АгрометЕОрОлОгИя Қолданатын негізгі терминдер мен түсініктемелер
Ауылшаруашылық климатын бағалау әдiсi
жүктеу/скачать 0,56 Mb.
|
АгрометЕОрОлОгИя олданатын негізгі терминдер мен т сініктемелер (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Ауылшаруашылығының климаттық сипаттамасы келесi көрсеткiштерiмен анықталады: Вегетациялық кезеңдегi жарық ресурстарымен;
- Вегетациялық кезеңдегi температуралық ресурстарымен; Вегетациялық кезеңдегi ылғалмен қамтамасыздығымен;
| 2. Ауылшаруашылық климатын бағалау әдiсi
Ауылшаруашылық климатын бағалаудың негiзгi мақсаты ауылшаруашылық дақылдарының агроклиматтық жағдайларын бағалау, қандай жағдайларда өсiмдiк жақсы өсiп, жоғары өнiм бередi, агроклиматтық жағдайларды жақсарту жолдарын анықтау. Ауылшаруашылығының климаттық сипаттамасы келесi көрсеткiштерiмен анықталады: Вегетациялық кезеңдегi жарық ресурстарымен; Вегетациялық кезеңдегi температуралық ресурстарымен; Вегетациялық кезеңдегi ылғалмен қамтамасыздығымен; Өсiмдiктiң қыстап шығу жағдайымен; Ауылшаруашылығында қолайсыз құбылыстардың пайда болуымен. 1. Жарық ресурстарын бағалауда, жарықтың ұзақтылығы, қарқындылығы және күн сәулесiнiң спектралды құрамы (кейде күн сәулесiнiң ұзақтылығы) есепке алынады, ұзақ күндiк өсiмдiктер үшiн қалыпты жарықтық 15-18 сағат, ал қысқа күндiк өсiмдiктер үшiн 12-14 сағат. 2. Температуралық жағдайларға жататындар: орташа көпжылдық температура жиынтығы >5, >10, >150С және олардың қамтамасыздығы орташа ауа температурасы, үсiксiз кезеңнiң ұзақтылығы. Вегетациялық кезеңнiң температуралық ресурстары жылу сүйгiш дақылдардың әртүрлi себу мерзiмiн анықтау үшiн пайдаланылады, фаза аралықтарындағы температура жиынтығын есептеп өсiмдiктердiң жылумен қамтамасыз етiлуi анықталады. 3. Ылғылмен қамтамасыздығы. Жердiң барлық көлемiн тиiмдi пайдалану үшiн су ресурстарының есебi қажет. Өсiмдiктердiң ылғалмен қамтамасыз етiлуiн анықтау үшiн жауын-шашын жиынтығын пайдаланады және өсiмдiктiң өнiп-өсу кезеңдерiндегi ылғалмен қамтамасыз етiлуi анықталады. Бiрғана жауын-шашынның көрсеткiшi бойынша территорияның (аймақтың) ылғалымен қамтамасыздандырылғанын бағалауға болмайды. Сондықтан су ресурстарын дұрыс бағалау үшiн ауылшаруашылық дақылдарының су пайдалану мөлшерiн анықтайды. Ылғалмен қамтамасыздылығы көрсеткiшi ретiнде ауа ылғалының тапшылығы және Алпатьевтiң булану коэффициентi қолданады: Е=0,65 - d мұнда: Е – дақылдардың оптималды су пайдалану жиынтығы, мм; 0,65 – биологиялық булану коэффициентi (тұрақты шама); d – ауа ылғалдылығы тапшылығының жиынтығы. Территорияның ылғалдану коэффициентiн Селяниновтың ГТК (гидротермиялық коэффициент), Фердосеевтiң, Ивановтың формулаларымен анықтаймыз (9.2. қараңыз). Дәндi дақылдардың тамыр жүйесi орналасқан қабатының ылғалдылықпен қамтамасыз етiлуiн бағалау: а) өсiмдiк өнiп шыққаннан түптенуге дейiн: (0-20 см топырақ қабатында): оптималды – 25-30 мм; жақсы – 20-25 мм; қанағаттандырарлық – 15-20 мм; нашар – 10 мм төмен. ә) түтiктену ден гүлденгенге дейiн (0-100 см топырақ қабатында): жақсы – 120 мм; қанағаттандырарлық – 120-180 мм; қанағаттандырарлықсыз – 80 мм (50ЕСС). 4. Өсiмдiктiң қыстап шығу жағдайын анықтау бiзге қауiптi құбылыстардың қарқындылығынжәне жиiлiгiн бiлуге мүмкiндiк бередi (қатты аяз, көктайғақ, қар жамылғысы және т.б.). Мұндай жағдайларды бағалап, олармен күрес ұйымдастырмасақ өсiмдiктiң өспей солуына әкеп соғады. Қазақстан территориясы бойынша жемiс дақылдарының қыстап шығуының жалпы сипаттамасы абсолюттi ауа температураның минимумына байланысты болады. 5. Қауiптi жағдайларды бағалау: үсiктер, құрғақшылық, аңызақ, шаңды боран (бұлардың қарқындылығы, мүмкiншiлiгi және олармен күресу әдiстерi ескерiледi). Өсiмдiктiң үсiкке шалдығуы олардың суыққа төзiмдiлiгiнiң қатынасымен анықталады. Өсiмдiктiң суыққа төзiмдiлiгi критикалық температуралардың көлемiмен байқалады, мұндай жағдайларда өсiмдiктiң кейбiр вегетативтi органдары зақымдалады немесе өсiмдiктiң солуына әкеп соғады. Әр өсiмдiкке өзiне тән әртүрлi критикалы температурасы болады, мұндай жағдайларда сол өсiмдiктiң әртүрлi вегетативтi органдарының суыққа төзiмдiлiгi әртүрлi болады. жүктеу/скачать 0,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|