Астана, 2015 КƏсіби қазақ тілі



Pdf көрінісі
бет158/249
Дата31.12.2021
өлшемі3,93 Mb.
#22880
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   249
Байланысты:
Журналистика казак тил

Етістіктің райлары
(Наклонение глагола)
 Етістіктің райлары қимылдың, іс-әрекеттің жүзеге асу, орында-
лу мүмкіндігіне қарай төрт түрге бөлінеді.
1) Бұйрық рай (повелительное наклонение).
2) Ашық рай (изъявительное наклонение).
3) Шартты рай (условное наклонение).
4) Қалау рай (желательное наклонение).
Етістіктің райлары – орындаушының іс-қимылға байланыс-
ты ой-пікірін, қатынасын білдіреді.
Ашық рай (изъявительное 
наклонение)
Бұйрық рай (повелительное 
наклонение)
Іс-қимылдың қай шақта екенін 
білдіреді.
Іс-қимылдың  бұйыру,  талап  ету, 
өтіну ретінде айтылу мағынасын 
білдіреді.
Үш шақтың жасалу жолдары 
арқылы жасалады.
Етістіктің бұйрықты түрде 
жіктелуі арқылы жасалады.
Мен келдім (келе жатырмын
келемін, келмекшімін, 
келгенмін т.б.)
І. Мен бар-айын.
ІІ. Сен бар.
Сіз бар-ыңыз.
ІІІ. Ол бар-сын.


167
Кәсіби қазақ тілі
Шартты рай (условное 
наклонение)
Қалау рай (желательное 
наклонение)
Іс-қимылдың 
орындалу-орын-
далмау шартын білдіреді.
Қалау, тілекті білдіреді.
Етістік + (-са, -се) + жіктік 
жалғауы арқылы жасалады.
Етістік + (-ғы, -гі, -қы, -кі) + 
тəуелдік жалғауы /кел етістігі 
арқылы жасалады.
Күн ашық бол-са, тауға шығамыз.
Егер сен ойна-са-ң, мен де 
ойнаймын.
Біздің сабақ оқы-ғы-мыз келді. 
Сенің үйге қайт-қы-ң келе ме?


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   249




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет