Қазақстанда кейінгі кездерде өнімдердің сұранысына байланыс

505
бойында жоғары ылғалдың болуынан нашар сақталуы мен ұзақ 
қашықтыққа тасымалдауда көлік шығындары жатады. Спирт зауыт-
тарында картоптың жоғары өнімді, ауруларға берік жəне сақтауға 
шыдамды техникалық сұрыптарын қайта өңдейді.
Картопты үйінді түрінде сақтайды жəне зауыттың өндірістік кор-
пусы жағына аздаған еңістеу ашық темір бетон астауша тəріздес 
гидравликалық транспортердің көмегімен өндіріске жеткізіледі. 
Картоп салмағына шаққанда тасымалдауға қажетті су шығыны 
400-700% құрайды. Картоп қозғалғанда сабанмен тас тазалағышта 
қосындылар бөлінеді жəне түйнектер топырақтан тазартылады.
Картопта аса көп мөлшерде қосындылар жабдықтың тез тозу-
ына немесе жарамсыз болуына, технологиялық үдерісінің қалыпты 
жұмысын бұзуына əкеп соғуы мүмкін, сондықтан, оларды бөліп алу 
үшін технологиялық регламентпен жуу қарастырылған.
Қазіргі замандағы спирт зауыттарында түрлі машиналармен жəне 
бөгде қоспалардан тазарту құрылғыларымен жабдықталған картоп-
ты жуу желілері орнатылған. Таза картопты ожау тəрізді автоматтық 
таразыларда өлшейді.
Дəнді дақылдарды спирт өндірісінде уыт алу жəне тікелей спирт-
ке қайта өңдеу үшін пайдаланады. Уытты дайындау үшін сапасы 
бірқатар талаптарға сай келетін (ылғалдылығы, ластануы, өнгіштігі, 
өну қуаты жəне т.б.) жоғары сапалы сұрыпталған арпа, қара бидай, 
сұлы жəне тары дəндері пайдаланады. Спирт алу үшін бидай, арпа, 
қара бидай, жүгері, тары, сұлы жəне өзге дəнді дақылдарды қайта 
өңдейді.
Өндіріске түсетін барлық дақыл түрлерін шаңнан, топырақтан, 
тас пен темір қоспаларынан тазартады. Дəндер өлшемдері мен 
аэродинамикалық қасиеттері өзгеше қоспалардан бөліп алу үшін 
ауа-електі сұрыптау қолданады. Темір қоспаларды магниттік неме-
се электромагниттік сепараторлар көмегімен бөліп алады. Берілген 
дəн дақылдары дəннің ұзындығымен ерекшеленетін қосындыларды 
триерлерде (қарамықша немесе қара сұлы сұрыптағышында) бөліп 
алады.
Үздікті пісіру тəсілінде дəнді дақылдар мен картопты бүтіндей 
өңдейді, үздіксіз пісіру сұлбасында шикізатты алдын-ала ұсақтайды. 
Ұсақталған шикізатты өңдеу пісіру режимін жеңілдетуге, аши-
тын заттардың шығынын төмендетуге жəне спирттің шығымын 
арттыруға болады.
Картопты балғалы ұнтақтағыш немесе картоп үккішпен ботқа 
33–298

506
езіндісіне дейін ұсақтайды. Осы кезде жасушалардың басым көпшілігі 
ашылады жəне 70% жуық крахмал босап шығады. Езіндінің ағуын 
жақсарту үшін оған 15-20% су қосады. Езіндіні 40
0
С температураға 
дейін қыздырады, себебі бос крахмалдың желімінің тұтқырлығы өсіп 
ботқада ағу қасиеті төмендейді. Қыздыру кезеңінде бактериалды 
α-амилазаны пайдалану ботқа тұтқырлығын арттырмай-ақ темпера-
тураны 80
0
С дейін көтеруге, қайталама буын толығымен пайдалануға 
жəне шикізатты қайнатып пісіруге жақсылап дайындауға мүмкіндік 
береді.
Дəндік шикізат картоптан беріктігі мен ылғалдылығымен 
ерекшеленеді, сондықтан оны өзгеше қайнатып пісіреді. 
Дəндерді балғалы ұнтақтағышта немесе вальцелі станоктарда 
ұнтақтайды. Ұнтақтың өтуі мөлшері диаметрі 1 мм елеуіште 60-
90% құрауы тиіс. Суслодағы құрғақ заттардың концентрациясын 
16-18% қамтамасыз ету үшін ұнтақталған дəндерге 280-300% су 
қосылады. Жармаларды сумен араластыру кезінде қайнату жəне 
спирт шығынын төмендететін түйіршіктер түзілмеу үшін илеу 
бірқалыпты болуы тиіс. Қайнату барысында, одан кейінгі қайнап пісу 
режимін жеңілдету мақсатында, жартылай ісіну мен клейстерленуді 
қамтамасыз ету үшін илеу температурасы 50
0
С аспауы қажет. 
Толық ісінуі мен клейстерленуі илемнің тасымалдауға жарамдығын 
төмендетуге себеп болуы мүмкін.
Сұйылту үшін бактериалды α-амилазаны пайдаланып 
механикалық-ферментативтік тəсілмен дəнді дақылды дайындауда 
бөктіру, клейстерлену жəне крахмалды ерітуді 3 сағат бойы тоқтамай 
араластырып дəнді дақылды 60-тан 85-100
0
С температураға дейін 
біртіндеп немесе сатылап қыздыру арқылы жүргізеді.

жүктеу/скачать 17,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: