№1 дəрісбаян тақырыбы: Психология пəні, оның міндеттері мен əдістері



Pdf көрінісі
бет12/120
Дата01.02.2023
өлшемі10,08 Mb.
#64288
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   120
Байланысты:
Снимок экрана 2022—11—28 в 17.15.15

§ 4. Психологияның даму тарихы
Психология басќа ғылымдар сияќты белгілі даму жолдарынан өткен. Əлемдік
психологияның даму тарихы екі кезеңге бөлінеді:
Біріншіден, басқа ғылымдардың аясында психология білімінің қалыптасу кезеңі
(IV-V ғ.ғ. біздің дəуірге дейінгі XIXғ-дың 60-шы ғ.ғ.). Бұл шамамен 2400 жылдай
уақытқа созылып, Арестотельден (348-322) басталатын философиялық ілім тарихы.
Осынау, сан ғасырлық үлкен кезеңге əр кезде өмір сүрген ғалымдарды атап айтқанда,
Герофил, Эрасизтарт, Гипократ, Демокрит, Гален, Гераклит, Декарт, Геббос, Спиноза,
Лейбнец, ЛЗК, Руссо, Дидро, Кант, Гегель, т.б. ғұламалар адамның жан дүниесінің сыры
мен қыры туралы небір сындарлы пікірлер айтқан. Мəселен, Арестотель өзінің “Жан
туралы трактатында “жан тəнінің өмір сүруінiң формасы екендігін, мұның өзі ес, қиял,


ойлау, эмоция, секілді процесстерге бөлінетіндігін айтса, келесі бір грек ғылымы
Демокрит (460-370) жанды заттың атомдары секілді өсіп, өшіп отыратын үнемі қозғалыста
болатын қасиет деп түсіндіреді.
Сонымен қатар, ежелгі Грецияның философтары психиканы түсіндіру амалын отпен
немесе бумен салыстырудан іздеді. Мысалы, Гераклит түсіндіруі бойынша барлық əлем
оттан пайда болады, “жан” ылғалдан буланып шығады, мұнда жанның құрғақ буы оның
даналылығын қамтамасыз етеді. Ал, ылғалдылық жанды ауырлатып, оның мерт болуына
сұйыққа айналдырады- деп есептеді.
Ал француз ғалымы Рене Декарт (1596-1650) жануар сыртқы ортаның əсеріне рефлекс
(жүйке жүйесінің қызметі ) арқылы десе, Голонд ғұламасы Бендикт Спиноза (1632-1667)
адамның еркі мен эмоциясы (аффект, құмарлақ т.б.) дене қызметімен тығыз байланыста
болатындығы жайлы терең түйін айтқан.
Шығыс əлемінде жан туралы ғылыми пікірлерді ұлы ғұламалар Əбу Нəсір əл – Фараби
(870-950) мен Əбу Əлі ибн Сира (980-1037), Ж.Баласағұнй, əл-Ғазали, Ибн Рүшд, Ита
Баджа т.б. тоқтаған.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   120




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет