Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

200
201
үсіді. 5.нық тұру, мықты ұстау ♦Wheels won’t 
~ on a slippery surface. – Дөңгелектер тайғақ 
жерде нық тұра алмайды. 6.жайсыз əсер ете 
бастау ♦The miners’ strike is really starting to ~. 
– Шахтерлар ереуілі əсерін тигізе бастады. 
7. (idm) *to be bitten by smth бірдеңеге аса 
қызыққан, берілген ♦John’s taken up stamp-
collecting: he seems realy bitten by it. – Джон 
марка жинауды ермекке айналдырыпты: 
есіл-дерті сол бопты. *the biter bit біреуге 
ор қазамын деп өзі түскен адам *to ~ the bul-
let ащы шындықты мойындау *to ~ the dust 
(a)құлап мерт болу (сөзбе сөз: шаң қабу) (b)
сəтсіздікке ұшырау ♦Another of my great ideas 
~s the dust! – Тамаша идеяларымның тағы 
бірі шаң қабуда! *to ~ the hand that feeds one 
су ішкен құдығына түкіру *to ~ smb’s head 
off біреуді қатты сынау, сөгу ♦I was only fi ve 
minutes late but she really bit my head off. – 
Небəрі бес минутқа ғана кешіксем де, ол менің 
ит терімді басыма қаптады. *to ~ off more 
than one can chew тыраштану (əліне қарамай 
өзеуреу) *to ~ one’s lip (сөзбе сөз: ернін тістеу) 
(жыламас я сыр бермес үшін) ернін тістеу, 
тістену, ернін жымқыру *to ~ one’s tongue 
(сезімін, ойын жасыра я опық жеп) ернін, 
тілін тістеу, тістену *once bitten twice shy 
аузы күйген үріп ішер *what’s ~ing him, you, 
etc? оны, сені не абыржытуда? 8. (phr v) *~ at 
smth тістелеу, тістеу ♦dogs ~ing at each other’s 
tails – бірінің құйрығына бірі жармасып 
жатқан иттер *~ smth off тістеп жұлып алу 
♦to ~ off a larcge chank of apple – алманың 
үлкен бөлігін тістеп бөліп алу B.n 1.(a) тістеу, 
тістес, қыршу, қабу ♦The dog gave me a play-
ful ~. – Ит мені ойнап тістеді. (b) үзім, 
тістем ♦A ~ had been taken out from my sand-
wich. – Сəндуичімді біреу бір тістепті. 2.(бір 
тістем) тағам, ас ♦I haven’t had a ~ all morn-
ing. – Ертелі бері нəр татпадым. 3.(шыбын-
шіркей, т.б.) шаққан тұс, бөртпе, жара ♦in-
sect ~s – шіркейдің шаққаны 4.балықтың 
тұзақжемді тістеуі, қармаққа түсуі ♦anglers 
waiting for a ~ - балықтың қабуын күтіп 
отырған қармақшылар 5.тызыл, уыт, шаншу; 
əсер, өткірлік ♦There is a ~ in the air. –Аяз 
шымшылаған ауа. ♦His words had no ~. – Оның 
сөзінің мəні болмады. 6.тесу, кесу күші ♦Thi 
drill has no ~. – Мына дрельдің (бұрғының) 
түк күші жоқ. 7. (idm) *to have/get two ~s at 
the cherry бірнəрсені қайта істеуге талпыну я 
осылай етуге мүмкіндігі болу *smb’s bark is 
worse than his ~ bark
biter [‘baitə(r)] n 1.тістеуші, шағушы (адам, 
жəндік, т.с.с.) 2. (idm) *the ~ bit bite
biting [‘baitiŋ] adj өткір, ащы; ызғарлы, 
қаритын, шымшыма, зəрлі, түрпідей тиетін, 
уытты ♦A ~ wind blew down from the hills. – 
Ызғарлы жел жотадан төмен қарай соқты. 
♦~ criticism – уытты сын
bitsy [‘bitsi] adj (US) титтей, құртақандай 
bitten [‘bitn] pp of bite
bitter [‘bitə(r)] A.adj 1.кермек, ащы, өткір 
(дəм) ♦Black coffee leaves a ~ taste in the mouth. 
– Қара кофе ауызда кермек дəм қалдырады. 
♦(ауысп. мағ.) to learn from ~ experience – ащы 
тəжірибеден үйрену 2.бітіспес, өшіккен; 
зəрлі, ащы ♦~ quarrels, words – зəрлі ұрыс-
керіс ♦~ enemies – бітіспес жаулар ♦to shed ~ 
tears – көз (ащы) жасын төгу ♦She feels/is ~ 
about her divorce. – Ол (əйел) ажырасқанына 
күйініп жүр. 3.ызғарлы, сүйектен өтетін ♦a 
~ wind – ызғарлы суық жел 4. (idm) *a ~ pill 
(for smb) (to swallow) (сөзбе сөз: жұтатын 
ащы таблетка) іші күйгенде жалайтын тұз, іш 
күйік, запыран ♦Defeat in the election was a ~ 
pill for him to swallow. – Сайлаудағы жеңіліс 
оған у ұрттағанмен бірдей болды. *to the ~ 
end соңына, ақырына дейін, демі таусылғанша 
♦to fi ght/struggle to the ~ end – дымы 
құрығанша соғысу/күресу B.n ащы, кермек 
дəмді сыра ♦A glass of ~, please. – Бір стакан 
сыра берсеңіз.
bitter-ender [‘bitə(r),endə(r)] n қайтпас, қыңыр 
адам
bitterish [‘bitə(r)i∫] adj ашқылтым, ащылау; 
жылымық
bitterly [‘bitə(r)li] adv, adj [қ-з: bitter] (a) ♦to 
be ~ disappointed – күйіне ренжу ♦She wept 
~. – Ол қыстыға жылады. ♦He is ~ opposed to 
nuclear weapons. – Ол атом қаруына үзілді-
кесілді қарсы. (b) ♦a ~ cold – сүйектен өтетін 
ызғар (суық)
bittern I [‘bitə(r)n] n (зоол) биттерн, оқпақ 
(Амер. мен Европада ылғалды алқаптарды 
мекендейтін сарғыш қоңыр құтан)
bittern IІ [‘bitə(r)n] n (хим) биттерн, кермек 
тұзды сұйық (тұз өндіргенде қалатын, бромид, 
йод, т.б. тұздардың көзі болып табылатын 
сұйық)
bitterness [‘bitə(r)nis] n [қ-з: bitter]
bitters [‘bitə(r)z] n pl 1.(ащы шөп я оның 
тамыры қосылған) алкогольді тұнба 2. (Brit) 
кермек дəмді сыра 3. (медиц) ащы сұйық дəрі
bittersweet [,bitə(r)’swi:t] adj кермек тəтті, 
ащы-тəтті ♦(ауысп. мағ.) ~ experiences/memo-
ries – қызық та шыжық өмірлік тəжірибелер/
естеліктер
bitty [‘biti] adj шашыраңқы, қиқы-жиқы, қиық-
қиық ♦I thought the fi lm was rather ~. – Фильм 
шашыраңқы шыққан сияқты болып көрінді.
bittiness [‘bitinis] n [қ-з: bitty] 
bitumen [‘bitjumən; US bə’tu:mən] n битум, 
асфальт, қара май
bituminous [bi’tju:minəs; US -’tu:-] adj 
битум(ды), битумы бар ♦~ coal – битумды 
көмір
bivalent [‘bai,veilənt] adj (хим) қос валентті
bivalve [‘baivælv] n (зоол) қос қабыршақты 
моллюск
bivouac [‘bivuæk] A.n (алпинистердің, т.б.) 
уақытша лагері, қосыны, бивуак B.v (-ck-) 
бивуак жасау не сонда тұру ♦The climbers ~ked 
halfway up the mountains. – Тауға шығушылар 
шыңға дейінгі жарты жолда бекет құрды.
biweekly [bai’wi:kli] adj, adv 1.екі жетіде 
бір болатын, шығатын ♦a ~ magazine – екі 
аптада бір шығатын журнал 2.жетісіне екі 
рет болатын, шығатын ♦a ~ television drama – 
жетісіне екі рет болатын теледрама
biz [biz] (ауызекі) бизнес, əсіресе көңіл көтеру 
бизнесі ♦show-biz – шоу-бизнес
bizarre [bi’zα:(r)] adj 1.оғаш, ерсі, көзге 
қораш, біртүрлі, бірқысым, бірқызық ♦a ~ co-
incidence – оғаш сəйкестік ♦~ clothing and be-
haviour – көзге қораш киім жəне жүріс-тұрыс
bizonal [b(a)i’zɒunl] adj қос зоналы, қос 
аймақты
blab [blæb] A.v (-bb-) оттау, көку, аузына 
кегенді айту B = blabber v, n
blabber [‘blæbə(r)] (кейде blab) v, n оттау, көку, 
былжырау
blabbermouth [‘blæbə(r)mauθ] n жайынауыз, 
оттағыш, көкігіш, былжырақ
black [blæk] A.adj 1.(a) қара (түс, рең) ♦~ 
shoes – қара аяқ киім ♦~ tea – қара(дай) шай 
(яғни, сүтсіз) (b) (қап-)қараңғы ♦a ~ starless 
night – жұлдызсыз қап-қараңғы түн (c)қара, 
түнерген (су, бұлт, т.б.) ♦The sky looks ~ and 
threatening. – Аспан түнеріп əрі қаһарланып 
тұр. 2.қара (адам), негр ♦Britain’s ~ minor-
ity/population. – Британияның қара (нəсілді) 
азшылық тұрғындары. ♦~ culture – қаралар 
(негрлер) мəдениеті 3.кір, лас, қап-қара 
♦My hands were ~ from working on the car. – 
Машинамен жұмыс істеп қолым қап-қара 
болды. 4. (ауысп. мағ.) үмітсіз, қайғылы, 
нашар ♦The future looks ~. – Күңгірт болашақ. 
♦~ news – жайсыз хабар ♦~ despair – ешбір 
үмітсіз торығу (жанталасу) ♦a ~ day – 
қаралы күн 5.ашулы, наразы ♦a ~ look – ашулы 
қарас ♦a ~ mood – наразы күй 6.жиіркенішті, 
қараниет ♦a ~ lie – шімірікпестен алдау ♦a ~ 
deed – жиіркенішті іс 7.пасық, шымшыма, 
əжуаға толы, арам, алалайтын ♦a ~ humor - 
əжау, шымшыма əзіл ♦a ~ joke – арам (пасық) 
қалжың 8.(товар, жүк ж) «қара» (басқалар 
ереуілде болғандықтан кəсіподақ мүшелері 
тасымайтын, айналыспайтын) ♦The strikers 
declared the cargo ~. – Ереуілшілер жүкті 
«қара» деп жариялады (яғни, келіспеушілік 
туған соң жүкпен айналыспайтындығын 
мəлімдеді). 9. (idm) *(to beat smb) ~ and blue 
біреуді бет-аузын көкпеңбек ете ұру *(as) ~ as 
ink/pitch сиядай/қарамайдай қара *not as ~ as 
it/one is painted айтылғандай, хабарланғандай 
соншалықты жаман емес *of the ~est/deep-
est dye dye *the pot calling the kettle ~ 
pot B.n 1.қара түс, рең, өң ♦Black is not my 
favourite colour. – Қара – мен ұнататын түс 
емес. 2.қара киім, мата ♦The mourners were 
dressed in ~. – Аза тұтушылар қаралы киім 
киіпті. 3.(əдетте Black) (бұрын дөрекі, қазір 
оң қолданыстағы сөз) қара (нəсілді), негр 
♦Discrimination against Blacks is still com-
mon. – Қараларды (нəсілділерді) кемсіту əлі 
де кең етек алып отыр. 4. (idm) *to be in 
the ~ (банктегі есеп-шотында) ақшасы болу 
*~ and white ақ-қара түсті ♦~ and white TV 
set – ақ-қара етіп көрсететін телевизор *in 
~ and white (нақты) жазылған я басылған ♦I 
want to see the contract in ~ and white. – Мен 
контрактың өзін (мəтінін) көргім келеді. 
*(in) ~ and white ақ пен қара, не өте жақсы, 
не өте жаман ♦to see the issue in ~ and white – 
мəселені не ақ, не қара қылып (яғни, байыппен 

202
203
емес) көру *to work like a ~/Trojan өліп-талып 
жұмыс істеу C.v 1.қара қылу, ету; қара жағу 
2.жұмыстан бас тарту, «қара» ету, байкот 
жариялау ♦The lorry had been ~ed by strik-
ers and couldn’t be unloaded. – Ереуілшілер 
жұмыстан бас тартып, жүк машинасынан 
жүк түсірілмей қалды. 3.(phr v) *~ out 
уақытша есінен тану ♦The plane dived sud-
denly, causing the pilot to ~ out. – Ұшақ кенет 
құлдилап біраз уақытқа ұшқыш есінен танып 
қалды. *~ smth out (a)өшіру я көрінбес үшін 
тұмшалау ♦houses ~ed out during an air raid. - 
Əуе шабуылы кезінде үйлер тұмшаланды. (b) 
(жазылған я басылған нəрсені оқи алмас үшін) 
үстінен қара сия жағу
blackamoor [‘blækəmɔ: (r); -muə(r)] n (көне 
қолд кемсіту) негр, қара неме 
black art = black magic
black ball [‘blækbɔ:l] n 1.қарсы дауыс 
(кандидатқа берілген) 2.(сайлау жəшігіне 
салынатын, қарсы дауысты білдіретін) қара 
шар
blackball [‘blækbɔ:l] v (кандидатты) сайламай 
тастау ♦to ~ a candidate – кандидатты 
сайламай тастау
black-beetle [,blæk’bi:tl] n қара тарақан, бүйі
black belt [,blæk’belt] n қара белдік (карате, 
дзюдодағы жоғары дəреже)
blackberry [‘blækbri:, -beri] n қарақат, бөрткен, 
қара бүлдірген
blackbird [‘blækbə:(r)] n қара торғай
blackboard [‘blækbɔ:d] n (US chalkboard) 
сынып тақтасы
black book [‘blækbuk] n 1. = black-list 2. (idm) 
*in (someone’s) ~s біреудің қара тізімінде 
(яғни, жақпай жүру
black box [‘blækbɒks] n «қара жəшік» 
(ұшақтың ұшу кезіндегі күйін таспаға жазып 
алатын құрылғы, аппарат)
black cap [‘blækkæp] n (тарих) өлім жазасына 
кесетін үкімді оқыған кезде судья киетін қара 
бас киім
blackcap [‘blækkæp] n 1.қара бас торғай 2.қара 
таңқурай
blackchalk [‘blækʧɔ:k] n (мин) графит
black-cock [‘blækkɒk] n құр
black comedy қара комедия (өмірдің күңгірт 
жақтарын күлкілі етіп көрсететін комедия 
жанры)
Black Country, the бұрынғы кездерде 
Англияның орталық-батысындағы өнеркəсіпті 
аймақ
black currant [,blæk’kʌrənt] n қара қарақат 
(жидек)
Black Death, the (тарих) XIV ғ-да халықтың 
ширек бөлігін өлтірген оба (ауру)
black earth [‘blæk,ə:(r)θ] n құнарлы қара 
топырақ
blacken ['blækən] n қара түске бояу, қара қылу, 
қара болу ♦(ауысп. мағ.) to ~ a person’s name – 
жаманатты ету, біреуді қаралау
black economy көлеңке экономика 
(экономикадағы заңсыз əрекеттер)
Black English қара нəсілді американдықтар 
тілі
black eye [‘blæk,ai] соққыдан көгерген көз
black fl ag [‘blæk,fl æg] n теңіз қарақшылары 
туы
Black Frier Доминикан (орденінің) монахы
black gold n «қара алтын», мұнай
black guard [‘blægα:d] n, adj оңбаған, 
жексұрын
blackguardedly [‘blægα:dli] adj оңбаған, 
жексұрын ♦a ~ trick – арсыз айла-шарғы
blackhead [‘blækhed] n 1.безеу (беттегі) 2.теңіз 
қасқалдағы (сүңгуір үйрек)
black-hearted [‘blæk’hα:tid] adj қаражүрек, 
қараниет
black hole [,blæk ‘həul] n қара тұңғиық 
(ғарыштың алыс түпкіріндегі гравитациялық 
өрісі күшті, тіпті радиация мен сəуле де 
қашып құтыла алмайтын тұс, объект)
black ice [,blæk ‘ais] n жолға қатқан мұз 
♦The lorry skidded on a stretch of ~. – Жүк 
машинасы жолға қатқан мұздың өне бойымен 
сырғанады. 
blacking [‘blækiŋ] n вакса, аяқ киім майы
blacking out [‘blæk ‘aut] = black out 2
blackish [‘blæki∫] adj қарасымал (рең)
blackjack [‘blækʤæk] A.n 1.таяқ (қару ретінде 
қолд) 2.сыра ішуге арналған құты, құмыра 
3.= black fl ag 4. (мин) сфалерит (тұрі қара, 
темірге бай мырыш сульфиді) 5. (қабығы қара) 
кішкене емен ағашы B.v таяқтау, таяқпен ұру
blacklead [,blæk’led] A.n графит 
(қарындаштың стержені, сондай-ақ 
жалтыратуда қолд) B.v графитпен жалтырату, 
өңдеу
blackleg [‘blækleg] A.n (жақтырм) 
штрейкбрехер, ереуіл бұзушы (strike-
breaker) (басқалары ереуілде болғанда өзі 
елден ерекше жұмыс істеуші) B.v ереуіл 
бұзу (басқалар ереуілге шыққанда оларға 
қосылмау)
black letter [‘blæk ‘letə(r)] n, adj Европадағы 
алғашқы кітаптар басылған семіз һаріп, 
шрифт
black-letter day [‘blæk,letə(r)dei] n сəтсіз күн, 
қайғылы, қаралы күн ♦The day Poland was in-
vaded was a ~ for the world. – Польшаны басып 
алынған күн əлем үшін қаралы күн болды.
blacklist [‘blæklist] A.n қара тізім (хауіпті 
я жазалануға тиіс делінген адамдар тізімі) 
♦The police drew up a ~ of wanted terrorists. – 
Полиция ұсталуға тиісті террористердің 
тізімін жасады. B.v қара тізімге енгізу, 
іліктіру♦He was ~ed because of his extremist 
views. – Ол өзінің экстремистік көзқарасы 
үшін қара тізімге ілікті. 
blacklisting [‘blæk,listiŋ] n қара тізімге алу 
[қ-з: blacklist]
black lung [,blæk’lʌŋ] n қара өкпе (жылдар 
бойы жұмыс істеп көмір тозаңын жұтқаннан 
пайда болатын өкпе ауруы)
blackly [‘blækli] adv (кітаби) ашулы, 
үрей төндіре ♦clouds ~ looming – түнере 
түйдектелген бұлттар
black magic [,blæk’mæʤik] n қара сиқыр 
(зұлым мақсаттарға Сайтанның күшін 
қолданады-мыс желінетін сиқыр)
blackmail [‘blækmeil] A.n бопса(лау), шантаж, 
қорқытып мəжбүр ету ♦to be found guilty of 
~ - бопсасы үшін қылмысты болып табылу 
B.v ~ smb (into doing smth) бопсалау, шантаж 
жасау, қорқытып мəжбүр ету ♦He was ~ed by 
an enemy agent (into passing on state secrets). – 
Оны жау агенті бопсалап (шантаж жасап) 
(мемлекеттік құпияларды беруге) мəжбүр 
етті. 
blackmailer [‘blæk,meilə (r)] n бопсалаушы 
[қ-з: blackmail]
black market [,blæk ‘mα:(r)kit] n қара базар 
(заңсыз сауда, яғни, салық төлемей) ♦~ 
goods – қара базар товарлары ♦There is a 
thriving ~ in vehicle parts. – Ол жерде көлік 
бөлшектерін сататын қара базар бар. ♦The 
exchange rate for dollars was much higher on the 
~. – Доллардың айырбас бағамы қара базарда 
əлдеқайда жоғары болды.
black marketeer [,blækmα:(r)ki’tiə(r)] n қара 
базаршы, қара базар саудагері
Black Monk бенедиктік (Бенедикт орденінің) 
монах
Black Muslim қара (негр) мұсылман (Ислам 
дініне сеніп, АҚШ-та негрлерге арнап жеке 
қоғам қалайтын негр мұсылманы)
blackness [‘blæknis] n қараңғылық, түнек
black-out [‘blækaut] n 1.(əуе шабуылынан 
сақтану үшін) жарықты сөндіру, тұмшалау 
2.(театрда) пьесадағы кһріністер ауысар 
кезде зал мен сахнадағы жарықты сөндіру 
3.уақытша есінен танып қалу; уақытша 
көрмей қалу ♦He suffered a ~ from the sud-
den dive. – Ұшақтың күрт шүйілісінен ол 
есінен танып қалды. 4.электр жарығы сөніп 
қалған кез 5.байланыс жүйесінің істен шығуы 
6.цензура, (жариялануға) тиым ♦The gov-
ernment imposed a news ~ during the crisis. – 
Үкімет дағдарыс кезінде цензура енгізді. 
black pepper [,blæk’pepə(r)] қара бұрыш
black pudding [,blæk’pudiŋ] қара пудиң 
(пудинг) (малдың қаны мен майынан 
жасалатын колбаса, қан колбасасы)
black sheep [,blæk’∫i:p] (отбасының, топтың 
бетіне салық, таңба болатын адам) көзге 
шыққан сүйел, сор, т.с.с. ♦My brother is the ~ of 
the family. – Бауырым – отбасымыздың соры.
black shirt [‘blæk∫з:(r)t] n фашист, қара жейде
blacksmith [‘blæksmiθ] n (кейде smith) ұста
black spot ['blækspɒt] жолдың апат көп бола-
тын тұсы ♦(ауысп. мағ.) the worst unemploy-
ment ~s - өте ауыр жұмыссыздыққа душар 
болған жерлер
blackstrap molasses [,blækstræpmə’læsiz] n 
қант өсімдіктерінен қантты бөлгенде қалатын 
қою тəтті сұйықтық
blackthorn [‘blækθɔ:(r)n] n (бот) қара тікен 
(Европада өсетін бұта)
black tie [,blæk'tai] (a) қара көбелек-галстук 
(ресми костюммен бірге тағылатын) (b) осын-
дай галстук тағып ресми киім киілетін ♦a ~ 
dinner – ресми киім киілетін кешкі ас
blacktop [‘blæktɒp] n 1.битум, қара май 
2.жолдың қара маймен жабылған тұсы

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: