К.Маркс* белгілегендей: “ Келбетте ш ығарылып,
жасалып жатқан заттың және тігіліп жатқан киімнің әр
жағдайында өзінің тілі көрінуі керек, заттың-киімнің
мәнлігінің ерекшелігі, оның мінезі әр адамда, әр түрлі
шағылысып көрінетінін есепке алу қажет”.
Әр Сәншінің-Дизайнердің киім тігуде, киім киінуінің
өзінің стилі-келбеті болады. Стиль-келбет дегеніміз
Сәнде, бейнелеудің, көрсетіп-танытудың тәсілі, яғни
сәншінің шығармашылығындағы ең басты көркемділік-
и д еял ы қ ер ек ш ел ік тер ін ің бірлестігі. Келбетте —
сәншінің көркемділік әдістерінің, көрнектілі, бейнелеу
қүралд ары н ы ң өзін діліктісін көрем із. К елбеттілік
қүбылыстар — анықталған кезеңнің, елдің шеберлерінің-
сәншілерінің шығармашылығында орын алады. Киімнің
122
Мәдениеттану
келбеті-стилі Сәншінің шығармашылықты процессінде
туады ж әне түрдің, кө р ін істің ж алпы келбеттілік
за ң д ы л ы қ т ы л ы ғы н б а й қ а т а д ы .
Б у н д а С ә н ш і-
Дизайнердің үлттық салт-дәстүрлері және сәнш інің
ж екелікті сти л ін ің -кел б етін ің , талғам ы ны ң, ғажа-
йыптылық көріністері орын алады. Сәнш і-Дизайнер
үшін барлығы мағыналықты. Бүгін жастар не туралы
сөйлейді, нені қалайды, әр жерлерде-елдерде қандай
тәртіптер орнады. Сәнде жақсы ой-идея тууы үшін,
Сәншіл-Дизайнер элем туралы көп білуі қажеттілікті.
Сән түзілісдікті дамиды. Сәнші-Дизайнерлер осыған
ілесулері керек. Сәнш і-Дизайнердің есебі не сәнділі
болатынды түйсінділік арқылы табу, үстап алу, өзінің
стильін, келбетінің, не көрсететінді үсыну. Сәннін басты
есебі — ол адам ды ә д е м іл ік -ү л а с ы м д ы л ы қ ж әне
мәдениеттілік жағынан таныту-білдіру. Сәнші-Дизай-
нерлер кереметтердің, ш ығармашылық қоймасы ны ң
иелері болып келеді. С әнш і-Д изайнер үш ін Сәнді
көрсетіп-үсыну бүл сенімге деген сынақ, бүл жақсы
тігінші ретіндегі беделіне, ие болу. Сәнші-Дизайнерлер
бас ию ш ілердің қуан ы ш ы на қар ай , Б олаш ақ сән
көріністерін, трендттерді*, ауада алдын ала үстап алуға
талпынулары қажет. Сән бүгінгі күні, Адамдар не істеп
жүргеннен тәуелді. Қараңыздаршы қазір. Белдемшедегі
қыздарды, әйелдерді, көрмейміз. Бүл түсінікті. Қыздар-
Әйелдер көп жүгіреді, оларға бәріне үлгеру керек, оларға
әрқаш анда түрақты лы , тезділікті, тәртібінде болуы
қажеттілі. Сіз өзіңіздің мамандығыңызға сай киінесіз.
Сән әрқашанда дәуірдің қозғалысын бейнелеп көрсетеді.
Сәнші-Дизайнер болашаққа эсер етіп қана қоймайды,
ол өзінің дәуірінің куәгері. Ол адамдарға нағыз Сәнді
және қай дәуірде өмір сүріп жатқаныңызды танытып
123
Мәдениеттану
көрсетеді. Сәнде рухтарды шығарып қана қоймай оларды
іс жүзіне асыру маңыздылықты.
Сәнші-Дизайнер, басқа сәншілер жасамағанды жасап,
басқ аларды ң кең есін , ты ңдам ай, өзін ің сезім ім ен
жетектелуі қажет. Сәншіні, — кімдер оның пішіп-тіккен
киімдеріндегі дарынын сатып алып киетіндер, олардың
көңілін алып қызықтыруы қажет. Сәнші-Дизайнер сізді
кербездіктілі, келбеттілікті-стильдік және қызметтілікті
әлеміне енгізушісі болып келеді. Сәнде біркелкі түстілік
мақамды үсынуға болады. Сәнде пайдаланған әртүрлі
әбзелдер жаңа мағынаны береді.
Маталардың түрлі-түстілі мақамдарын және реңк-
терін таңдағанда, күздік-қыстық, көктемділік-жаздық
пейзаждардың* шындық өндерін, белсенді пайдалануға
болады. Сәнде эстетикаға бейімділік үстамдылықты және
ш ымы рлы қты болуы қажет. Әдеттегі, күндестіктің,
ерекш еліктіні, сәнділіні, бүгінге күнге дейін ешкім
кимегенді кию, сәнші-дизайнердің қуаттылықтарымен-
іздеулерінің дерек козі болуы қажет. Сәнде түстілі бояу-
тақталықта өте байлықтылы маталарды пайдалануға
болады. Бояуларды ң нағы з еліргендігі, киімдерді,
оларды киюшілерді тартымдылықты және әсемділікті
корсетеді. Сәнде қарапайымдылықты, кербезділіктіңді
біреу немесе көпш іліктің көріп қалмауы өте қажет.
Өйткені сен үшін, бүл қарапайымдылық, кербезділіктік,
озімен озі солай болу керек деген ойды әкелуі қажет.
Сәнде ерлік және әйелділік тақырыпты араластыруға
болады. Екі карама-қарсылықтар соғылысқанда, жаңа,
үшінші сапалык туындылады. Сәнді подиумда* шеру-
легенде, киімнің әр-бір стильіне келістірілген әуенді
дүрыс тандап алу, үйрену, өте маңыздылықты.
Бүның өзі, әсерлікті және қабылдауды күшейтеді.
Бүгінгі күні Сәнде, әсіресе Батыс Еуропалық Сәнде,
124
М әдениеттану
біз сараманшылдыққа, сексуалдылыққа тәжірибеліктікке
қарай үрдістілігін байқаймыз. Сән неоромантикалық*
стилінде, бүрынғысына қуаныш әкелуге қабілеттілі.
Бүнда романтиканы, байсалдылықты емес, тәлкектілікті
де қарауға болады. Әйел өзінің жасын қанш алықты
сезінуі бойынша - Сән оған соншалықты сыбырлап,
айтып көмектеседі.
Жалпы және толықтысында, тәжірибе корсеткендей,
әр сәнділі қайталаманы, мынандай, келесі фазаларға
шағуға болады.
1-і.Түпнүсқалықтының, үлгінің пайда болуы.
2-і. Өздеріңіздің тарлықты ортаңызда, олардың сән-
ділікті өзектілісін танымалдау және қабыл алу.
3-і. Копшілік қауымның қызығушылығына ыңғай-
ланған, арзандатылған, сериялықты ондірісінің нүсқа-
сын тарату.
4-і. Кенеулілік-Жүғымдылық.
5-і. Қызығушылықтың ж оққа шығып ошуі немесе
киімнің, тауардың толық шығарылып-тасталуы.
Сәнділі киімдердің, заттардың, бүйымдардың, сәнділі
қайталамаулары, өте әртүрлі болады. Мысалы: өте
қымбат емес, күнделікті, жаздылық көйлектердің немесе
шляпалардың қайталамалары тез өзгереді. Маусымнан-
Маусымға дейін. Осындай маусымдылық себептілігі,
көктем-жаз және күз-қыс — негізділі қайталамалары,
Сәннің үдерісінің белгілері болып келеді. Шынында,
кейбір сәнділік жаңалықтар, оларды копшілік қауым
түтынушыларымен қабыл алуларынан, тануларынан
кейін, үлгілік санатына ауысады. Сәннің таратулуына,
Достарыңызбен бөлісу: |