Сэнік 3., Садыканұлы Б. Қаракерей Қабанбай. - Алматы: Жазушы, 1991. - Б. 138

3.2. Соғыс жүргізу әдіс-тәсілдері
145
Тоғыз тумен қол шықса,
Қол ағасы - Қабанбай!» 387
деген сөз өрімдері қуаттай түседі.
Ондағы «тоғыз ту» деп отырғаны мыңдық немесе түмен жа- 
сағын айтып түрғаны. Әрине, бір біріне жақын келген екі жақ- 
тың эскері ең алдымен хас батырларын шығарып жекпе-жек 
өткізетін болтан. Қазақ ж асақтары жауларына қарсы эр түрлі 
сотые тактикасын ұстанып отырды. Енді қолда бар деректер 
арқылы қазақ әскері қолдантан ұрыс салу тэсілдері, сотые өне- 
рі, майдан даласындаты қортаныс маневрлері, тактикалары ту- 
ралы айтуга сөз қозтаймыз. Қалыптасқан тарихи жатдайларта 
қазақ батырларының тасырлар бойы тэжірибе жинақтауына 
өзінің себін тигізді. Сондықтан күрделі жагдайта орай олар 
стратегиялық жэне тактикалық ұрыс салып, жауларына қар- 
сы аттанатын. Әскербасы болып табылатын сардарлар хандық 
кеңес мүшелігінде болып, сотые барысының жоспарлары мен 
міндеттерін талқылап отырды388
Батырлар кеңесі де жаугершілік заманда эскери өнер мен со­
тые тактикасын талқылап отырды. Батырлар кеңесі мен Қорганыс 
мәселесін шешу коллегиясының негізгі қызметі: қортаныс стра- 
тегиясын құру, сотые тактикасы, шегара күзеті т.б. Кеңес мүшеле- 
рін беделді батырлар құрган. Көптеген көркем-тарихи шыгарма- 
ларда «Ақылдасу алқасы» туралы айтылады. Мүндаты ақылдас- 
тар алқасы деп отыртанымыз - батырлар кеңесі деп батыл айта 
аламыз.
Енді, қазақ батырлары ұрыстарда қолдантан өзге де әдіс-тә- 
сілдеріне тоқтала кетсек. Зерттеушілер 3. Сэнік пен Б. Садыхан 
Қабанбай батыр туралы қалдыртан еңбектерінде де Қабанбай ба- 
тырдың жауды өз-өзімен согыстыру жэне отпен ойрандау сотые 
тәсілдерін қолданганы туралы дерек келтіреді389

жүктеу/скачать 7,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: