Балтаның атын естігенде жасыл орманның жаны қал-
мапты.
− Ойбай, балта деген бəле шығыпты! Қарағайсың ба,
қайыңсың ба – қарамайды екен. Шетімізден жаңқалап, бал-
талап шауып келе жатыр. Не істейміз? − деп шуласа, иір
бұтақты емен:
− Е, мен одан қорықпаймын! − депті.
− Неге?
− Балтаның басы темір болғанмен, сабы өзіміздің ағаш
емес пе?
(«Мың бір мысал» жинағымнан)
Мен – балтамын!
Ау, сонда қай балтамын?
Бірі емеспін əншейін жай балтаның.
Қайқы қылыш,
Шашақты найзаларға
Қарсы шапқан ағаш сап Айбалтамын!
Сайтандармен шайқасып сабым сынды,
Сабым сынды дегенім – сағым сынды.
Екі көзден жас емес,
Қан сорғалап,
Қара жерге қайтейін қаным сіңді.
104
Сорым ба екен, бұл менің бағым ба екен?
Жасымаймын, жанымды жалынды етем.
Тегі мықты темірден жаралса да,
Барлық күші балтаның сабында екен.
Азаматқа жарасар аттандаса,
«Балтам бар!» деп сен бірақ мақтанба аса.
Айбалтаңыз айбарлы көрінгенмен,
Қалай, қайтіп сермейсің сап болмаса?!
Кейінгіге қалдырған үлгі-тəлім,
«Жұма сəлем» – болашақ жыр кітабым.
Қайыспайтын қара емен
Беу, Өмеке,
Сап болуға жарай ма бір бұтағың?!
105
№58
Ж±МА С¦ЛЕМ
Күшік асырап ит еттім,
Ол балтырымды қанатты.
(Абай)
Бейшараның қолына қамшы тисе, біреуді сабап тынады.
* * *
Таққұмар бала артымен туады.
* * *
Қарға қарғаның көзін шұқымайды,
Мафия мафияның көзін ойып алады.
(Қадыр Мырза-Əлі)
Ағатай, айтайын ба бір əңгіме,
Бір əңгіме болғанда ірі əңгіме.
Ұйымдасқан қылмыс пен сыбайластық
Бір ұшы тіреліп-ақ тұр əлдіге.
ТЕЛПЕКТIЊ Т¤БЕСI НЕГЕ ОЙЫЌ?
Ұшыратын зəрені,
Ашқұрсақтау əрі елі,
Ертеде бір патшаның
Ерке құсы бар еді.
Бақытты екен сол құсы,
Бағып-қаққан он кісі.
Жетеуі оның жем берсе,
Желпіп тұрар соңғысы.
«Самұрықтың алдына
Жемді түгел салды ма?»
106
Дейтін екеу
Жетеуін
Бақылайтын аңдыма.
«Жалғыз құсқа жарыдық!»
Деп күткесін жабылып,
Бəйтеректің басына
Ұя салды Самұрық.
Жеті жемқор кеңесті,
Кеңескенде не десті:
– Патшамыздың қалайша
Айдарынан жел есті?
– Рас, қалай жүр байып?
Біз де бекер тұрмайық.
– Жұмыртқасын сол құстың
Ебін тауып ұрлайық
– Кім тұқымды ұрлайды?
Қолға түссең – бір қайғы.
Онда патша кісендеп,
Қол-аяқты шырмайды.
– Жетеуміз де дырдаймыз,
Бірақ қайтіп ұрлаймыз?
Ым-жымымыз бір болып.
Неге ұйым құрмаймыз?
– Байқап қалса былай қаш,
Өлсең ешкім мұңаймас! –
Деп жасырын топ құрып,
Сыбырласты сыбайлас.
Бітірейік деп істі,
Жеті сыбай келісті.
Телпектері шошайған,
Сүйір екен ең үсті.
107
Айлакерлер ақылды,
Амал тауып, қатырды.
Үшкіл жағын телпектің
Ішке қарай батырды.
Сай телпегің – қияда,
Салса тұқым сыя ма?
Ұңғыл телпек ойығы
Ұқсап қалды ұяға.
Аздырмақ боп асылды,
Айлаларын асырды.
Сол ойыққа Қарғаның
Жұмыртқасын жасырды.
Бар қулықты меңгеріп,
Тұрды алтауы жерде нық.
Барған болды əдейі
Жетіншісі жем беріп.
Ішке бүгіп бармағын.
Өлшеп-пішті əр қамын.
Ауыстырып сап қойды
Жұмыртқасын Қарғаның.
Самұрығың масқара,
Мазақ болды басқаға.
Жұмыртқадан бір күні
Қарға шықты тас қара.
Жарып шығып жас Қарға
Шырт түкірді acпaнғa.
Билік қолға тигесін,
Бір пəлені бастар ма?
Үйретем деп бүргенді,
Самұрықтай түрге енді.
108
Байыз таппай құйрығы,
Əр бұтаққа бір қонды.
«Бет қаратпас беттімін,
Желден қатты екпінім.
Сайлы бабам – Самұрық,
Тұяғымын тектінің!»
Деп шіреніп бұл тіпті
Құстың бəрін үркітті.
Бəйтерекке қондырмай
Қуалады Бүркітті.
Лашын,
Сұңқар,
Қырғиға
Тыңшы қойды ылғи да.
Биік самғап ұша алмай,
Бəрі түсті ылдиға.
Бұлбұлың да тұншықты,
Кімдер қалып, кім шықты?
Топтастырды маңына
Торғай менен шымшықты.
* * *
Жеті телпек кеңесті,
Кеңескенде не десті?
– Көзін құртып Қарғаның,
Жегізейік жеместі.
– Шығарады есіңді,
Тыңдамайды не сынды.
Бəйтеректің басында
Қарқылдайды.
Несі үлгі?!
109
– Қарсы шығып қайқайып,
Миын оның шайқайық.
Самұрыққа жамандап,
Арамдығын айтайық.
* * *
– О, Самұрық, Самұрық,
Ісіңіздің бəрі нық.
Ұлғайса да жасыңыз,
Келген жоқ қой кəрілік.
– О, Самұрық, Самұрық,
Ісіңіздің бəрі нық.
Қуанамыз сол үшін
Жүрегіміз жарылып!
– Қарау Қарға «Байқа!» деп,
Бұтағына қайта кеп,
Енді сізге сес қып жүр
Менікі деп Бəйтерек! –
Деп жетеуі көсілді,
«Адалмыз!» деп төс ұрды.
Жел сөзіне сенгесін
Жетеуін де өсірді.
– Маған қарсы Қарғасың,
Қалай биік барғасың? –
Деп Самұрық дігерлеп,
Қиғылықты салғасын...
Кетем бе деп шатылып,
Апыл-ғұпыл қапылып,
Алды-артына қарамай
Қашты қарға «Аһ» ұрып.
110
Қарғамен де кетісті,
Самұрыққа не түсті?
«Қырғиқабақ қылдық!» деп,
Жеті телпек жетісті.
* * *
Байқадың ба пайымды байтақ елім?
Көзтүрткіні көбірек айтар едім...
Сая болып тұр ма екен Самұрыққа
Жеті телпек жем қылған Бəйтерегім?!
№59
Ж±МА С¦ЛЕМ
Достарыңызбен бөлісу: |