1-деңгей Органикалық синтезі пәнінің мазмұны мен мақсаты
жүктеу/скачать 5,06 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 38.Магний органикалық қосылыстар. Гриньяр реактиві
| 37. Кольбе синтезі
Кольбе реакциясы, көмірсутектерді карбон қышқылы тұздарының ерітінділерін электролиз арқылы алу әдісі (электрохимиялық синтез): Электролиз кезінде әртүрлі қышқылдардың тұздарының қоспалары симметриялы (R—R, R'—R') және асимметриялық көмірсутектермен (R—R') түзіледі. Кольбе реакциясы жоғары монокарбон (1) және дикарбон (2) қышқылдарын (тиісті эфирлердің гидролизінен кейін) алуға мүмкіндік береді: RCOO¯ + R'OOC(CH2) n COO →R(CH2)nCOOR' (1) 2ROOC(CH2)nCOO¯ →ROOC(CH2)nCOOR (2) Кольбе реакциясы рөнеркәсіпте, мысалы, полиамидтер мен хош иісті заттар өндірісінде қолданылатын себацин қышқылын алу үшін қолданылады. Реакцияны 1849 жылы неміс химигі А. В. Г. Кольбе ұсынған 38.Магний органикалық қосылыстар. Гриньяр реактиві ХХ1 ғасырда қолданылатын металдардың ішінде магний органикалық синтездің есіктерін ашуға табылған негізгі кілт болды. Магнийорганикалық қосылыстарды оның қышқыл, спирт,көмірсутектер синтезінде қолданылатынын көрсетіп, олардың органикалық синтезде кең қолданыс табуына жол ашқан Виктор Гриньяр болды. Сондықтан магнийорганикалық қосылыстарды осы ғалымның атыменде атайды, яғни Гриньяр реактиві. Магнийорганикалық қосылыстар негіз түрінде кетондар, полифункциональды қосылыстармен реакцияға түседі. Сондай – ақ нуклеофиль түрінде қосылу және орынбасу реакцияларына қатысады. Бұл қосылыстар қатысында жүретін реакциялар оның әр алуан органикалық синтездер жүргізуде ерекше мәнге ие екенін көрсетеді. Магнийорганикалық қосылыстардың қатысымен жүретін синтездер органикалық химиядағы ең маңызды препаративті Гриньяр реакциясы — көміртек-көміртек байланысын құру үшін электрофильді көміртек атомына шабуыл жасау арқылы нуклеофильдер ретінде әрекет ететін арил- немесе алкил магний галогенидтері (Гриньяр реагенттері деп те аталады) металлорганикалық химиялық реакция. Гриньяр реакциясы көміртек-көміртек байланыстарын, сондай-ақ көміртек-гетероатомды байланыстарды (P, Sn, B, Si және т.б.) құрудың маңызды әдісі болып табылады. Гриньяр реагенттері әдетте абсолютті эфирде (диэтил, диамил немесе тетрагидрофуранда) магний металының арил немесе алкилгалогенидпен және басқа галогенді қосылыстармен әрекеттесуі арқылы синтезделеді (әдетте йодидтер немесе бромидтер қолданылады; хлоридтер сирек қолданылады және фторидтер) магниймен әрекеттесе алмайды). Реакцияның өзі төрт немесе алты мүшелі аралық радикалдардың, галоген иондарының және магний катиондарының түзілуі арқылы жүреді, зарядтардың қайта бөлінуінен кейін Шленк тепе-теңдігі орнатылады: 2RMgX – MgX2 + MgX2 Реакцияны солға жылжыту үшін магнийге үйлестіретін еріткіштер қолданылады (қатаң гетероатоммен, мысалы, эфирлер - диэтил эфирі, тетрагидрофуран). Оларда оттегі қатты магний катионына жоғары жақындығы бар қатты донор болғандықтан, еріткіш молекулалары үйлестірілген кезде бөлшектен «жұмсақ» галоген анионы ығысып, әлсіз донор болып табылатын органикалық радикал қосылады. Сонымен қатар, диоксан магний галогенидтерімен ерімейтін комплекстер түзеді және олар бензолдан өздігінен тұнбаға түседі: RX+Mg—RMgX Ұқсас қасиеттерді Гриньяр реагенттерінің аналогы болып табылатын мырыш көрсетеді (металл карбонилгалогенидтерімен реакцияларда магний реагенттері реакция қоспасы қатты суыған кезде де СО-ға әсер етеді, ал мырыш реагенттері радикалды галоген атомына ауыстырады) ( CO)5 Mn Кейбір Grignard реагенттері (мысалы, фенилмагний бромиді) диэтил эфирінде немесе тетрагидрофуранда ерітінділер түрінде қол жетімді. 1) Металл магнийдің органикалық галогенидтермен әрекеттесуі. 2) Басқа металлорганикалық қосылыстардың трансметализациясы (мысалы, органолитий). Гринард реагенттері органикалық қосылыстардың әртүрлі кластарын синтездеу үшін кеңінен қолданылады. жүктеу/скачать 5,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|