billion [‘biliən] pron, det, n 1.(Brit) триллион 2.  (US) миллиард billionaire

196
197
smb) міндеттейтін, (заңды түрде) «таңатын», 
«матайтын» ♦The agreement is ~ on both par-
ties. – Келісімшартты екі жақ (тарап) та да 
орындауға міндетті. 
bindweed [‘baindwi:d] n (бот) шырмауық
bine [bain] n (бот) шырмауық сабағы, өркені
binge [binʤ] n 1.дырду, думан, ішу-жеу, тойлау 
♦He went on/had a three-day ~. – Ол үш күн 
бойы думандатты. 2.құмарлық, ашкөздік ♦a 
shopping ~ - есі кете дүкен аралау 
bingo [‘biŋgəu] n карта ойынының бір түрі
binnacle [‘binəkl] n кеме компасына арналған 
қорап
binman [‘binmæn] n (Brit) күл-қоқыс жиюшы я 
сонда тіміскілеуші
binocular [bi’nɒkjulə(r)] adj бинокуляр, екі 
көздің де қатысуымен ♦~ vision – бинокулярлы 
көру (екі көзді бірдей бір нəрсеге қадау)
binoculars [bi’nɒkjuləz] n дүрбі, бинокль ♦to 
watch from a distance through ~ - алыстан 
дүрбімен қарау
binomial [bai’nəumiəl] adj, n бином, қос 
мүшелі, қос мүшелілік
bi(o)- comb form (кіріккен сөздерде қолд-п, 
тіршілік жайлы дег мағ білд) ♦biology, biogra-
phy
biochemical [,baiəu’kemikl] adj биохимиялық
biochemist [,baiəu’kemist] n биохимик
biochemistry [,baiəu’kemistri] n биохимия (тірі 
орг-мдердің хим-қ құрамын зерт.)
biodata [‘baiəu,deitə] = curriculum vitae
biodegradable [,baiəudi’greidəbl] adj 
(бактерияның, т.б. əсерінен) ыдырайтын, 
шіритін
biogenesis [,baiəu’ʤenisis] n биогенез, бір тірі 
организмнен екінші біреуінің туып-өнуі
biographer [bai’ɒgrəfə(r)] n биограф, 
өмірбаяншы
biographic(al) [baiəu’græfi k(əl)] adj 
биографиялық, өмірбаян(дық)
biography [bai’ɒgrəfi ] n биография, өмірбаян 
♦Boswell’s ~ of Johnson – Босуэл жазған 
Джонсонның өмірбаяны ♦I prefer ~ to fi ction. 
– Мен фантастикадан гөрі (əдеби) өмірбаян 
жанрын жақсы көремін.
biologic(al) [baiə’lɒʤik(l)] adj биологиялық ♦a 
~ experiment/reaction – биологиялық тəжірибе 
(эксперимент)/реакция ♦~ soap-powders – 
биологиялық сабын-ұнтақтар (порошок)
biologically [baiə’lɒʤikli] adv
biological control n биологиялық қадаға 
(бақылау) (өсімдікке зиян жəндіктерді 
олардың табиғи жауын қолдана жою)
biological warfare (кейде germ warfare) n 
биологиялық соғыс, бактериялық соғыс
biologist [bai’ɒləʤist] n биолог, биология маманы
biology [bai’ɒləʤi] n биология 
biolysis [bai’ɒlisis] n (биол) тірі организмнің 
ыдырауы (өлуі)
biomass [‘baiəumæs] n биомасса (белгілі бір 
тұста тіршілік ететін организмдердің салмағы 
я ауқымы)
biometrics [,baiəu’metriks] n биометрия, 
биометрика 1.математикалық-статистикалық 
теорияны биологияда қолдану 2. = biometry 1
biometry [bai’ɒmitri] n биометрия 1.адам 
өмірінің мүмкін боларлық ұзақтығын есептеу 
2. = biometrics 1
bionic [bai’ɒnik] adj (ғылыми фантастикада, 
қиялда) бионикалық (яғни, дененің кейбір 
бөліктері электрондармен жұмыс істейтін, 
нəтижесінде алып күшке ие болатын)
bionics [bai’ɒniks] n бионика (тірі 
организмдердің мүшелері сияқты əрекет 
ететін механикалық жүйелерді жасау жəне 
зерттеу)
bionomics [baiəu’ɒniks] n экология
biophysics [baiəu’fi ziks] n биофизика 
(биологиялық құрылымдар мен процестерді 
физикалық тəсілдермен зерттейтін биология 
тармағы)
bioplasm, bioplast [‘baiəuplæzm, ‘baiəuplæst] n 
биоплазма, протоплазма
biopic [‘baiəupik] n өмірбаяндық фильм
biopsy [‘baiɒpsi] n (медиц) биопсия (науқасқа 
диагноз қою үшін одан алынған сұйық не 
клетканы тексеру)
biorythm [‘baiəuriðəm] n биоритм
biosphere [‘baiəsfi ə(r)] n биосфера (тірі 
организм тіршілік ете алатын тұстар)
biota [bai’əutə] n белгілі бір аймақтың я 
кезеңнің флора мен фаунасы (өсімдіктер мен 
жануарлар дүниесі)
biotechnology [,baiəutek’nɒləʤi] n 
биотехнология (биологиялық процестерді 
өндірісте қолдану)
bipartisan [,baipα:ti’zæn; US ,bai’pα:rtizn] adj 
қос партиялы, қос партиядан тұратын ♦a ~ pol-
icy – қос партия саясаты ♦~ talks – екі партия 
арасындағы келіссөздер
bipartite [,bai’pα:tait] adj екі жақты, екі жақтан 
тұратын ♦a ~ agreement, treaty – екі жақты 
келісім, шарт
biped [‘baiped] adj, n (зоол) екі аяқты (жануар)
bipedal [‘bai,pedl] = biped
biplane [‘baiplein] n биплан (ХХ ғ-ң басында 
шығарылған ұшақ)
bipod [‘baipɒd] n (əскери) сирақ, қос аяқты 
тіреуіш (м: автоматты жерге қойып атқандағы 
тіреуіш)
bipolar [bai’pəulə(r)] adj қос, екі полюсті 
♦~ world – қос полюсті (яғни, екі лагерге 
бөлінген) əлем
birch [bз:ʧ] A.n 1. қайың (ағаш) 2. қайың 
шыбығы (бұрын мектеп оқушыларын 
жазалағанда осқылайтын) B.v шыбықпен осы, 
осқылау
birchen [‘bз:ʧən] adj қайың, қайыңға қатысты; 
қайыңнан жасалған ♦~ furniture – қайың(нан 
жасалған) жиһаз
bird [bз:d] n 1.құс 2. (slang) жас əйел, бикеш 3. 
(ауызекі) адам, кісі, неме ♦a queer ~ - бірқызық 
(оғаш) адам ♦a wise old ~ - ақылды кəрі неме 
♦a home ~ - үй күшік (яғни, үйден шыққысы 
келмейтін адам) 4. (idm) *the ~ has fl own 
(сөзбе сөз: құс ұшып кетті) ұстайын деген 
адам сытылып кетті *a ~ in the hand is worth 
two in the bush (сөзбе сөз:) қолдағы бір құс 
тоғайдағы екеуден артық *the ~s and the 
bees (эвфемизм; жанама мағынада) жыныс 
қатынасы жайлы негізгі түсініктер ♦to tell a 
child about the ~s and the bees – балаға жыныс 
қатынасы туралы түсініктер беру *a ~’s eye 
view (of smth) (a) құстың ұшқан биіктігіндей 
жерден көрініс ♦From the plane we had a ~’s 
eye view of London. – Ұшақтан біз Лондонды 
құс(тың ұшу) биіктігінен көрдік. (b) жалпы 
мазмұн *~s of a feather (fl ock together) (мəтел) 
қу қуды, сұм сұмды табады *an early ~ early 
*the early ~ catches the worm early *to give 
smb/get the ~ (slang) əкіреңдеу, одыраңдау; 
жақтырмай дыбыстау ♦The comedian got 
the ~. – Күлдіргі артист елдің мазағына 
ұшырады. *a home ~ home *to kill two 
~s with one stone kill *like a ~ (сөзбе сөз: 
құсша, құс сияқты) ♦My new car goes like a 
~. – Жаңа машинам құсша ұшады. *a little ~ 
told me little *(strictly) for the ~s (ауызекі 
жақтырм) (сөзбе сөз: (тек) құстарға арналған) 
түкке тұрмайтын, мəнсіз
bird-bath [‘bз:(r)d bæθ] n құстар шомылатын 
тоған
bird-brained ['bз:(r)d breind] adj (сөзбе сөз: құс 
ми) су ми, миғұла, ақымақ
bird-cage ['bз:(r)d keiʤ] n құсқа арналған тор, 
клетка
bird-dog ['bз:(r)d dɒg] n атылған құсты тауып 
əкеліп беретін ит
birder ['bз:(r)də] n құсшы, құс аулаушы я 
өсіруші
birdie ['bз:(r)di] n 1. (ауызекі) (еркелетіп 
айтқанда) «құсым», «жарғанатым», т.с.с.
bird lime (кейде lime) [‚bз:(r)d laim] n құс 
желімі (ағаш бұтақтарына жағып кішкентай 
құстарды ұстауға арналған жабысқақ зат)
bird-nest [‚bз:(r)d nest] = bird’s nest
bird-nesting [‚bз:(r)d, nestiŋ] n, v құс ұясын 
іздеу не осылайша құс аулау ♦to ~ the 
branches of a tree – (құс ұстау үшін) ағаш 
бұтағына желім жағу ♦(ауысп. мағ.) to be 
~ed by a woman’s fl attery - əйелдің тұзағына 
түсу
bird of paradise [,bз:(r)d əv ‘pærədais] n (зоол) 
жəннат құсы (Жаңа Гвинея аралдарында мекен 
ететін əсем құс)
bird of passage [,bз:(r)d əv ‘pæsiʤ] n 1.жыл 
құсы (көктемде келіп, күзде кететін) 2. (ауысп. 
мағ.) кезбе, тұрақсыз адам
bird of peace [,bз:(r)d əv ‘pi:s] n «бейбітшілік 
құсы», көгершін, кептер
bird of pray [,bз:(r)d əv ‘prei] n жыртқыш құс 
(м: бүркіт, сүңқар, т.с.с.)
bird sanctuary [‘bз:(r)d, sæŋkʧuəri] n құс 
мекені, жайы (құстарды қорғауға əрі өсіруге 
арн-н орын)
bird seed [‘bз:(r)d si:d] n құсқа арналған жем
bird’s eye [‘bз:(r)ds ai] n (бот) жауқазын (гүл), 
наурыз шешек
bird’s nest [‘bз:(r)dz nest] A.n құс ұясы B.v құс 
ұясын аулау 
bird’s-nesting [‘bз:(r)dz, nestiŋ] = bird-nesting 
bird-song [‘bз:(r)d sɒŋ] n құс əні, құс 
шықылығы
bird-table [‘bз:(r)d teibl] n құсқа жем беретін 
астау
bird-watcher [‘bз:(r)d, wɒʧə(r)] = birder

198
199
biretta [bi’retə] n (католик діни қызметкерлері 
киетін) төрт бұрыш қалпақ, биретта
biro [‘baiərəu] n (pl ~s) шарикті қаламсап (осы 
қаламды ойлап тапқан венгр Йозеф Бироның 
(1899-1985 жж) есімімен)
birth [bз:(r)θ] n 1.(a) туылу, дүниеге келу ♦The 
father was present at the (moment of) ~. - Əкесі 
босанатын кезде қасында болды. ♦He has 
been blind from ~. – Ол іштен соқыр болып 
туылған. (b) босану ♦There wer three ~s at the 
hospital yesterday. – Кеше ауруханада үш əйел 
босанды. 2. (ауысп. мағ.) туу, туылу, дүниеге 
келу, пайда болу, жарық көру ♦the ~ of capital-
ism – капитализмнің пайда болуы ♦the ~ of 
idea – идеяның тууы 3.тегі, тұқымы, шыққан 
жері, шыққан ортасы ♦of noble ~ - текті 
тұқымнан (ақсүйек) ♦She is English by ~. – 
Оның тегі – ағылшын. 4. (idm) *to give a ~ (to 
smb/smth) босану, дүниеге келтіру ♦She gave ~ 
(to a healthy baby) last night. – Кеше түнде ол 
(зіңгіттей нəрсете) босанды. ♦(ауысп. мағ.) 
Marx’s ideas gave ~ to communism. – Маркстің 
идеялары коммунизмнің дүниеге келуіне 
себепкер болды. 
birth certifi cate [‘bз:(r)θ sə,tifi keit] n тууы тура-
лы куəлік
birth-control ['bз:(r)θkən,trəul] n (елдегі) туу 
деңгейін бақылау, тууды бақылау
birthday ['bз:(r)θdei] n 1.туған күн ♦a ~ present 
– туған күнге арналған сыйлық ♦happy ~! – 
туған күнің(із)бен! 2. (idm) *in your ~ suit 
тыр(дай) жалаңаш
birthmark [‘bз:(r)θmα:(r)k] n қал, мең ♦Paul 
has a ~ on his left cheek. – Полдың оң жақ бет 
ұшында қалы бар.
birthplace [‘bз:(r)θpleis] n туған жер ♦Mozart’s 
~ is Salzburg. – Моцарттың туған жері – 
Зальцбург. 
birth-rate [‘bз:(r)θreit] n туу коэфициенті, 
көрсеткіші
birthright ['bз:(r)θrait] n туа біткен (берілетін) 
хақ (хұқық), право
bis [bis] adv тағы да, тағы бір рет (м: музыка 
ұнаса көрермендер осылай дауыстайды)
biscuit ['biskit] n 1.бискуит, бисквит, пече-
нье 2.ашық қоңыр түс 3.күйдірілген, бірақ 
жалатылмаған фарфор 4. (idm) *to take the ~/
cake тым оғаш, ерсі я таңырқайтындай болу 
♦He’s done stupid things before, but this really 
takes the ~. – Ол бұрында талай есерсоқтық 
жасаған, ал енді мынаусы барып тұрған 
бассыздық. 
bisect [bai’sekt] v қақ бөлу, екіге тең бөлу
bisection [bai’sek∫n] n қақ бөлу, екіге тең бөлу
bisector [bai’sektə(r)] n (матем) бисектриса 
(сөзбе сөз: қақ бөлгіш)
bisectrices [,baisek’traisi:z] pl of bisectrix
bisectrix [bai’sektriks] n (pl bisectrices) = bisector
bisexual [bai’sek∫uəl] adj, n 1.бисексуал, ермен 
де, əйелмен де жыныс қатынасына түсетін 
2.гермоафродит, еркектің де, əйелдің де 
жыныс мүшелері бар
bisexuality [,baisek∫u’æləti] n бисексуалдық 
[қ-з: bisexual]
bishop [‘bi∫əp] n 1.епископ (католицизмдегі аға 
діни қызметкер) 2.(шахматта) піл
bishopric [‘bi∫əprik] n 1.епископтық лауазым 
2.епрахия (епископтың қарауындағы аудан)
bisk [bisk] = bisque II
bismuth [‘bizməθ] n (хим) висмут (метал 
балқымасын құйғанда жəне медиц-да қолд-н 
ақшыл сұр метал)
bison ['baisn] n (pl өзгермейді не bisons) 
1.Солт. Америка бизоны (бұқасы); (Гренлан-
дияда) қойбұқа 2.(Европада) зубр
bisque I [bisk] = biscuit 3
bisque II [bisk] n биск (шаяннан я құс етінен 
істелген суп, көже)
bissextile [bi'sekstail] A.n високос жылы (ақпан 
айы төрт жылда бір 29-ға толатын жыл) B.adj 
високос ♦The years 1960 and 1964 were both ~. 
– 1960 пен 1964 жылдардың екеуі де високос 
жылы болды.
bistre [‘bistə(r)] n бистр, сарғыш я қоп-қоңыр 
түс (ағаштың құрымынан (қара күйесінен) 
алынады)
bistro [‘bi:strəu] n (pl ~s) бистро, бар, шағын 
ресторан
bit I [bit] n 1.(a) титтей бөлік, үзім, тістем ♦~s 
of bread, cheese – нан, сыр (ірімшік) үзімдері 
♦a ~ of advice, help, luck, news – титтей ақыл, 
көмек, қуаныш, жаңалық ♦I have got a ~ of 
shopping to do. – Менің дүкенге барып шығуым 
керек. (b) a ~ (of smth) (ауызекі) (кекесінмен 
айтқанда) көп мөлшер ♦«How much money has 
ge gpt in the bank?» «A fair ~.» – «Оның банкте 
қанша ақшасы бар екен?» «Кəдімгідей.» ♦It 
takes quite a ~ of time to get from London to 
Glasgow. – Лондоннан Глазгоға жету үшін 
əжептəуір уақыт керек. ♦This novel will take 
a ~ of reading. – Бұл романды оқып шығу 
үшін біраз уақыт керек. 2.(a) (Brit) бұрынғы 
заманда қолданыста болған үш я алты пенске 
тең тиын ♦a threepenny ~ - үш пеннилік 
(пенстік) тиын (b) (US) (ылғи да pl ж/е сөз 
тіркестерінде қолд) 12 ½ цент ♦two ~s – 25 
цент (ширек доллар) 3. (slang) мінез-құлық, 
жүріс-тұрыс ♦She couldn’t accept the whole 
drug-culture ~. – Ол нашақорлық мəдениетіне 
титтей де төзе алмады. 4. (idm) *a ~ аздап, 
сəл-пəл, сəл, шамалы ♦I am a ~ tired. – Аздап 
шаршадым. ♦This book costs a ~ (too) much. 
– Мына кітап қымбаттау екен. ♦These trou-
sers are a ~ tight. – Мына шалбар сəл тарлау 
екен. ♦Wait a ~! – Сəл тос(а тұр)! ♦Move 
up a ~. – Сəл (жоғары) жылжышы. *~ by ~ 
аяңдай, аяңмен, аздап, ақырын, т.с.с. ♦He saved 
money ~ by ~ until he had enough to buy a car. 
– Ол машина алуға жетерліктей болғанша 
аздап ақша жинай берді. *a ~ much жөнсіз, 
көбірек, шектен шыға ♦a ~ much жөнсіз, 
көбірек, шектен шыға ♦The noise from that 
party is getting a ~ much. – Той-томалақтан 
шығып жатқан дабыр үдеңкірей түсуде. ♦It’s 
a ~ much ringing me up at three o’clock in the 
morning. – Маған таңғы үште телефон соғу 
жөнсіздеу болар. *a ~ of аздап, кішкене ♦He 
is a ~ of fool. – Ол аздап ақымақтау. *a ~ of 
all right (Brit slang) өте тартымды адам, нəрсе 
♦Dave’s girlfriend is a ~ of all right. – Дэйвтің 
ғашығы өте тартымды екен. *a ~ of crum-
pet/fl uff/skirt/stuff (ауызекі жақтырм) көздің 
жауын алатын, сілекейді ағызатын əйел, бикеш 
*a ~ thick аздап жөнсіз, ақылға қонбайтын 
♦It’s a ~ thick expecting us to work on Sun-
days. – Бізді жексенбі күндері істейді деген 
дəме(ленушілік) ақылға қоныңқырамайды 
екен. *~s and bobs; ~s and pieces (ауызекі) 
ұсақ-түйек, майда-шүйде ♦I always have a lot 
of ~s and pieces in my coat pocket. – Киімімнің 
қалтасында ылғи да майда-шүйде жүреді. *to 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: