени- экономикалық дамуында,
тұрақтылығында негізін Конфуций қалаған, әдет-ғұрып пен моральдық- этикалық нормаларға көп қарыздар.
Көне Грекиядағы саяси ілімдер
Грекиядағы саяси ойлардың даму ерекшеліктерін саралағанда, біз оның үш кезеңін қарастырамыз.
Алғашқы кезең – (б.э.д IX–VI ғғ.) ол көне грек мемлекеттерінің қалыптасуымен тұспа-тұс келеді және мемлекеттің пайда болуын философиялық-құқықтық (Пифагор, Гераклит) негізде түсіндіру үрдісі қалыптасады.
Екінші кезең – (б.э.д. V–IV ғғ.) грек философиясының өркендеуі мен саяси-құқықтық идеялардың даму кезеңіне сай келеді. Бұл Демокрит, Сократ, Платон, Аристотель заманы еді.
Үшінші кезең – эллинизм дәуірі, грек мемлекеттерінің құлдырауы мен грек қала полистерінің әуелі Македонияның, одан кейін Рим империясының қол астына енуімен сипатталады.
Саяси ойдың дамуындағы философиялық- этикалық кезең (б.э.д. IY ғ. - XIX ғ.басы)
адамзат тарихында өшпес рухани із қалдырған танымал ойшыл. Ол өз заманында лайықты бағасын алып,
данагөй атанған. Софистермен болған пікірталаста ол қарсыластарының көптеген идеяларын өзіне алып,
кейінірек оларды дамытқан. Сократтың пікірінше мемлекет басқару ісін практикада істі білетін іскер адамдар айналысуы керек. Ал теориялық
деңгейде мемлекетті басқарудың адамгершілік мәнін ашу керек деп түсінді.
Билікті ұдайы сынағаны үшін Сократ бірнеше рет қудаланды.
