adieu [ə’dju:; US ə’du:] interj, n (фр) (pl adieus, adieux [ə’dju:z; US ə’du:z]) (архаизм, кітаби)
1.қоштасу ♦Bidding them ~ we departed. – Олармен қош айтысып тарқадық. 2. (idm) *to make one’s adieus қош айтысу
ad infi nitum [,æd,infi ’naitəm] adv (латын) шексіз, мəңгілік
adipose [‘ædіpəus] adj жануар майы, майлы adiposity [ædі’pɒsəti] n майлылық
Adj abbr Adjutant
adjacency [ə’ʤeіsnsi] n көршілік, көршілестік,
іргелестік
adjacent [ə’ʤeіsnt] adj ~ (to smth) іргелес,
көрші, шектес♦My room is ~ to his. – Менің бөлмем оныкімен көрші. ♦~ villages – іргелес ауылдар ♦~ angles (матем) – іргелес
бұрыштар adjacently adv adjectival [,æʤеk’taіvl] adj (грам) сын есімдік,
сын есім ретіндегі
adjectivally [,æʤеk’taіvəlі] adv adjective [‘æʤіktіv] n (грам) сын есім
adjoin [ə’ʤɔіn] v іргелес, көрші, шектес болу
♦We heard laughter in the ~ing room. – Бізге көрші бөлмеден қарқыл естілді. adjoining [ə’ʤɔіniŋ] adj іргелес, көрші, шектес
adjourn [ə’ʤз:n] v1. кейінге қалдыру,
уақытша тоқтату; үзіліс жасау ♦The trial was ~ed for a week. – Сот бір жетіге шегерілді. ♦The court will ~ for lunch. – Сот түстікке үзіліс жасайды. 2.~ to... басқа жерге ауысу
♦After dinner we all ~ed to the lounge. – Тамақтан соң бəріміз холлға ауыстық. adjournment [ə’ʤз:nmənt] n adjudge [ə’ʤʌʤ] v (кітаби) 1.(кейде adju- dicate) үкім шығару, шешу ♦The court ~d her (to be) guilty. – Сот оны кінəлі деп тапты (үкім шығарды). 2.~ smth to smb айып тағу
♦The court ~d legal damages to her. – Сот оған шығынды өтеткізетін үкім шығарды. adjudg(e)ment [ə'ʤʌʤmənt] n adjudicate [ə'ʤu:dikeit] v1.төрелік ету, үкім
шығару ♦Would you please ~ on who should get the prize? – Сыйлықты кім алуы керектігі жөнінде шешім шығарар ма екенсіз? 2.= ad- judge 1.
adjudication [ə,ʤu:dі’keіʃn] n adjudicator [ə’dʒu:dіkeіtə] n төреші, арбитр
adjunct [‘æʤʌŋkt] v 1 ~ (to/of smth) тіркеме,
қосымша 2. (грам) анықтауыш, пысықтауыш
сөз (нақтылауды қажет етеді)
adjuration [,æʤuə’reіʃn] n [қ-з adjure]
adjure [ə’ʤuə(r)] v(кітаби) өтіну, жалыну ♦I ~ you to tell the truth before this court. – Мен сізден сот алдында шындықты айтуды өтінемін. adjust [ə’ʤʌst] v1.(a) ретке келтіру, дұрыстау,
түзеу ♦She carefully ~ed her clothes and her hair before going out. – Ол сыртқа шығардан бұрын киімін, шашын мұқият түзеді. (b)
сəйкестеу, икемдеу, лайықтау, ыңғайлау,
орнықтыру, қиюластыру ♦~ the rear mirror, the focus of a camera – көліктің артқы айнасын түзеу, фотоапараттың фокусын орнықтыру ♦The brakes need ~ing. – Тежегіштерді дұрыстау керек. 2.~ (smth/oneself) (to smth) бейімделу, үйрену ♦former soldiers who have diffi culty in ~ing to civilian life – азаматтық өмірге бейімделуі қиын бұрынғы солдаттар 3.(мəселені, дауды) реттеу, шешу
adjustable [ə’ʤʌstəbl] vикемге келетін,
бейімделетін, орнығатын♦~ bookshelf – жиналатын кітап сөресі ♦~ screw-wrench (spanner) – жайылмалы гайка кілті adjusted [ə’ʤʌstid] adj икемделген, орныққан,
бейімделген, т.с.с. ♦~ fi re – көздеп атылған оқ adjuster [ə’ʤʌstə] n 1.монтаж(дау)шы,
құраушы, орнатушы 2.реттеуші, басқарушы
adjustment [ə’ʤʌstmənt] n [қ-з: adjust]
adjutancy [‘æʤutənsi] n адъютанттық атақ не
қызмет
adjutant [‘æʤutənt] n 1.адъютант (бастықтың
қызмет бабындағы тапсырмаларын орындауға
тағайындалған офицер) 2. адъютант (əскери
бөлімдегі əкімшілік жұмысқа жауапты
офицер) 3. = adjutant bird
40
41
Adjutant General [,æʤutənt ‘ʤenərəl] генерал-
адъютант (армиядағы шені жоғары əкімшілік
офицер)
adjutant bird [‘æʤutənt bə:d] n үлкен үнді
шағаласы
ad lib [,æd ‘lib] А.adj, adv (кітаби, латын) 1.дайындалмастан, жанынан шығарып,
импровизациялап ♦an ~ performance – ойда жоқта болған концерт (өнер көрсету) ♦I had forgotten to bring my notes and had to speak ~. – Мен жазбаларымды əкелуді ұмытып кетіп, ойдан сөйлеуге тура келді. 2.еркін,
қалауынша В.v (-bb-) дайындықсыз, жанынан
шығара сөйлеу, əрекет ету ♦ The actress often forgot her lines but was very good at ~bing. – Актриса көбінесе өз сөздерін ұмытып қалып отырғанымен, жанынан шығара сөйлеуде шебер болды. Adm abbr Admiral
adman [‘ædmæn] n (pl admen [‘ædmen])
(ауызекі) жарнамашы, коммерциялық жарнама
шығарушы
admass [‘ædmæs] n (көне Brit) қоғамның
жарнама не баспасөз əсеріне тез бой алдырады
деген бөлігі
administer [əd’ministə(r)] v 1.(a) (кітаби) ~ smth (to smb) беру, қамтамасыз ету ♦~
punishment, justice – жазалату, əділдікті қамтамасыз ету ♦~ relief to famine vic- tims – ашаршылық құрбандарына қол ұшын беру ♦~ an oath to smb – ант қабылдату (b)
қолдану ♦~ the law – заң қолдану 2.басқару,
бақылау ♦~ a charity – қайырымдылық қорын басқару administration [əd,mіnі’streіʃn] n 1.~ (of smth) қамтамасыз ету, беру ♦~ of justice, the law, charitable aid, an oath - əділдікті, заңды қамтамасыз ету, қайырым жəрдемін жеткіздіру, ант қабылдату 2.əкімшілік,
басқарма ♦He works in hospital ~. – Ол госпитальдың əкімшілігінде жұмыс істейді. 3. (көбінесе the Administration) АҚШ
(Президенті) Əкімшілігі, Үкіметі ♦~ during the Reagan Administration – Рейган Əкімшілігі
кезінде
administrative [əd’mіnіstrətіv; US -streіtіv] adj əкімшілік, шаруашылық ♦an ~ post, problem - əкімшілік қызмет, шаруашылық мəселесі administratively adv administrator [əd’mіnіstreіtə(r)] n 1.жетекші,
басқарушы, администратор 2.(заң) қамқор(шы)
admirable [‘ædmərəbl] adj сүйсінерлік,
тамсанарлық, тамаша, керемет ♦an ~ per- formance – тамаша концерт (өнер көрсету ♦His handling of the situation was ~. – Оның жағдайды тізгіндеуі сүйсінерлік болды. admirably [-əbli] adv admiral [‘ædmərəl] n адмирал
admiralty [-əlti] n 1.the Admiralty (Brit) адмиралтейство, Британиядағы бұрынғы теңіз
министрлігі 2.адмиралдық атақ
admiration [,ædmə’reiʃn] n 1.сүйсінушілік,
тамсанушылық, масаттану ♦They looked in silent ~ at the painting. – Суретке олар үнсіз тамсанушылықпен қарады. 2.мақтаныш,
беткеұстар ♦He was the ~ of his whole family. – Ол бүткіл жанұясының мақтанышы еді. 3. (idm) *a mutual ~ society (кекесін) бірін-бірі
қолпаштағыштар қоғамы
admire [,æd’maiə(r)] v l.~ smb/smth (for smth) сүйсіну, тамсану, масаттану ♦They ~d our gar- den. – Олар бақшамызға тамсана қарады. 2.
сүйсіну, тамсану
admirer [,æd’maiərə] n сүйсінуші,
масаттанушы, құштар, қадір тұтушы,
табынушы
admirіng adj сүйсінетін, қолдайтын,
тамсанатын
admiringly adv сүйсіне, қолдай, тамсана
admіssible [əd’misəbl] adj 1.(заң) жарамды,
жарайтын, қабылдауға болатын ♦~
evidence – жарамды айғақ 2.(кітаби) көнуге,
төзуге болатын, көнерлік, төзерлік ♦Such behaviour is not~ among our staff. – Біздің қызметкерлердің арасында мұндай жүріс- тұрысқа орын жоқ. admissibility [əd,misə’biləti] n admissibly [-bli] adv admission [əd’miʃn] n 1.~ (to/intosmth) қабылдау, кіру, мүше болу ♦~ to the club – клубқа қабылдану (мүше болу) ♦~ to a univer- sity – университетке қабылдану 2. (кіргені
үшін) жарна, төлем ♦You have to pay ₤2 ~. – Кіру үшін ₤2 төлеуіңіз керек. 3.~ (of smth); ~ (that...) мойындау ♦an ~ that one has lied – алдағанын мойындау ♦Her resignation amounts to an ~ of failure. – Отставкаға кетуі оның өз сəтсіздігін мойындағанымен пара-пар. 4.(idm) *by/on one’s own ~ өзі мойындағандай, өзінің
мойындауынша ♦He is a coward by his own ~. – Өзінің мойындауынша, ол – қорқақ. admit [əd’mit] v 1.~ smb/smth (into/to smth) қабылдау, енгізу, кіргізу ♦That man is not to be ~ted. – Ана адамды енгізуге болмайды. ♦Each ticket ~s two people to the party. - Əр билет кешке кіру үшін екі адамға жарайды. ♦The small window ~ted very little light. – Шағын терезе арқылы аз ғана жарық түсіп тұрды. ♦to ~ to school –мектепке қабылдау 2.сыйғызу,
қабылдау♦The theatre ~s only 250 people. – Театрға 250 адам ғана сыяды. 3.~ to smth/do- ing smth мойындау ♦to ~ one’s guilt, mistake –
кінəсін, қатесін мойындау 4.(кітаби)~ of smth бірнəрсені мүмкін ету, орын қалдыру ♦His con- duct ~s of no excuse. – Оның қылығын кешіруге ешбір қисын жоқ. ♦The plan does not ~ of improvement. – Мына жоспарды жақсарту мүмкін емес. 5. (idm) *be ~ed to smb’s pres- ence (кітаби) (біреуді көру үшін) кіруге рұхсат
ету
admittance [əd’mitns] n 1.кіру, ену 2.кіруге
рұхсат
admitted [əd’mitid] adj өзі мойындағандай ♦an ~ liar – суайттығы бетіне шыққан admittedly [əd’mitidli] adv 1. айтуына
қарағанда ♦A~, he didn’t know that at the time. – Айтуынша, бұл туралы ол сол кезде білмепті. 2.шынында, расында♦A~, I’ve never actu- ally been there. – Расында, ол жерде мүлде болмаппын. admix [əd’miks] v араластыру, шылау, т.с.с.
admixture [æd’mikstʃə(r)] n (кітаби) (a) қоспа,
араласқан, шыланған нəрсе (b) араластыру
(процесі)
admonish [æd’mɒniʃ]v (кітаби) l.~ smb (for/ against smth) ескерту, сөгу♦The teacher ~ed the boys for being lazy. – Мұғалім ұлдарды жалқаулығы үшін сөкті. 2. ақыл айту, кеңес
беру ♦She ~ed us to seek professional help. – Ол бізге кəсіби көмек алуға кеңес берді. admonishment [æd’mɒniʃmənt]n (кітаби) ескерту, сөгу
admonition [,ædmə’niʃn] = admonishment admonitory [əd’mɒnitri; US -tɔ:ri] adj (кітаби)
(қ-з: admonish)1.ескертетін, сөгетін 2.ақыл,
кеңес беретін
ad nauseam [,æd ‘nɔ:ziæm] (латын) жалықтыратын, тойдыратын, жүрекке,
жүйкеге тиетін ♦to play the same tape ~ - бір таспаны (касетаны) жүйкеге тигенше (қайта-қайта) ойнату ado [ə’du:] n қиыншылық; апыр-топыр болу;
бейберекет тірлік ♦It was all much ~ about noth- ing. – Бұл жөнсіз абыр-сабыр болды. adobe [ə’dəubi] 1.шикі, күнге қақталған кірпіш
♦~ houses – шикі кірпіштен салынған үйлер 2.осындай кірпішті жасауға керек балшық
adolescence [,ædə’lesns] n жас өспірім шақ,
жеткіншек кез
adolescent [,ædə’lesnt] adj, n жасөспірім,
жеткіншек(əдетте 13 пен 17 жас аралығы)
adopt [ə’dɒpt] v 1.~ smb (as smth) асырап алу,
бағып алу ♦to ~ an orphan – жетім баланы асырап алу ♦ He is their ~ed son. – Ол олардың асыранды ұлы. 2.~ smb as smth сайла(н)у,
тағайында(л)у ♦She has been ~ed as Labour candidate for York. – Ол Йорктегі Лейбор партиясының кандидаты болып сайланды. 3.(а) қабылдау, игеру ♦to ~ a custom, an idea, a style of dress – салт, идеяны, көйлек үлгісін қабылдау (b) ұстану♦to ~a hard line towards terrorists – террористерге қарсы ымырасыз бағыт ұстану 4.қабылдау, мақұлдау ♦Con- gress has ~ed the new measures. – Конгресс жаңа шараларды мақұлдады (қабылдады). 5.(лингв.) сөз ауысу, қабылдау
adoptee [,ædɒpti:] n асыранды, асырап
алынған адам
adoption [ə’dɒpʃn] n [қ-з: adopt] ♦to offer a child for ~ - сəбиді асырауға ұсыну ♦ her ~ as Labour candidate for York – оның Йорктегі лейбористер кандидаты болып сайлануы ♦
the country of her ~ - оны асыраған ел ♦This textbook has had ~s in many countries. – Мына оқулық көптеген елдерде (арнайы оқу мақсатына) таңдалып алынған. adoptive [ə’dɒptiv] adj 1.асыраған, асырап
алған, өгей ♦his ~ parents – оның өгей (асырап алған) ата-анасы 2.қабылдағыш, тез игергіш
adorable [ə’dɔ:rəbl] adj аса тартымды, сүйікті,
сүйкімді, т.с.с. ♦What an ~ child! – Неткен сүйкімді сəби. ♦Your dress is absolutely ~. – Сенің көйлегің – керемет. ♦ My darling, you are ~. – Сүйіктім, сен ғажайыпсың. adorably [-əbli] adv
42
43
adore [ə’dɔ:(r)] v 1.(a) шексіз сүю, қадірлеу,
аялау, құрмет тұту ♦He ~s his wife and chil- dren. – Ол əйелі мен балаларын аялайды. (b)
құлшылық ету, сиыну, табыну 2. (кітаби)
құштар болу, өте жақсы көру ♦to~ ice-cream, Paris – балмұздаққа құштар болу, Париж десе есі кету ♦I simply ~ that dress! – Мен сол көйлекке ғана құштармын! adoration [,æd ɔ:’reiʃ(ə)n] n (a) шексіз
сүю(шілік), қадірлеу, аялау, құрмет тұту ♦be fi lled with ~ – (тұла бойы) сүйіспеншілікке толы болу (b)құлшылық ету(шілік), сиыну,
табыну ♦They knelt in ~ of their gods. – Олар құдайларына құлшылық ете тізелерін бүкті. adorer [ə’dɔ:rə] n құштар, сүюші,
құрметтеуші, аялаушы; табынушы, т.с.с.
adoring [ə’dɔ:rіŋ] adj сүйетін, құштар, т.с.с.
♦his ~ grandmother – оның сүйікті əжесі ♦to
give smb an ~ look – біреуге сүйіне көз тастау adoringly [ə’dɔ:rіŋli] adv adorn [ə’dɔ:n] v ~ smth/smb/oneself (with smth) əшекейлеу, əсемдеу, əдемілеу, сымбат
беру ♦toadmire the paintings that ~ the walls – қабырғаларға сымбат беретін суреттерге масаттана қарау adornment [ə’dɔ:nmənt] n əшекейлеу
(процесі); əшекей, орнамент ♦a simple dress without ~ - əшекейсіз жай көйлек ♦Many ~s were carved on the temple walls. – Ғибадатхана қабырғаларына көптеген əшекейлер ойып салынған. adrenal [ə’dri:nl] adj (анат) бүйрекке жақын
тұрған, бүйрек үсті
adrenal gland(анат) бүйрек бездері (бүйрек
үстіндегі адреналин бөлетін қос без)
adrenalin [ə’drenəlin] n (медиц) (a) адреналин
(бүйрек үсті бездері бөлетін гормон, жүрек
соғысын жиілетеді, нерв жүйесіне дем береді)
(b)жасанды адреналин
adrift [ə’drift] adj 1.(a) (суда) ығып кеткен,
ағыс əкеткен, т.с.с. ♦The survivors were ~ on a raft for six days. – Тірі қалғандар сал үстінде алты күн ығып жүрген. (b) (ауыспалы мағ.) сенделген, мақсатсыз, ойсыз ♦young people ~ in our big cities – біздің ірі қалаларымыздағы сенделген жастар ♦toturn smb ~ - біреуге қол ұшын бермей жіберу 2.(ауызекі) (a)
орнықпаған, бекімеген, бос(аған) ♦Part of the car's bumper had come ~. – Машина бамперінің бір бөлігі босап кетіпті. (b)бұзылған, істен
шыққан ♦Our plans went badly ~. – Біздің жоспарымыз шатқаяқтап кетті. adroit [ə’drɔit] adj ~ (at/in smth) шебер; алғыр,
зерек ♦the minister's ~ handling of the crisis – министрдің дағдарысты шебер тізгіндеуі adroitly [ə’drɔitli] adv шеберлікпен, еппен;
зеректікпен
adroitness [ə’drɔitnis] n шеберлік, еп; зеректік adsorb [æd’sɔ:b] v (хим) адсорбтау (көбіне
қатты денелердің өз бетіне газ не сұйықтық
тартуы, сіңіруі) ♦Iron ~s oxygen. – Темір оттегіні адсорбтайды. adsorbent [æd’sɔ:bənt] adj, n (хим) адсорбент
adsorption [əd’sɔ:pʃn] n (хим) адсорбция (тарту, сіңіру)
adulation [,ædju’leiʃn; US ,ædʒu’l-]
п маймөңкелік, жалпақтаушылық,
жарамсақтану, өбектеу, жағыну,
жағымпаздану; қошаметтеу
adulatory [‘ædjuleitəri] adj жағымпаз,
маймөңке, т.с.с.
adult [‘ædʌlt, кейде ə’dʌlt] adj, n үлкен, ересек,
ер жеткен, кəмелетке толған
adulthood [‘ædʌlthud] n ересектік, ақыл
тоқтатқан кез, үлкен кез
adulterant [ə’dʌltərənt] n қоспа, араласқан,
қосылған
adulterate [ə’dʌltəreit] v сапасын бұзу, көз бояу
♦~d milk – су қосылған сүт adulteration [ə,dʌltə’reiʃn] п [қ-з: adulterate]
adulterer [ə’dʌltərə(r)] n көзге шөп салушы
(ер)
adulteress [ə’dʌltəris] n көзге шөп салушы
(əйел)
adultery [ə’dʌltəri] n зина жасау, көзге шөп
салу
adulterous [ə’dʌltərəs] adj көзге шөп салатын,
ашыналық, көңілдестік ♦tohave an ~ affair with smb – ашыналық қатынаста болу adumbrate [‘ædʌmbreit] v ((кітаби)1.меңзеу,
тұспалдап білдіру, ишара ету 2. алдын-ала
білдіру, кеңес беру, ескерту
adumbration [
,
ædʌm’breiʃn] n [қ-з: adumbrate]
adust [ə’dʌst] adj 1.күнге күйген, күн қаққан,
қақталған 2.(арх) кейігіш, тұнжыраған
advance [əd’vɑ:ns; US -’væns] А. n 1.алға
жылжу, ілгерілеу ♦The enemy's ~ was halted. – Жаудың ілгерілеуі тоқтатылды. 2.(a)
прогресс, ілгерілеу ♦the continued ~e of civiliza- tion - өркениеттің толассыз ілгерілеуі (b) ~ (in smth) жетілу, алға басу, ілгерілеу ♦recent ~s in medical science – медицина ғылымындағы жуырдағы қадамдар 3.~ (on smth) бағаның,
соманың өсуі ♦Share prices showed signifi cant ~s today. – Акциялар құны бүгін əжептəуір өсті. 4.аванс, алдын-ала төленген ақша ♦
She asked for an ~ on her salary. – Ол жалақысынан аванс өтінді. 5.~s(to smb) біреумен жылы қатынастар орнатуға тырысу,
қырындау ♦She rejected his ~s. – Ол (əйел) оның (еркектің) қырындауына қарамады. 6.(idm)
*in ~ (of smth) алдын-ала ♦The rent must be paid in ~. –Жалдау (аренда) құны алдын-ала төленуі керек. ♦Galileo's ideas were well in ~ of the age in which he lived. – Галилейдің ілімдері өзі өмір сүрген заманнан əлдеқайда көш ілгері еді.В.adj 1.алдыңғы, ілгері ♦the ~ party – алдыңғы (бұрын баратын) топ 2.бұрын,
алдын-ала ♦to give smb ~ warning – біреуге алдын-ала ескерту жасау ♦to make an ~ book- ing – ерте тапсырыс (заказ) беру (қонақ үйге, театрға) С.v 1.(a) ~ (on/towards smb/smth) алға жылжу, ілгерілеу ♦The mob ~d towards/ on us shouting angrily. – Топ ызалана айқайлай бізге қарай жылжыды. (b)(ауыспалы мағ.) өсу, жоғарылау, даму, ілгерілеу ♦to ~ in one’s career – қызметінің өсуі ♦Has civilization ~d during this century? – Бұл ғасырда өркениет ілгеріледі ме? 2.ілгерілету, алға жылжыту
♦The general ~d his troops at night. – Генерал өз əскерін түнде алға жылжытты. 3.себін
тигізу, демеу, жəрдем болу ♦Such conduct is unlikely to ~ your interests. – Бұндай қылықтың сенің мүдделеріңе септігі тие қоймас. 4.
(кітаби) (ой, теория ж.) дамыту, пысықтау,
ұсыну ♦Scientists have ~d a new theory to ex- plain this phenomenon. – Бұл құбылысты түсіндіру мақсатымен ғалымдар жаңа теория ұсынды. 5. ~ smth (to smb) алдын ала
төлеу; қарыз беру ♦The bank ~d me ₤2000. – Банк маған 2000 фунт стерлинг қарыз берді. ♦Не asked his employer to ~ him a month’s sal- ary. – Ол бастығынан бір айлық жалақыны алдын ала беруді өтінді. 6.(оқиғаны) алға
жылжыту ♦The date of the meeting was ~d from 10 to 3 June. – Мəжіліс уақыты 10 маусымнан 3-не жылжытылды. 7.(бағаның, т.с.с.) өсу,
көтерілу ♦Property values continue to ~ rapidly. – Жылжымайтын мүлік бағасы күннен күнге өсе түсуде.