smb) in the (very) ~ (of doing smth) бірнəрсе
үстінде, кезінде ұстау ♦I caught her in the ~ (of
reading my letters). – Оның мен хаттарымды
оқып жатқан кезде үстінен түстім. *to read
the Riot Act (ескерте, тиым сала) ұрсу В.v 1.іс,
əрекет ету ♦the time to ~ - дəп əрекет қылар
кез ♦The police refused to ~ without more evi-
dence. – Жеткілікті айғақсыз əрекет етуден
полиция бас тартты. 2(a) (театр) рөлде
ойнау ♦She ~s well. – Ол (рөлде) жақсы
ойнайды. ♦Who is ~ing (the part of) Hamlet? –
Гамлеттің рөлін кім ойнап жүр? (b) қылымсу,
жасамық қылықтар істеу, түр көрсету ♦He's
not really angry — he's just ~ing (the stern fa-
ther). – Ол шынында ашулы емес – жай əшейін
(қатал əке) болып көрінгені ғой. 3.(idm) *to
~/play the fool ақымақ болып көріну 4.(phr
v) *to ~ as smb/smth біреудің/ бірнəрсенің
қызметін атқару ♦You '11 have to ~ as inter-
preter in this situation. – Мына жағдайда сен
тілмаш міндетін атқаруың керек. *to ~ for/
on behalf of smb біреу үшін/біреудің атынан
əрекет ету *to ~ on smth (a) бірнəрсеге
сəйкес, байланысты əрекет ету ♦Acting on
information received, the police raided the
club. – Алынған ақпарат бойынша əрекет
ете отырып полиция клубқа басып кірді. (b)
əсер ету, əсері болу ♦Alcohol ~s on the brain.
– Алкоголь миға əсер етеді *to ~ smth out (a)
қалай болғанын көрсету ♦The children started
to ~ out the whole incident. – Балалар болған
оқиғаны (қимылдарымен) сала бастады. (b)
өзінің көңіл күйін қылықтарымен білдіру ♦The
teenagers can ~ out their anxieties in various
aggressive ways. – Жасөспірімдер өздерінің
мазасыздығын түрлі ерсі қылықтармен
көрсете алады. *to ~ up (ауызекі) ауырту,
мазасын алу; нашар жұмыс істеу (техника ж.)
acting [‘æktiŋ] А.n (театр, кино) ойнау В. adj
уақытша міндетін атқарушы ♦the ~ manager
– уақытша менеджер, менеджер міндетін
уақытша атқарушы
actinia [æk’tiniə] n (зоол) актиния (теңіз жəндігі)
actinie [æk’tinii:] pl of actinia
actinic [æk’tinik] adj (физ, хим) актиникалық
♦~ rays – актиникалық сəулелер (күлгін,
əсірекүлгін)
actinism [‘æktinizəm] n (физ, хим) актинизм,
актиникалылық (химиялық өзгерістер
енгізетін қысқа толқынды радиация қасиеті)
actinium [æk’tiniəm] n (хим) актиний (хим.
элемент, күміс түсті радиоактивті металл)
action [‘ækʃn] n 1.іс, əрекет, қимыл ♦I only
like fi lms that have got plenty of ~. – Мен тек
қана іс-қимылы көп фильмдерді жақсы
көремін. ♦The time has come for ~. – Əрекет
ететін кез келді. ♦a man of ~ – іс адамы ♦Her
quick ~ saved his life. – Оның шалт қимылы
қасындағы адамның өмірін сақтап қалды.
♦to judge a person by his ~ – адамды ісінен
тану 2.акт, пьесадағы не кинодағы оқиға
♦The ~ is set in France. – Оқиға Францияда
өрбиді (болған). 3.~ on smth бірнəрсеге əсері
♦The ~ of salt on ice causes it to melt. – Тұздың
əсері мұзды ерітеді. 4. ұрыс, шайқас, шабуыл
♦killed in ~ – ұрыс кезінде қаза тапқан ♦the de-
struction caused by enemy ~ – жау шабуылынан
болған бүліну ♦He saw ~ in North Africa. – Ол
Солт. Африкадағы ұрысқа қатысқан. 5.(заң)
арыз, талап, айып, шағым ♦He brought an ~
against her. – Ол оның үстінен сотқа арыз
берді. 6.(a) қызмет, функция ♦to study the ~ of
the liver – бауырдың функциясын зерттеу (b)
қозғалыс, қозғалу 7. (idm) *~s speak louder
than words (мəтел) адамды көрсететін сөзі
емес – ісі *а course of ~ іс-қимыл барысы *in
~ əрекет үстінде, əрекет етіп жатқан ♦to see
someone in ~ – біреуді іс (əрекет) үстінде
көру *into ~ іске, қолданымға (енгізу дег
мағ) ♦to put a plan into ~ – жоспарды жүзеге
асыру, іске қосу ♦The troops went into ~ action.
– Əскерлер ұрысқа кірісті. *out of ~ – істен
шыққан, жарамсыз ♦This machine is out of ~. –
Мына жабдық – бұзық. ♦to put out of ~ – істен
шығару, жарамсыз ету *a piece/slice of the
~ (ауызекі) үлес, бірнəрсеге қатысу ♦Foreign
fi rms will all want a piece of the ~ if the new air-
port goes ahead. – Жаңа əуежайдың құрылысы
басталатын болса, шет елдік фирмалар одан
дəмелі болады. *to swing into ~ тез, шапшаң
қимылдау *to take ~ шара қолдану ♦to take ~ to
stop the fi re – өрт сөндіру үшін шара қолдану
*to take evasive ~ жалтару, бұрылу *where the
~ is (ауызекі) қызу, қызық өмір бар жер ♦Life in
the country can be dull - London is where all the
~ is. – Провинция өмірі іш пыстыруы мүмкін –
өмірдің бар қызуы Лондонда.
actionable [‘ækʃnəbl] adj заң жүзінде
қудалауға себеп болатын ♦Be careful what you
say - your remarks may be ~. – Аңдап сөйле –
айтқандарың өзіңе тиіп кетіп жүрмесін (заң
жүзінде қудаланып жүрме).
action group іс-шара тобы
action painting живописьтің абстракті түрі
(бояуды кенептің бетіне шашырата, бүрке салу)
action radius ұшақтың, т.с.с. іс-қимыл
радиусы
action replay қайталап көрсету (м.: спорт
сайыстарының кейбір эпизодтарын баяу
қайталау)
action stations жауынгерлердің ұрыс
алдындағы позициялары
activate [‘æktiveit] v 1.іске қос(ыл)у ♦The fi re
alarm was ~d by mistake. - Өрт қоңырауы
(дабылы) байқаусызда қосылып кетіпті.
2.(физ) радиоактивтеу 3. (химия) реакцияны
үдету, тездету
activation [,aekti’veiʃn] n
active [‘æktiv] А. adj 1.(a) белсенді, ширақ,
қуатты ♦Although he's quite old he's still very
~. – Кəрі болғанымен ол өте ширақ. ♦to lead an
36
37
~ life – белсенді өмір кешу (b) шапшаң, алғыр,
зерек ♦He has an ~ brain. – Оның миы шапшаң.
2.сөнбеген, тоқтаусыз ♦an ~ volcano – сөнбеген
вулкан 3.қуатты, күшті, əсерлі ♦~ resistance
– қуатты қарсылық 4.радиоактивті 5.(грам)
негізгі В.n негізгі етіс м.:active voice, passive
voice – негізгі етіс, ырықсыз етіс ♦The children
ate the cake (active voice). The cake was eaten by
children (passive voice).
actively adv белсенді, қызу, тығыз. т.с.с. ♦~ in-
volved in the project – жобаға қызу араласқан
♦Your proposal is being ~ considered. – Сенің
ұсынысың қызу қаралуда.
activeness n
active service (US кейде active duty) толық
мерзімді қызмет
active voice = active В. n
activist [‘æktivist] n белсенді, активист
activity [æk’tivəti] n 1.(a) белсенділік,
ширақтық (b) қам-қарекет, іс-əрекет ♦The house
has been full of ~ all day. - Күні бойы үй қам-
қарекетке толы болды. 2. [pl – көбіне көпше
түрде] əрекет, қызмет, іс-əрекет, т.с.с. ♦sport-
ing, classroom activities – спортпен шұғылдану,
кластағы жұмыс ♦Her activities include tennis
and painting. – Оның айналысатын нəрселеріне
теннис пен сурет кіреді.
actor [‘æktə(r)] n актер
actress [‘æktris] n актриса, актер əйел
actual [‘ækʧuəl] adj нақты, анық ♦What were his
~ words? – Ол нақты не айтты? ♦~ cost – нақты
баға(сы)
actuality [æk’ʧuələti] n 1.нақтылық, шындық,
ақиқат 2. [pl] actualities нақты жағдай, жайттар
actualise, -ize [‘ækʧuəlaiz] v жүзеге асыру;
нақты ету
actually [‘ækʧuəli] adv шындығында, нақты,
шынымен, іс жүзінде ♦What did he ~ say? – Ол
нақты не айтты. ♦Actually, I’m busy at the mo-
ment. – Шынын айтсам, қазір бос емеспін.
actuary [‘ækʧuəri] n қамсыздандыру
агенттігінің эксперті
actuarial [,ækʧu’eəriəl] adj
actuate [‘ækʧueit] v (кітаби) 1.(жабдықты,
қондырғыны) іске қосу 2.түрткі болу ♦He was
~d solely by greed. – Оның бұлай істеуіне тек
сараңдық түрткі болды.
acuity [ə’kju:əti] n (кітаби) өткірлік, зеректік;
ащылық
acumen [‘ækjumen, кейде ə’kju:mən] n
көрегендік, қырағылық ♦to show/display great
political ~ – зор саяси қырағылық көрсету/
таныту
acupuncture [‘ækjupʌŋkʧə(r)] n (медиц) инемен
емдеу, ине терапиясы
acupuncturist [‘ækjupʌŋkʧərist] n (медиц)
инемен емдеуші
acute [ə’kju:t] adj (-r, -st) 1.(a) өте қатты, өте,
тым ♦to suffer ~ hardship – өте қатты қиналу
♦There is an ~ shortage of water. – Су өте тапшы
болып тұр. 2.зерек, алғыр; өткір (ой ж.) ♦He
is an ~ observer. – Ол зерек қадағалайды. ♦Her
judgement is ~. – Оның пайымдауы зерек. 3.
(ауыру ж.) асқынған, меңдеген, сал ♦~ ap-
pendicitis – меңдеген соқыр ішек ♦an ~ patient
– ауруы асқынған, сал пациент 4.(дыбыс ж.)
сүйектен өтетін
acutely [ə’kju:tli] adv ♦I am ~ aware of the diffi -
culty we face. – Кезігіп тұрған қиындықты мен
жақсы білемін.
acuteness [ə’kju:tnis] n
acute accent дауысты дыбыстың үстіне
қойылатын екпін белгісі,м: café дегендегі é
acute angle [ə’kju:t æŋgl] сүйір бұрыш (90º-тан
кіші бұрыш)
AD [,ei ‘di:] abbr біздің эрамыз(дың), б.э.
немесе біздің дəуіріміз(дің), б.д. (латынша
anno domini [‘ænnɔu ‘dɔminai]): ♦in (the year)AD
55/ in 55 AD – б.э. (біздің эрамыздың) 55-жылы
ad [æd] n (ауызекі) = advertisement
adage [‘ædiʤ] n мақал, мəтел
adagio [ə’da:ʤiəu] n, adj, adv (музыка) адажио,
баяу, баяу əрі əсем ырғақпен
Adam [‘ædəm] n 1.(Інжіл, Құран) Адам ата, ең
алғашқы адам 2.(idm) *not to know smb from
Adam біреуді мүлде білмеу
adamant І [‘ædəmənt] adj қыңыр, бірбеткей;
қайсар, қайтпас ♦an ~ refusal – үзілді-кесілді
бас тарту ♦On this point I am ~. – Бұл жерде
мен (пікірімнен) айнымаймын.
adamant ІІ [‘ædəmənt] n 1.адамант, қатты
минерал не металл 2.қатты, мызғымайтын
3.(idm) *will of ~ темірдей ерік, жігер
adamantine I [,ædə’mæntain] n (бұрғылауға
арналған) болат бытыра
adamantine II [,ædə’mæntain] adj өте қатты,
берік
adamantly adv [қ-з adamant I]
Adam’s apple [‘ædəmz ,æpl] n жұтқыншақ
(кеңірдектегі)
adapt [ə’dæpt] v 1.(a) ~ smth (for smth)
бейімдеу, икемдеу, ыңғайлау, лайықтау,
ықшамдау ♦This machine has been specially
~ed for use underwater. – Бұл жабдық сы
астында қолдануға лайықтап жасалған.
♦These styles can be ~ed to suit individual tastes.
– Сəннің мына стильдерін жеке талғамдарға
ыңғайлауға болады. (b) ~ smth (for smth)
(from smth) ықшамдау, бейімдеу ♦This novel
has been ~ed for radio from the Russian original.
- Мына роман орыс тіліндегі түпнұсқасынан
аударылып арнайы радио үшін ықшамдалған.
2.~ (oneself) (to smth) бейімделу, үйрену ♦Our
eyes slowly ~ed to the dark. – Біздің көзіміз
қараңғылыққа ақырындап бейімделді. ♦She
~ed (herself) quickly to the new climate. – Ол
өзін жаңа ортаға тез үйретті.
adaptability [ə,dæptə’biləti] n бейімделгіштік,
бейімдік
adaptable [ə’dæptəbl] adj (a)бейімделе алатын,
бейімделгіш, үйренгіш ♦He is not very ~. –
Ол тез бейімделе алмайды. (b)бейімдеуге,
лайықтауға болатын
adaptatіon [,ædæp’teiʃn] n ~ (of smth) (for/
to smth) 1.(биол) адаптация, бейімделу
2.ықшамдама, ықшамдалған нəрсе ♦an ~ for
children of a play by Shakespeare – Шекспир
пьесасының балаларға арнап ықшамдалған
түрі
adapter = adaptor
adaptor [ə’dæptə] n 1.(техн) адаптер (бір-
біріне сəйкес емес бөлшектерді қосатын
құрал, деталь) 2.(эл) адаптер 3.өзгертуші,
ықшамдаушы адам
ADC [,ei di: ‘si:] abbr aide-de-camp
add [æd] v 1. ~ smth (to smth) қосу ♦to ~ sig-
nature, to ~ milk, to ~ sugar, to ~ some words –
қол қою, сүт қату, қант салу, кейбір сөздерді
қосу ♦This was an ~ed disappointment. – Бұл
қосымша реніш болды. 2.(матем) ~ A to В;
~ А and В (together) қосу ♦If you ~ 5 and 5
(together), you get 10. – 5-ке 5-ті қоссаң 10
болады. 3.~ smth (to smth) сөз сабақтау, сөзін
жалғастыру ♦І have nothing to ~ to my ear-
lier statement. – Менің бұрынғы айтарыма
қосар ештеңем жоқ. ♦'Don't be late,' she
~ed. – «Кешікпегін» деді ол сөзін сабақтай
келе. 4.(idm) *to ~ fuel to the fl ames отқа май
құю, ушықтыру *to ~ /insult to injury жараға
тұз жағу, жығылғанға жұдырық 5.(phr v) *~
smth in бірдеңені қосу, салу, құю *~ smth on
(to smth) үстінен қосу ♦to ~ on a 10% service
charge – үстінен 10% қызмет салымын қосу
*~ to smth ұлғайту, көбейту ♦The bad weather
only ~ed to our diffi culties. – Нашар ауа-райы
жағдайымызды мүлде қиындатып жіберді.
*~ up ауызекі) қисынды, орынды болу, ұйқасу
♦His story just doesn't ~ up - he must be lying. –
Оның бір сөзі екіншісімен ұйқаспайды – осы
алдап жүрмесе болды. *~ (smth) up есептеу
♦Add up all the money I owe you. – Мен саған
қарыз ақшаның бəрін есептеші. *~ up to smth
(a) тең болу, құрау ♦These numbers ~ up to 100. –
Бұл сандар 100-ге тең. (b) (ауызекі) бірнəрсеге
пара-пар болу, білдіру ♦These clues don't re-
ally ~ up to very much. – Мына айғақтар онша
ештеңе айтпайды (жеткіліксіз).
addenda [ə’dendə] pl of addendum
addendum [ə’dendəm] n (pl –da [-də])
1.қосымша 2. addenda кітаптың соңындағы
қосымша
adder [‘ædə(r)] n улы сұр жылан
addict [‘ædikt] n 1.нашақор, нашақұмар, ішкіш,
алқаш ♦ a heroin ~ - героин құмар, героинқор 2.
бірнəрсеге берілген адам ♦a chess, TV, football ~
- шахматқұмар, телевизордан (теледидардан)
бас алмайтын, футболқұмар
addicted [ə’diktid] adj ~ (to smth) бірнəрсеге
салынған, бой алдырған, беріліп кеткен ♦to
become ~ to drugs, alcohol, tobacco – нашаға,
араққа , темекіге салынған ♦to be ~ to TV soap
operas – телевизордағы (теледидардағы)
«сабын операларына» құнығу, дəнігу
addiction [ə’dikʃn] n ~ (to smth) бірнəрсеге
берілу, салыну (-шылық, -шілік), құмарлық
♦heroin ~ - героинге салыну ♦to overcome one's
~ to alcohol – арақкештігін (араққұмарлығын)
тыю
addictive [ə’diktiv] adj құмартқызатын,
берілгізетін, салындыратын ♦~ drugs –
құмартқызатын есірткі (наркотиктер) ♦Coffee
is ~ in a mild way. – Кофеге адам бара-бара бой
алдырады.
addition [ə’diʃn] n 1.(сандарды) қос(ыл)у 2.~ (to
smth) бірнəрсеге қосымша ♦ They’ve just had
an ~ to the family. – Олардың жанұясына тағы
38
39
бір сəби қосылды. ♦ He will be a very useful ~ to
our team. – Ол біздің тобымыздың пайдалы
жаңа мүшесі болады. 3. (idm) *in ~ (to smth)
қосымша, бұдан басқа, оның үстіне
additional [ə’diʃənl] adj қосымша
additionally [ə’diʃənəli] adv қосымша
additive [‘æditiv] n, adj қоспа (белгілі бір
мақсатпен аз мөлшерде қосылатын зат) ♦
chemical ~s in food – тамаққа қосылатын
химиялық қоспалар
addle [‘ædl] А. v 1.шатасу, былығу, шым-
шытырық болу ♦ My brain feels ~d. – Миым
былығып тұр. 2 .борсу, бұзылу, сасу ♦ ~d eggs
– сасыған жұмыртқалар В. adj 1.борсыған,
сасыған 2.есалаң, жын қаққан, шатасқан
address [ə’dres; US ‘ædres] А. n 1.адрес,
мекенжай ♦ My home ~ is 3 West St, Oxford.
– Үйімнің адресі: Оксфорд қаласы, Уэст
көшесі, 3 үй. 2.(көпшілікке) арнау, сөйлеген
сөз 3.(компьютердегі) адрес, мəлімет сақталған
бөлік, орын 4.(idm) *a form of ~ сөйлеу, жазу
стилі В. [ə’dres] v 1.~ smth (to smb/smth)
(біреуге, бірнəрсеге хат, т.с.с.) жолдау, жіберу
♦ The letter was wrongly ~ed. – Хат дұрыс
жолданбапты.
2.(ресми түрде) сөз сөйлеу, үндеу ♦ The chair-
man will now ~ the meeting. – Төраға қазір
(жиналысқа арнып) сөз сөйлейді. 3.~ smth
to smb/smth (шағым, арыз, сəлем) жолдау,
жіберу ♦ Please ~ all complaints to the manager.
– Шағымдардың барлығын да менеджерге
жазыңыз. 4.~ smb as smth (біреуді бірнəрсе
ретінде) атау ♦ Don't ~ me as ‘Colonel’: I’m only
a major. – Мені «полковник» демеңіз: мен тек
майор ғанамын.
5. ~ oneself to smth (кітаби) (мəселені)
қолға алу, қарау, назар аудару ♦ It is time we
~ed ourselves to the main item on the agenda. –
Күн тəртібінің бастытармағын ( пункітін)
қарайтын уақыт келді. 6. допты көздеу (м:
гольфта)
addressee [,ædre’si:] n адресат, хат алушы;
естуші
adduce [ə’dju:s; US ə’du:s] v мысал, дəлел, айғақ
келтіру, себебін айту ♦ I could ~ several reasons for
his strange behaviour. – Мен оның оғаш жүріс-
тұрысына бірнеше себеп айта алар едім.
adduction [ə’dʌkʃn] n 1. дəлел, айғақ келтіру
2.( анат) аддукция, бұлшық етті қозғалту
adductor [ə’dʌktə(r)] n (кейде adductor muscle)
( анат) аддуктор, дене органдарын қозғалтатын
бұлшық ет
adenoids [‘ædinɔidz; US -dən-] n pl ( анат)
аденоидтар
adenoidal [,ædi’nɔidl] adj
adept A. n [‘ædept] білгір, майталман ♦ He is an
~ in carpentry. – Ол майталман ағаш шебері.
В. adj [‘ædept, ə‘dept] ~ (in smth); ~ (at/in doing
smth) шебер, білгір ♦ She is ~ at growing roses. –
Ол раушан өсірудің шебері.
adequacy [‘ædikwəsi] n жеткіліктілік;
лайықтылық, тиістілік
adequate [‘ædikwət] adj ~ (to/for smth) тиісті,
жеткілікті; лайықты, талапқа сай ♦ to take ~
precautions – тиісті сақтық шараларын
қолдану ♦ Their earnings are ~ (to their needs).
– Олардың тапқандары (жалақылары)
(күнделікті қажетке) жеткілікті. ♦ Your work
is ~ but I’m sure that you could do better. – Сенің
жұмысың талапқа сай, дегенмен де бұдан да
жақсырақ істей алатыныңа сенімдімін. ♦ She
has ~ grounds for a divorce. – Онда ажырасуға
жекілікті негіз бар. ♦ ~ defi nition – дəл
анықтама
adequately [‘ædikəwtli] adv тиісінше,
жеткілікті; лайықты, талапқа сай ♦ Are you ~
insured? – Сен дұрыс (тиісінше) қамсыздан-
дырылғансың ба?
adhere [əd’hiə(r)] v 1. ~ (to smth) жабысу,
жабыстыру ♦ Paste is used to make one surface ~
to another. – Паста бір бетті екінші бір бетке
жабыстыру үшін қолданылады. 2. ~ (to smth)
ұстану, адал, берік болу ♦ to ~ to one’s opinions,
a promise, a political party – пікіріне берік болу,
уəдеге берік болу, саяси партияны қолдау ♦ to
~ to one’s principles, a treaty, a schedule – өз
принциптерін ұстану, шартқа адал болу,
кестені ұстану
adherence [əd’hiərəns] v 1.адалдық, беріктік
2.(заңды, т.с.с.) қатал сақтаушылық, ұстану
adherent [əd’hiərənt] A. n (партияны, идеяны)
қолдаушы, жақтаушы ♦ The movement is gaining
more and more ~s. – Қозғалысты қолдаушылар
саны барған сайын артуда. B. adj жабысқақ
adherer [əd’hiərə(r)] = adherent A.
adhesion [əd’hi:ʒn] n 1. ~ (to smth) жабысып
тұру, қалу 2. ~ (to smth) (идеяны, т.с.с.) қолдау,
жақтау(шылық)
adhesive [əd’hi:siv] А. adj жабысқақ, жабысатын,
жабыстыратын ♦ ~ side of a stamp – марканың
жабысатын жағы В. n желімдегіш,
жабыстырғыш (зат) ♦ quick-drying ~s – тез
кебетін жабыстырғыштар
adhesiveness [əd’hi:sivnis] n жабысқақтық,
жабысқыштық, желімденгіштік
ad hoc [,æd’hɒk] adj,adv (латын) 1.арнайы
(белгілі бір мақсатқа ғана) ♦ an ~ committee
– арнайы комитет 2.бейресми, өзара ♦ Prob-
lems were solved on an ~ basis. – Мəселелер
бейресми жағдайда шешілді.
Достарыңызбен бөлісу: |