Еліміз өз тəуелсіздігінің 20 жылдығын атап өтіп, дамуының жаңа кезеңіне аяқ бас

22
23
about [ə’baut] A.adv 1.шамамен, шамалас, 
төңірегінде, құралпас, -дай, -дей, -тай, -тей ♦It 
costs ~ £10. – Бұл шамамен 10 ф.с. тұрады. 
♦He's ~ the same height as you. – Оның бойы 
сенікіндей. ♦She drove for ~ ten miles. – Ол 10 
мильдей жерге дейін көлік айдады. ♦They wait-
ed for ~ an hour. – Олар бір сағаттай күтті. 
2. (ауызекі) (бір нəрсе істеуге) жақын болу, 
дерлік ♦I'm (just) ~ ready. – Мен дайын болып 
қалдым. 3.(ауызекі) əжептəуір, біршама ♦ I've 
eaten just ~ enough. – Мен əжептəуір жедім. 
4. (idm) *that’s ~ it/the size of it (ауызекі) сол 
шамада, соның төңірегінде B. adv 1. айналада, 
төңіректе, əрі-бері; əр тұста ♦The children 
were rushing ~. – Балалар əрлі-берлі сабылып 
жүгіріп жүрген болатын. ♦people sitting ~ on 
the grass – шөпке жамырай отырған адамдар 
♦There was nobody ~. – Ол жерде ешкім де 
болған жоқ. ♦There's a lot of fl u ~. – Тұмау 
кең тарауда. 2. жақын маңда, төңіректе 
♦She's somewhere ~. – Ол осы төңіректе, 
маңайда.3.кері, басқа бағытқа қарай ♦to put 
the ship ~ – кемені кері бұрып қою ♦About 
turn! – Айнал! (əскери бұйрық) C.prep 1.(а) 
(қозғалысты, орынды білдіреді) –мен, -пен, 
-да, -де, -та, -те ♦walking ~ the town – қалада 
(əрі-бері) жүру ♦travelling ~ the world - əлемді 
шарлау (b)(тұрған жерін, жайын білдіреді) 
♦papers strewn ~ the room – бөлмеде шашылып 
жатқан қағаздар 2.айналада, маңайда, 
төңіректе, тұста, жақын маңда ♦She’s some-
where ~ the place. – Ол осы төңіректе. ♦I 
dropped the key somewhere ~ here. – Мен кілтті 
осы бір тұста түсіріп алдым. 3.туралы, 
жайлы, жайында, жөнінде, хақында ♦a book 
~ fl owers – гүлдер туралы кітап ♦Tell me ~ 
it. – Осы жайлы айтшы (айтқын). ♦What 
is he so angry ~? – Неге бола ол соншама 
ашулы? ♦He is careless ~ his personal appear-
ance. – Ол сыртқы келбетіне қалай болса 
солай қарайды. 4.(шаруамен тығыз болғанда, 
бірнəрсе жөнінде айтқанда, ойлағанда деген 
мағынаны төңіректейді) ♦And while you were ~ 
it I made a phone call. – Сен шаруамен болған 
кезде мен телефон соқтым. ♦Mind what you 
are ~. – Байқағын. 5.шамамен, төңірегінде ♦He 
arrived (at) ~ 10 o’clock. – Ол сағат ондарда 
келді. 6. (idm) *be ~ to do smth бірнəрсені 
істеуге оқталу, істейін деп жату т.с.с. ♦I was 
~ to say when you interrupted me. – Сен мені 
бөліп жібергенде мен айтайын деп тұрғамын. 
♦We are ~ to start. – Біз бастайық деп тұрмыз. 
*how/what ~...? (a) (ақпарат, пікір сұрағанда) 
♦What ~ his qualifi cations for the job? – Оның 
жұмысқа қажетті біліктілігі бар ма? (b) 
(ұсыныс жасағанда) ♦How ~ going to France 
for our holidays? – Демалысқа Францияға 
барсақ қайтеді?
about-face [ə,baut’feis] = about-turn
about-sledge [ə’bautsledʒ] n темір тоқпақ, ұста 
балғасы
about-turn [ə,baut’tз:n] A.n 1.(саясаттағы, 
пікірдегі) кері, күрт өзгеріс ♦These new meas-
ures indicate an ~ in government policy. – Бұл 
жаңа шаралар өкімет саясатындағы күрт 
өзгерісті білдіреді. 2.кері айналу, қарама-
қарсы бағытқа бұрылу B.v күрт, кері өзгері; 
кері бұр(ыл)у
above [ə’bʌv] A.adv 1.(a) биікте, жоғарыда, 
жоғары жақта, үстінде т.с.с. ♦My bedroom is 
immediately ~. – Менің ұйықтайтын бөлмем 
дəп жоғарыда. ♦seen from ~ – жоғары 
жақтан көрінетін (көрінгенде) (b)биікке, 
жоғарыға қарай ♦A staircase leading ~. – 
Жоғарыға апаратын баспалдақ. 2.(кітапта, 
мақалада) жоғарыда айтылған, көрсетілгендей 
♦in the ~ paragraph – жоғарыдағы тармақта 
♦as was stated ~ - жоғарыда айтылғандай 
3.(о дүние, құдай деген мағ.) ♦ blessings from 
~ - құдайдың жіберген (көктен түскен) 
ризығы ♦gone ~ – о дүниеге аттанған B. prep 
1.жоғары(да), биік(те), т.с.с. ♦The sun rose 
~ the horizon. – Күн көкжиектен биігірек 
көтерілді. ♦The water came ~ our knees. – Су 
тізеден асты. ♦We were fl ying ~ the clouds. – 
Біз бұлттың үстінде ұшып бара жатқанбыз. 
♦She married ~ her. – Ол өзінен жоғарыға 
(өзінен дəулеттіге) тұрмысқа шықты. 2. 
(бірнəрседен) көп, жоғары ♦The tempera-
ture has been ~ the average recently. – Соңғы 
кездері температура əдеттегіден жоғары 
болып тұр. ♦It weighs ~/over ten tons. – Бұл он 
тоннадан көбірек тартады. 3.тыс, жоғары, 
жетпейтін ♦It is ~ me. – Бұл менің түсінігімнен 
жоғары. ♦He is ~ suspicion. – Ол күдіктен 
тыс. ♦She is ~ deceit. – Ол алдамайды. 4.(idm) 
~ all бəрінен бұрын, əсіресе ♦He longs ~ all 
(else) to see his family again. – Ол бəрінен 
бұрын өз отбасын көруге ынтық. * ~ oneself 
тоқмейіл, менмен, паң 
above board [ə,bʌv’bɔ:d] adj, adv ашық, тік, 
тура, адал
above-mentioned [ə,bʌv’menʃənd] adj 
жоғарыда аталған
abracadabra [,æbrakə’dæbrə] n, interj 
абракадабра (фокусник айтатын «сиқырлы» 
сөз) ♦'Abracadabra,' said the conjuror as he 
pulled the rabbit from the hat. – Сиқыршы 
«абракадабра» деп барып қалпақтың асты-
нан қоянды суырып алды. 
abradant [ə'breidənt] n (тех) абразив, абразивті 
материал
abrade [ə'breid] v үйкелеп кетіру; қыру, өшіру; 
сылу 
abranchial [ə'bræŋkiαl] = abranchiate
abranchiate [ə'bræŋkiit] (зоол) adj желбезексіз
abrasion [ə'breiʒn] n 1.(a) үйкелеу, үйкелеп 
кетіру (b)қыру, сылу, сыдыру, өшіру 2.ойылған 
жер (тері ж.) 3.(геол) абразия, материктің теңіз 
суымен шайылуы 4. (техн) үйкелу, тозу
abrasive I [ə‘breisiv] A.adj 1.үйкелейтін, 
өшіретін, сыдыратын, абразивті 2. (ауыспалы 
мағ.) ожар, дөрекі; ащы, жүрекке тиетін ♦an 
~ person – ожар адам ♦~ tone of voice – ащы 
дауыс (ырғағы) B.n түрпілі материалдар, 
наждак, металл жөке
abreast [ə’brest] adv 1. ~ (of sb/smth) қатар, 
тұспа-тұс ♦The boat came ~ of us. – Қайық бізге 
тұспа-тұс келді. ♦cycling two ~ - қатарласа 
велосипед тебу 2. (idm) *be/keep ~ of smth 
хабардар болу, біліп жүру; елден қалмау ♦You 
should read the newspapers to keep ~ of current 
affairs. – Күнделікті не болып жатқанынан 
хабардар болу үшін саған ылғи да газет оқу 
керек. 
abridge [ə’briʤ] v қысқарту, ықшамдау, 
кесу ♦an ~d edition/version – ықшамдалған 
редакциясы/нұсқасы
abridgement (кейде abridgment) n 1.қысқарту, 
ықшамдау 2.қысқарған түрі, ықшамдама, 
үзінді
abroad [ə’brɔ:d] adv 1.шет елде, шет елге. 
тысқа ♦to go ~ – шет елге кету ♦from ~ - шет 
елден ♦to be ~ – шет елде болу 2.кең тараған, 
жайылған ♦There's a rumour ~ that... – Елдер 
... деп жүр. (Ел арасында ... деген əңгіме 
жүр.) 3.(арх) көшеде, тыста, сыртта ♦Have you 
ventured ~ yet today? – Бүгін сыртқа шығуға 
мұршаң болды ма?
abrogate [‘æbrəgeit] v (кітаби) жою, бұзу, 
құрту ♦to ~ a law, custom, treaty – заңды, 
салтты, шартты бұзу, жою 
abrogation [æbrə’geiʃn] n (заңды, т.с.с.) жою, 
жойылу, бұз(ыл)у, құрт(ыл)у
abrupt [ə’brʌрt] adj 1.кенет, күтпеген, күрт; 
жыралы, құламалы ♦a road with many ~ turns 
– күрт бұрылыстары көп жол ♦an ~ ending 
– күрт аяқталу ♦~ change – күрт өзгеріс ♦~ 
departure – шұғыл аттану 2.(a) үздік-создық, 
бірікпеген ♦short ~ sentences – үздік-создық 
сөйлемдер ♦an ~ style of writing – біркелкі емес 
жазу стилі (b)ожар, тік, оғаш, бірбеткей ♦He 
has an ~ manner. – Оның оғаш қылықтары бар. 
3.тік (еңіс, ылди) 
abruptly adv.
abruptness n 
abscess [’æbses] n 1.абсцесс, ірің 2.(техн) 
(металдағы) қуыс, қаяу, қабыршық 
abscissa [æb’sisə] n (pl –s [z], -ae) (матем) 
абсцисса
abscissae [æb’sisi:] pl of abscissa 
abscission [æb’siʒən] n алып тастау, 
ампутация
abscond [əb’skɒnd] v 1. ~ (from...) қашып 
кету, тығылу ♦He ~ed from the country. – Ол 
елден қашып кетті 2. ~ with smth бірнəрсені 
жымқырып кету, ұрлап əкету ♦He ~ed with 
£8000 stolen from his employer. – Ол өзі 
қожайынынан ұрлаған 8000 ф.с. алып тайып 
тұрды.
abseil [‘æbseil] v, n (альпинизмде) тік 
жардан(-мен), құздан қос арқанның 
көмегімен түсу ♦to ~ down the mountain – 
таудан төмен жылжу 
absence [‘æbsəns] n 1. ~ (from...) (a) жоқ болу, 
қатыспау ♦It happened during/in your ~ - Бұл 
сен жоқ кезде болды. ♦his ~ from the lessons 
– оның сабақтарға қатыспауы (b)сыртта 
жүру, жоқ болу ♦after an ~ of three months – 
үш ай жоқ болғаннан кейін 2.жетіспеушілік, 
жоқтық, кемдік ♦the ~ of defi nite proof – нақты 
айғақтың жоқтығы 3. (idm) *~ of mind 
олақтық, көзсіздік, орашолақтық *conspicuous 
by one’s ~ жоқтығы білінген, байқалған *leave 
of ~ уақытша демалыс, уақытша жұмыста 
болмау

24
25
absent A. [‘æbsənt] adj 1. ~ (from smth) (a)
жоқ болу, қатыспау, жалтару ♦to be ~ from 
school, a meeting, work – мектепте, кездесуде, 
жұмыста жоқ болу (b)жоқ болу, жетіспеу 
♦Love was totally ~ from his childhood. – Бала 
күнінен онда сүйіспеншілік сезімі болған емес. 
2.мағынасыз, абдыраңқы, абдырай ♦an ~ ex-
pression, look – мағынасыз пішін, абдыраңқы 
қарас B. [əb’sent] v ~ oneself (from smth) 
(кітаби) қатыспау, жоқ болу, жалтару ♦He 
deliberately ~ed himself from the meeting.- Ол 
жиынға əдейі қатыспады.
absentee [,æbsən’ti:] n жоқ, қатыспаған, 
келмеген адам
absentee ballot [,æbsən’ti: ‘bælət] n (АҚШ-та) 
алдын ала берілген дауыс
absenteeism [,æbsən’ti:izm] n бармаушылық, 
қатыспаушылық, жалтарушылық
absentee voter [,æbsən’ti:’vəutə(r)] n (АҚШ-та) 
алдын ала дауыс беруші 
absentia [æb’senʃiə] n (латын) in ~ сырттай, 
жоқ болғанда жоқ ♦to be tried in ~ - сырттай 
сотталу
absently [‘æbsəntli] n абдырай, ойсыз, құты 
қаша
absent-minded [,æbsənt’maindid] adj олақ; 
жаңғалақ, ұмытшақ; құты қашқан ♦to become ~ 
with age – жылдар өте ұмытшақ бола бастау
absent-mindedness [,æbsənt’maindidnis] n 
absinthe (кейде absinth) [‘æbsinθ] n абсинт, 
жусаннан жəне т.б. шөптен жасалған ащы, жа-
сыл алкоголь ішімдігі 
absolute ['æbsəlu:t] A. adj 1.(a) шүбəсіз, нағыз, 
сөзсіз; толық, дəл ♦to have an ~ trust in a person 
– адамға шүбəсіз сену ♦to tell the ~ truth нағыз 
шындықты айту ♦ ~ silence – толық үнсіздік 
♦You're an ~ fool! – Сен нағыз ақымақсың! (b) 
бұлтартпас, шүбəсіз, нақты ♦to have absolute 
proof ~ - бұлтартпас дəлелі болу ♦ It’s an ~ 
fact. – Бұл нақты факт. 2.шексіз, абсолютті(к) 
♦~ power – шексіз билік ♦ an ~ ruler – билігі 
шексіз əмірші ♦~ monarchy – абсолют(тік) 
монархия 3.өзінше, тəуелсіз ♦There is no ~ 
standard for beauty. - Əсемдіктің өзінше жеке 
бір стандарты жоқ. B. n the absolute (филос) 
абсолют, ештеңеге тəуелсіз өмір сүретін нəрсе 
absolutely [‘æbsəlu:tli] adv 1.толығымен, 
сөзсіз, тіпті де, мүлдем ♦It's ~ impossible. – Бұл 
тіпті де мүмкін емес. ♦You're ~ right.- Сіз өте 
дұрыссыз. 2.шүбəсіз ♦Не believes ~ that... – Ол 
... деп шүбəсіз сенеді. 3.өзінше, тəуелсіз ♦The 
term is being used ~. – Бұл термин өзінше 
(тəуелсіз) қолданылып жүр. 4.(бір нəрсені 
баса айтқанда қ.) ♦It's ~ pouring down. – Күн 
сіркіреп тұр. ♦Не did ~ no work. – Ол мүлдем 
жұмыс істемеді. 5. (ауызекі) əрине, иə, т.с.с. 
♦'Don't you agree?' 'Oh, ~!’ – «Келіспейсің бе?» 
«Жоқ ə, əрине (келісемін)!».
absolute majorlty [‘æbsəlu:t ,mə’ʤɔrəti] n 
басым көпшілік
absolute zero [‘æbsəlu:t ‘ziərəu] n абсолют 
ноль, -273.15 ºС (теориялық мүмкін ең төменгі 
температура)
absolution [,æbsə’lu:ʃn] n кешірім, ақтау 
absolutism [‘æbsəlu:tizəm] n (саясат) (a)
абсолютизм, үкіметте шексіз билік болу керек 
деген қағида (b)абсолютизм, шексіз билігі бар 
үкімет
absolutist [‘æbsəlu:tist] n абсолютизмді 
жақтаушы 
absolve [əb’zɒlv] v ~ sb (from/of smth) 1.(заң) 
ақтау, босату ♦The court ~d the accused man. – 
Сот айыпкерді ақтады. 2.(жауапкершіліктен, 
міндеттен) босату 2.(діни) күнəні кешіру ♦to 
~ repentant sinners – өкінген күнəһарларды 
кешіру
absorb [əb’sɔ:b] v 1.(a) сору, сіңіру, жұту 
♦Plants ~ oxygen. – Шөптер оттегіні 
жұтады. ♦Dry sand ~s water. – Құрғақ құм 
суды сіңіреді. (b)жұту, қосу, қосылу ♦The 
larger fi rm ~ ed the smaller one. – Үлкен фирма 
кішісін жұтып қойды (қосып алды). ♦The 
surrounding villages have been ~ ed by/into the 
growing city. – Шеттегі ауылдар өсіп бара 
жатқан қалаға қосылып кетті. 2.əсерін 
азайту, амортизациялау 3.бас алмау, баурап 
алу ♦His business ~s him. – Оның бизнесі оған 
тыным таптырмайды. 
absorbed [əb’sɔ:bəd] adj бірнəрсеге берілген, 
бас алмаған ♦~ in her book. – кітабынан бас 
алмаған
absorbent [əb’sɔ:bənt] n, adj соратын, жұтатын 
(зат)
absorber [əb’sɔ:bə] n (тех) 1.жұтқыш, 
абсорбер 2.амортизатор
absorbing [əb’sɔ:biŋ] A. adj 1.жұтатын, 
сіңіретін ♦~ capacity – сіңіру қабілеті 2. 
баурап алатын, қызықтыратын, тартатын 
♦an ~ fi lm – аса тартымды фильм B.n жұту, 
сіңіру (процесі)
absorption [əb’sɔ:pʃn] n ~ (by/in smth) (a)
сіңіру, жұту, сору, абсорбция (b) бірнəрсеге 
берілу, т.с.с. ♦His work suffered because 
of his total ~ in sport. – Спорттан бас 
алмағандықтан оның жұмысы ақсады.
absorptive [əb’sɔ:ptiv] adj сіңіретін, соратын, 
жұтатын
absorptivity [æbsɔ:p’tiviti] n сіңірy, сору 
қабілеті
abstain [əb’stein] v ~ (from smth) 1.тартыну, 
тежелу ♦to ~ from drinking – ішімдіктен 
тартыну ♦to ~ from force – күш көрсетуге 
бармау 2.(сайлағанда) қалыс қалу 
abstainer [əb’steinə] n 1.ішпейтін, тартыншақ 
♦total ~ - мүлде ішпейтін адам 2.(сайлағанда) 
қалыс қалушы
abstemious [əb’sti:miəs[ adj 1.үнемшіл 
2.байсалды, ұстамды, құнтты
abstemiously adv.
abstemiousness n
abstention [əb’stenʃn] n ~ (from smth) қалыс 
қалу(шылық)
abstergent [əb’stз:ʤənt] adj, n жуатын, жуғыш 
abstersion [əb’stз:ʃən] n тазалау, жуу 
abstinence [‘æbstinəns] n ~ (from smth) 
(тамақтан не ішімдіктен) тартынушылық, 
ұстамдылық 
abstinent [‘æbstinənt] adj тартыншақ, ұстамды; 
ішпейтін
abstract I [‘æbstrækt] A. adj 1.абстрактілі, 
абстрактті, қияли ♦We may talk of beautiful 
things, but beauty itself is ~. – Біз əдемі нəрселер 
жайлы айта аламыз, бірақ əдеміліктің өзі 
абстракті. 2.түсінуге қиын, абстрактті B.n 
1.абстракт, қиялдағы идея не сапа 2.(суреттегі) 
абстракционизм 3.(кітаптан, т.с.с.) үзінді, 
конспект ♦an ~ of a lecture – лекцияның 
конспекті 4.(idm) *in the ~ теория жүзінде 
♦Consider the problem in the ~. – Проблеманы 
теория жүзінде қарастырғын. 
abstract II [əb’strækt] v l. ~ smth (from smth) 
бөліп айырып алу ♦to ~ metal from ore – 
металды рудадан айырып алу 2.мазмұндама, 
конспект жазу 
abstracted [æb’stræktid] adj (a)қиялға, ойға 
шомған (b)назары басқаға ауған, абдыраған 
abstractedly adv
abstraction [əb’strækʃn] n 1. ~ of smth (from 
smth) айырып алу, бөліп алу 2. абстрактілік, 
қиялилық 3.мұқиятсыздық, құты қашушылық 
abstract noun абстракт зат есім м: goodness, 
freedom
abstruse [əb’stru:s] adj түсінуге қиын, күрделі 
abstrusely adv
abstruseness n 
absurd [əb’sз:d] adj 1.ақылға қонбайтын, 
былшыл, абсурд ♦What an ~ suggestion! – 
Неткен ақылға қонбайтын кеңес! 2.күлкілі, 
мазақ ♦That uniform makes them look ~. – Ана 
униформа оларды күлкілі ғып көрсетеді.
absurdity n 
absurdly adv
abundance [ə’bʌndəns] n молдық, молшылық, 
ағыл-тегіл көптік ♦There was good food in 
~. – Ол жерде жақсы тағам ағыл-тегіл көп 
болды.
abundant [ə’bʌndənt] adj 1.ағыл-тегіл, мол, 
артығымен ♦an ~ supply of fruit – жеміс-
жидекпен мол қамтамасыз ету 2. ~ in 
smth бірнəрсеге бай ♦a land ~ in minerals – 
минералға бай өлке
abundantly [ə’bʌndəntli] adv 1.молынан, 
ағыл-тегіл ♦to be ~ supplied with fruit – жеміс-
жидекпен молынан қамтамасыз етілу 2.~ 
clear өте айқын, нақты ♦He has made his views 
~ clear. – Ол өз көзқарасын өте айқын етті. 
abuse A.v [ə’bju:z] v 1.қиянат ету, теріс 
пайдалану ♦to ~ one's authority – қызмет 
бабын теріс пайдалану 2.намысына тию, 
абыройын төгу, қорлау, т.с.с. ♦a much ~ wife – 
көп корлық көрген əйел 3.сыйламау, əкіреңдеу, 
тіл тигізу B.n [ə’bju:s] n 1. (a) теріс пайдалану; 
қорлау, қиянат жасау ♦drug ~ – нашақорлық 
♦ child ~ - балаларды қорлау, қинау (b) ~ of 
smth теріс пайдалану ♦an ~ of trust, author-
ity – сенімді, қызмет бабын теріс пайдалану 
2.(əділетсіздік, парақорлық деген мағ.) ♦to put 
a stop to political ~s. – Саяси сорақылықтарға 
шек қою. 3. балағаттаушылық, тіл тигізу, 
силамау, т.с.с. ♦to ~ hurl a stream of abuse at 
smb – біреуге балағат сөз жаудыру 
abusive [ə’bju:siv] adj (a)намысқа тиетін, 
боқтық ♦~ language, remarks – намысқа 
тиетін тіл, сөздер (b) to become ~ шаптығып 
кету, тиісе сөйлеу 

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: