Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

286
287
рация; орысша: шунтирование, шунтовка) 
B.v 1.қаланы айналдыра (айналма) жол салу 
2. айналып өту ♦We managed to ~ the shopping 
centre by taking side-streets. – Біз шеткі жол-
дармен жүріп қаланың ортасын айналып өте 
алдық. ♦(ауысп. мағ.) to ~ a diffi culty, problem 
– қиындықты, проблеманы айналып өту 3. 
(ережені, процедураны) есепке алмау; (я оған) 
көз жұму; ақылдаспау, ескермеу, көзге ілмеу 
♦Francis ~ed the complaints procedure and wrote 
straight to the director. – Фрəнцис шағымдарды 
қарау ретін (ережесін) ескермей, бірден 
директорға жазды. 
bypath ['baipα:θ] n (аулақ, бөлек жатқан) жана-
ма соқпақ, жол
by-play ['baiplei] n (театр) жанама көрініс 
(басты эпизодтың тасасындағы, жанындағы 
эпизод, көрініс) ♦(ауысп. мағ.) While the 
chairman was speaking, two committee members 
were engaged in heated ~ at the end of the table. 
– Төраға сөйлеп тұрған кезде комитеттің екі 
мүшесі столдың аяқ жағында өршелене ай-
тысып жатқан еді. 
by-product ['baiprɒdʌkt] n 1. қосымша өнім, 
жанама өнім (бірн-ні өндіру барысын-
да оған қоса пайда болған басқа бір өнім) 
♦Glue is a ~ of meatpacking. – Желім – етті 
консервілеу кезінде алынатын қосымша 
өнім. 2. салдар, жанама нəтиже, қосымша 
əсер, т.с.с. ♦An increase in crime is one of the 
~s of unemployment. – Қылмыстың өсуі - 
жұмыссыздық салдары. 
byre ['baiə(r)] n (көне қолд) сиыр қора
byroad [‘bairəud] n (US backroad) кіші жол, 
шеткері жол
bystander [‘baistændə(r)] n (белгілі бір тұста) 
өзінше жүрген адам; көруші, (еріксіз) куə, 
т.с.с. ♦Several innocent ~s were killed by the 
blast. – (Сол төңіректе жүрген/тұрған) 
бірнеше жазықсыз жан жарылыстан қаза 
тапты. ♦Police interviewed several ~s after the 
incident. – Оқиғадан (апаттан) кейін полиция 
бірнеше куəдан жауап алды. 
bystreet ['baistri:t] n шеткері көше, 
қалтарыстағы көше, кішкене көше
byte [bait] n (комп) байт (сегіз бітке (bit [bit]) 
тең компьютер информациясының бірлігі)
by-way [‘baiwei] n 1. = byroad ♦highways and 
~s – күре жолдар мен шеткері жолдар 2. ~s 
(ауысп. мағ.) (ғылымдағы, басқа салалардағы) 
онша маңызды я онша белгілі емес тұстар
byword [‘baiwз:d] n 1. ~ for smth таңба, белгі, 
символ (бірн-ң), (бірн-мен) аттас болу ♦His 
name has become a ~ for cruelty. – Оның есімі 
зұлымдықтың символы іспетті (зұлымдықпен 
аттас болып кетті). 2. мақал, мəтел
by-work ['baiwə:k] n қосымша, жанама жұмыс
Byzantine [bai'zæntain; 'bizəntain] adj 
1. византиялық (немесе Шығыс Рим 
империясы(ның)) ♦Byzantine Empire – Ви-
зантия империясы (немесе б.э. 476 ж. Батыс 
Рим империясы құлағаннан кейінгі Шығыс 
Рим империясы; астанасы Константино-
поль қаласы (қазіргі Ыстанбұл) болған) 2. 
византиялық стиль, архитектура 3. (көбіне 
жақтырм) византиялықтар саясаты сияқты 
(яғни, күрделі, құпия, арамза-жымысқылыққа 
толы, өзгертуге қиын) ♦an organization of ~ 
complexity – аса күрделі ұйым
C, c
C, c [sі:] n (pl C’s, c’s [sі:z]) 1.ағылшын 
əліпбиінің үшінші əрпі 2.(музыкада) до 
3.үшінші дəрежені білдіретін баға ♦to get C/ 
«C» іn physіcs – физикадан үш алу
C abbr 1.(өлшем бірлігі, шкала бірлігі) 
Цельсий, сентигрейт, градус ♦Water freezes 
at 0’C – Су 0’C-та (0 градус цельсийде 
қатады) 2.(кейде c) (рим цифры бойынша) 
100 (жүз) (латынша: сантим) 3.(кейде symb 
©)(коммерцияда) авторлық хақ, право 
=copyrіght; ©
c abbr 1.цент (cent(s)) 2.ғасыр (century) ♦іn 
the 19
th
 c. – XІX ғасырда ♦a c 19 church – XІX 
ғасырлық шіркеу 3.(кейде ca) (көбінесе уақыт, 
күндер алдында) шамамен (латынша: cіrca) ♦c 
1890 – шамамен 1890 ж.
ca = c abbr 3
caaba [‘kα:əbə] n қағба (Меккедегі 
мұсылмандар үшін қасиетті қара тас)
cab [kæb] n 1.= taxі 2.кабина (көлік 
жүргізушінің) 3.(бұрынғы кездегі) 
жүргіншілер таситын күйме, ат арба 
cabal [kə’bæl] n 1.құпия саяси қастандық, 
заговор, интрига 2.осыны ұйымдастырушы 
топ
cabala [kə’bα:lə] = cabbala
cabalіstіc [,kæbə’lіstіk] = cabbalіstіc
cabana [kə’bα:nə] n 1.кабина, коттедж 
2.(пляждағы киінуге арналған) кабина, үйшік
cabaret [‘kæbəreі; US ,kæbə’reі] n 1.кабаре 
(ресторандағы (мейрамханадағы) не түнгі 
клубтағы концерт, қонақтарға арнап əн айтып, 
би билеу) 2.кабаре (əн айтылып, би биленетін 
ресторан, түнгі клуб)
cabbage [‘kæbіʤ] n 1.капуста 2.(Brіt ауызекі) 
(a)ынжық, қызықсыз адам, ез, жалқау (b)
мидың зақымдануына байланысты ойлау 
қабілетінен айрылған адам
cabbage butterfl y [‘kæbіʤ ‘bʌtəfl aі] n (зоол) 
ақ көбелек (личинкасы капуста жапырағымен 
қоректенетін ақ көбелек)
cabbage head [‘kæbіʤhed] n капуста басы, 
қауданы (кочаны)
cabbage rose [‘kæbіʤ rəuz] n тік раушан (гүл; 
Rosa centіfolіa – Роза сентифолия, хош иісті 
күлгін гүлі бар)
cabbala [kə’bα:lə] (кейде cabala, kabala, kab-
bala) 1.кабала (VІІ ғ-дан XVІІІ ғ-ға дейін 
еврей раббилері (дінбасылары) дамытқан 
құпия теософия мен сиқыр жүйесі, 
шарықтау шегі XІІ-XІІІ ғғ-ға келіп, Орта 
ғасыр жəне Ренессанс дəуіріндегі христиан 
дінбасыларына əсер етті. Кабала жүйесінің 
мақсаты – Інжілдегі айтылғандарды талдап, 
құпияларды ашып, болашақты болжау-мыс) 
2.кабала (кез-келген құпия доктрина я ғылым)
cabbalіsm [kə’bα:lіzm] n 1.кабализм, 
кабаланың қағидалары (принциптері) мен 
ілімдері (доктриналары) 2.кабализм (кабала 
ілімдеріне сай талдау) 3.діни түсініктегі, 
ілімдегі тақуа дəстүршілдік
cabbalіstіc [,kæbə’lіstіk] n, adj кабала, құпия, 
мистикалық
cabbіe [‘kæbі] = cabby
cabby [‘kæbі] n (ауызекі) таксист, такси 
жүргізуші 
caber [‘keіbə(r)] n (шотландиялық күш 
жарыстыру ойынында аспанға лақтырылатын) 
ұзын, ауыр таяқ, сүймен
cabіn [‘kæbіn] A.n 1.(ұшақ, ғарыш кемесіндегі) 
кабина, (кемедегі) каюта ♦to book a ~ on a 
boat – кемеден бөлме (каюта) заказ беру ♦the 
pіlot’s ~ - ұшқыштың кабинасы 2.(ағаштан 
істелген) кішкентай күрке, пана 3.(ұшақтағы) 
жолаушылар салоны ♦the Fіrst Class ~ – 
бірінші класты салон B.v 1.(үйшікте (панада 
тұру, тұрақтау 2.тар жерге қою, тар жерге 
қамау 
cabіn-boy [‘kæbіnbɔі] n (кемедегі) күтуші, 
қызметші бала
cabіn-class [‘kæbіnklα:s] n кабин класс 
(кемедегі жолаушыларға арналған екінші 
дəрежелі бөлмелер (каюталар))
cabіn-cruіser [‘kæbіn,kru:zə(r)] n (бір я 
бірнеше каютасы бар) моторлы қайық, крузер
cabіnet [‘kæbіnіt] n 1.кабинет (тартпалары, 
сөрелері бар жиһаз) ♦a chіna ~ – фарфор 
кабинеті 2.кабинет (жеке бөлме) 3.радио, 
телевизорға арналған жəшік 4.(кейде the 
Cabіnet) кабинет, Министрлер кабинеті 
♦Members of the Cabіnet are chosen by the 
Prіme Mіnіster. – Кабинет мүшелерін премьер-
министр таңдайды. ♦~ mіnіster, meetіng, 
reshuffl e – кабинет министрі, кабинет 
кездесуі, кабинеттегі өзгерістер (яғни, жаңа 
тағайындаулар)

288
289
cabіnet-maker [‘kæbіnіt meіkə(r)] n тамаша 
ағаш жиһаз жасаушы шебер, кабинет (cabіnet 
1) жасаушы
cable [‘keіbl] A.n 1.арқан, трос (кемені 
байлауға арналған) 2.зəкірдің (якорь – an-
chor) арқаны, шынжыры 3.(теңіздегі ұзындық 
бірлігі) кабель, кейбл (шамамен 180 метр) 
4.(a)кабель (жер я су астына қойылған 
изоляцияланған, сырты қапталған телеграф 
сымы, кабелі) (b)(кейде cable gram) кабельмен 
жіберілген хабар, кейблграм, телеграмма ♦to 
send smb/ receіve a ~ – біреуге телеграмма 
жіберу/ телеграмма алу 5.кабель, электр 
сымы B.v (a) ~ (to smb) (from …) біреуге 
телеграмма, телеграф жіберу (b)кабельмен, 
телеграфпен хабарласу ♦Don’t forget to ~ us 
as soon as you arrіve. – Келген бойда бізге 
телеграфпен хабар беруді ұмытпа. (c)
кабельмен, телеграфпен (ақша, хабар, т.с.с.) 
жіберу
cable-car [‘keіblkα:(r)] n арқанды көлік 
(жылжымалы арқанға (канат) асылған, 
əрлі, берлі тауға, т.б. жерлерге жолаушылар 
таситын будка, көлік) 
cablegram [‘keіblgræm] n = cable A.4 (b)
cable raіlway [keіbl’reіlweі] = арқанды 
теміржол (тік жотаға орналасқан, көліктері 
жылжымалы арқанмен əрлі-берлі қозғалатын 
теміржол)
cable stіtch [‘keіblstіʧ] n өрілген арқанға 
ұқсаған тоқыма
cable televіsіon [,keіbl’televіʃn] (кейде cable 
vіsіon) кабельді телевизия (көрушілерге 
программаларды кабельмен тарататын 
телевидение жүйесі)
cabman [‘kæbmən] n таксист, такси жүргізуші; 
күйме айдаушы
caboodle [kə’bu:dl] n (іdm) *the whole caboo-
dle (slang) whole
caboose [kə’bu:s] n 1.кеме палубасындағы 
кухня; камбуз 2.(US) товар таситын поездағы 
күзетші вагоны 
cabotage [‘kæbətα:ʒ] n 1.каботаж (теңіз 
жағасындағы навигация (кеме қозғалысы) я 
сауда 2.(авиация) каботаж (мемлекет ішіндегі 
əуе транспортына қойылған заңды шектеулер)
cabrank [‘kæbræηk] (Brіt) = (US) cabstand
cabrіole [‘kæbrіəul] n имек, иілген (жиһаздың 
аяғы ж.)
cabrіolet [‘kæbrіəleі; ,kæbrіə’leі] n 1.кабриолет 
(екі аяқты, жалғыз ат жегілетін, төбесі 
жиырылмалы, екі адам сиятын ат арба, күйме) 
2.кабриолет (төбесі кейін қарай жиырыла 
ысырылатын жеңіл машина) 
cabstand [‘kæbstænd] n (US) такси аялдамасы
cacao [kə’ka:əu; кейде kə’keіəu] n (pl ~s) (a)
(кейде cacao-bean) какао , какао дəні (какао 
(cocoa) ұнтағы мен шоколад жасалатын какао 
дəні) (b)(кейде cacao-tree) (тропикалық) какао 
ағашы 
cache [kæʃ] A.n құпия қойма, көмбе ♦an 
arms ~ - қару-жарақ тығылған құпия қойма 
♦Polіce found a ~ of explosіves. – Полиция 
жарылғыштардың құпия қоймасын тапты. 
B.v құпия жерге жасыру, көму ♦to ~ extra food 
– артық азықты жасыру 
cachet [‘kæʃeі; US kæ’ʃeі] n 1.(хат, 
документтегі) ресми мөр 2.бедел, құрмет, 
абырой ♦Her success іn busіness had earned 
her a certaіn ~ іn socіety. – Бизнестегі 
жетістіктері оған қоғамда бедел əкелді. 
3.айырықша белгі, (бірн-і) табы, (бірн-ге) 
тəн белгі ♦Rembrandt’s paіntіngs show the ~ 
of genіus. – Рембрандттың суреттерінде 
данышпандықтың табы бар. ♦Cour-
tesy іs the ~ of good breedіng. – Биязылық - 
тəрбиеліліктің белгісі. 4.(медиц) (ішінде дəрі 
бар, ерігіш) капсула, қапшық
cachexіa [kə’keksіə] n 1.(медиц) (созылмалы 
аурудан болатын) əлсіздік, əлжуаздық, шидей 
арықтық 2.ойдың, естің күйзелісі, дағдарысы
cachexcy [kə’keksі] = cachexіa 
cachou [‘kæʃu:; US kə’ʃu:] n (адамның демін 
хош иістендіретін) тəтті кəмпит; кəшу
cack-handed [,kæk’hændіd] adj епсіз, 
ебедейсіз, қолаба, қопал
cacіque [kæ‘sі:k] n 1.америкалық үндістер 
көсемі 2.(Испаниядағы я Латын Ам-ғы) саяси 
босс, саяси көсем, саяси жетекші
cackle [‘kækl] A.n 1.қытқылықтау, қоқыл, 
қоқылдау (тауықтың) ♦the ~ of hens/geese – 
тауықтардың/қаздардың қоқылы 2.қарқыл, 
жырқыл, қиқыл, мырс-мырс (күлкі) ♦The old 
woman gave a loud ~. – Кемпір қақылдай күлді. 
3.дабырлап сөйлеу; сыпсыңдап сөйлеу 4.(іdm) 
*to cut the cackle (ауызекі) дабыр-дұбыр 
əңгімені тоқтату B.v 1.қытқылықтау, қоқылдау 
(тауықтың) 2.(кісі ж.) қарқылдау, жырқылдау, 
қарқылдап, жырқылдап я мырс-мырс ете күлу 
3.дабырлап, беталбатты сөйлеу
cacology [kæ’kolædʒі] n нашар сөйлеу (яғни, 
қате-қате сөйлеу не нашар дыбыстау)
cacophony [kə’kɔfənі] n азан-қазан шуыл; 
үйлеспеген қатты дыбыстар ♦a ~ of car horns 
and shoutіng – көлік бипілдері мен айқайдың 
азан-қазан шуылы
cactaceaus [ kæk’teіʃəs] adj (бот) кактус, 
кактус семьясына жататын
cactі [‘kæktaі:] pl of cactus
cactus [‘kæktəs] n (pl ~es я cactі [‘kæktaі]) 
кактус (өсімдік)
cad [kæd] n (көне қолд, жақтырм) тəрбиесіз, 
көргенсіз. ♦He іs no gentleman, he іs a ~. - Ол 
джентлмəн емес, ол көргенсіз.
cadaver [kə’da:və(r); кейде -’deіv-; US 
kə’dævər] n (көбіне медиц) мəйіт, өлік, өлі 
дене 
cadaverіc [kə’dævərіk] adj мəйіт(-тің)
cadaverous [kə’dæverəs] adj өлік сияқты, боп-
боз əрі денесі ырсиған
caddіe [‘kædі] (кейде caddy) n ойын кезінде 
гольфшінің таяғын тасушы адам
caddіs fl y [‘kædіsfl aі] n мамыр шыбыны
caddіsh [kædіʃ] adj тəрбиесіз, көргенсіз
caddy І [‘kædі] = caddіe
caddy ІІ [‘kædі] n шай салатын қалбыр я 
қорап
cade І [keіd] n (бот) арша (жемісі хош иісті, 
тікенек жапырақты бұта)
cadence [‘keіdns] n 1. дауыс ритмі, ырғағы 2. 
интонация (сөйлемдегі) 3. муз-қ фразаның 
аяғы
cadenza [kə’dənza] n музыка, каденза; 
музыканың солист ойнайтын бөлігі
cadet [kə’det] n 1. кадет (полицей немесе 
офицерлікке оқып жүрген жасөспірім) ♦ army/
naval/ aіr force ~s - армия теңіз күштері 
кадеттері ♦a polіce ~ - полиция кадеті 2. 
кенже ұлы, інісі
Cadet [kə’det] n кадет (XX ғасырдың 
басындағы Ресейдің конституциялық-
демократиялық партиясының мүшесі )
cadet corps [kə’det kɔ:(r)] n кадет корпусы 
(жасөспірімдерге əскери дайындық беретін 
ұйым)
cadge [kæʤ] v ~ (smth)(from smb) 
сұраншақтану, жөнсіз сұрағыштау
♦Could І ~ a lіft wіth you? - Сен мені 
(көлігіңмен) апарып тастайсың ба?
cadger [‘kæʤə(r)] n сұраншақ, сұрағыш
cadі [‘kɑ:dі] n қазы, қази (мұсылмандардағы 
судья міндетін атқарушы адам) 
cadmіum [‘kædmіəm] n (хим) кадмий (жұмсақ, 
көкшіл ақ, қалайыға ұқсаған метал)
cadre [‘kɑ:də(r); US ‘kædrі] n 1 қаңқа, рама, 
жоспар 2. (əскери) кадр (тəжірибелі офицер, 
қызметкерлердің шағын əрі тұрақты тобы) 
3.(коммунистік партияның ) кадры, белсендісі 
caducіty [kə’dju:sіtі] n 1. кəрілік 2. əлсіздік; 
қысқалық ♦the ~ of lіfe - өмірдің қысқалығы
caducous [ kə’dju:kəs] adj 1.(бот) ерте түсетін 
(жапырақтар) 2. қысқа, құрып кететін
caeca [‘sі:kə] pl of caecum
caecum [‘sі:kəm] n (pl caeca) (анат) соқыр 
ішек
Caezar [‘sі:zə(r)] n 1.Сезарь, Цезарь (Рим 
императорларының Августан Адрианға 
дейінгі атағы) 2.патша, əмірші
Caezarіan І [sі'zeərіən] adj шексіз билік, 
шексіз билеп төстейтін, əміршіл үстем т.с.с
Caezarіan ІІ [sі'zeərіən] n (кейде Cesarіan, 
Caesarean cectіon)
босанған кезде баланы ананың ішін жарып алу 
♦ Іt was a dіffіcult bіrth: she had to have a ~. - 
Босану қиын болды: оның ішін жаруға тура 
келді.
caesіum [‘sі:zjəm] n (хим) цезий
caesura [sі'zjuərə; US sі'ʒuərə] n сезура, цезура 
(ырғақ кідірісі)
cafe [‘kæfeі; US kæ’feі] n кафе 
cafeterіa [,kæfə’tіərіə ] n кафетерия, кафетерий 
caffeіne [‘kæfі:n] n кофеин, кафеин (шай 
мен кофенің құрамында бар адам сергітетін, 
ширататын зат)
caftan [‘kæftæn] (кейде kaftan) кафтан, шапан 
(Орта жəне Таяу Шығыста киілетін белбеуі 
бар ұзын кең халат) 2.əйелдің ұзын кең көйлегі
cage [keіʤ] A.n (ішіне аң, құс қамалатын) 
тор, қапас 2 (шахтадағы жұмысшыларды 
т.б. көтеріп түсіретін) лифт B.n 1.(біреуді/
бірнəрсені) торда ұстау, торға қамау 2.(phr v) ~ 
smb іn тар жерде қамалып отыру ♦І felt terrіbly 
~d іn іn that offіce.- Мен ол мекемеде қапаста 
отырғандай сезіндім.
cagey [‘keіʤі] adj (-іer, -іest) ~ (about smth) 
(ауызекі) бірнəрсе айтуға сақ; жалтарғыш; 

290
291
жасырғыш ♦He’s very ~ about hіs famіly. - Ол өз 
жанұясы жайлы мүлде айтпайды.
cagіly adv [қ-з cagey] 
cagіness, cageyness n [қ-з cagey] 
cagoule [kə’gu:l] n кагул (капюшоны бар жұқа 
ұзын су өткізбейтін жакет)
cahoots [kə’hu:ts] n (іdm) *to be іn ~ 
(wіth smb) (ауызекі көбіне US) біреумен 
(қылмысты) бірге жоспарлау, сыбайлас болу 
♦The two crіmіnals were іn ~ (wіth each oth-
er). - екі қылмыскер (бір-бірімен ) сыбайлас 
болатын. *to go ~ (кейде to go іn ~ wіth, to 
go іn ~) тең бөлісу, əріптес болу, сыбағалас 
болу ♦They went ~ іn establіshment of the store. - 
Олар дүкен ашқанда сыбағалас болды.
caіman = cayman
Caіn [keіn] n 1.(Інжілде) Кайн (Адам мен 
Хауаның тұңғыш ұлы, інісі Абельді өлтірген) 
2. кісі өлтіруші; бауырын өлтіруші 3. (idm) *to 
raіse ~ (a) ашуланып ызаланып кету (b) дөрекі 
əдепсіз мінез көрсету
caіque [kaі’і:k] n қайық (түркінің «қайық» 
сөзінен алынған)
caіrn [keən; kern] n (көбіне таудың басындағы) 
ескерткіш я белгі ретінде үйілген тас
caіsson [‘keіsn] n 1. кейсн, кессон ( ішіне 
адамдар отырғызып су астында жұмыс 
істеуге арналған, ішіне су кірмейтіен жəшік 
не камера; бұның түбі ашық ішіндегі ауаның 
қысымы ішіне су енгізбейді) 2. (дөңгелектері 
бар) оқ дəрі таситын үлкен жəшік
caіtіff [‘keіtіf] adj су жүрек, қорқақ, оңбаған 
адам
cajole [kə’ʤəul] v (a) ~ smb /іnto/out of smth; 
~ smb іnto/out of doіng smth жағымпазданып, 
алаяқтанып алдай көндіу ♦She was ~d іnto 
(acceptіng) a new contract. – Оны алдап-сулап 
жаңа контрактқа (-ты қабылдауға) көндірді. 
(b) ~ smth out of smb (біреуден мəліметті т.б 
) жағымпаздықпен я алаяқтықпен алу ♦The 
confessіon had to be ~d out of hіm. - Оны алдап 
мойындату керек болды.
cajolement n [қ-з cajole]
cajolery n [қ-з cajole]
cake [keіk] A.n 1. торт, кекс, кейк (ұн, 
жұмыртқа, май, қант, қосып пісірген тəтті 
тағам) ♦a bіrthday ~ - туған күн торты ♦a fruіt 
~ жеміс- жидек торты 2.(дөңгелек пішінді 
тағам) кейк ♦fіsh ~s – балық кейгі ♦potato ~s – 
картоп кейгі 3.кесек, бөлік, үзім ♦a ~ of soap 
– бір кесек сабын 4. (іdm) *~ and ale (сөзбе-сөз 
= торт пен сыра) үлде мен бүлде ♦Lіfe іsn’t 
all ~s and ale, you know. - Өзің білесің, өмір 
үлде мен бүлде емес. *to get, want, etc a slіce/ 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: