Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С
Тақырып бойынша дайындалуға арналған сұрақтар
жүктеу/скачать 1,06 Mb.
|
1240 lem 1241 debieti O 1179 uly 1179
- Бұл бет үшін навигация:
- Иран әдебиеті
| Тақырып бойынша дайындалуға арналған сұрақтар
XX ғасыр ақыны Ли–Чачаудың ой–тұжырымының нәтижесі жайлы айтыңыз. Қытай әдебиетіндегі повесттің қалыптасуы, оның негізін қалаған жазушы. 1970 жылы Қытайда белең алған үдеріс? Постмодернизмнің өзіндік ерекшелігін көрсетіңіз. Қытай сыншыларының бірі Ло Ганның ұстанған идеясы? Ма Юань шығармашылығына тән өзіндік ерекшелік? 1990 ж. пайда болған жазушылардың қызығушылықтарын оятқан бағытты сипаттаңыз. Иран әдебиеті ХХ ғасырда Иранда пайда болған әдеби журналдар елдің әдеби өміріне біршама өзгерістер әкеледі. Егер бұрын-соңды иран ақындары ірі қоғам қайраткерлер айналасында жиналатын болса, енді олар әдеби журналдар арқылы біріге бастайды. Осындай әдеби журналдарда поэзия, проза, Иран және шетел әдебиеті туралы жаңалықтар да жарияланып отырады. 1910 ж. қараша айы мен 1922 ж. сәуір айына дейін «Бахар» журналы елге қызмет етеді. Оның редакторы Иранның атақты мәдени қайраткері Мирза Йусеф-хан Аштияни болған. «Бахар» журналында әдеби материалдармен қатар ғылыми, саяси, тарихи және әлеуметтік мәселелерге арналған мақалалар жарияланып отырғанына қарамастан, бұл басылымды Ирандағы алғашқы әдеби журнал деп айтуға болады. Тегеранда 1920 ж. пайда болған «Анджомане адабийе Иран» атты әдеби қоғам мен журналдың бірлестігінде Бахар, Хабиб Йагмаи, Саид Нафиси мен Рашид Йасеми үлкен орын алады. Ұйым мүшелері маңызды әдеби ескерткіштер мен атақты ақындардың өлеңдер жинағын жарыққа шығару үшін көп еңбек етеді. Олар Низами шығармаларының жеті томдық жинағы мен адиб әл-Мамалектің, Каем-Макам Фараханидің дуанын, Баба Тахир мен Обейда Заканидің шығармалар жинағын, Насрабадидің антологиясы мен басқа да құнды кітаптарды жарыққа шығарады. 30-шы жылдары аталған әдеби қоғам әлсірей бастап, өз жұмысын шектеуге мәжбүр болады. Бұл қоғамның негізін қалаған Уахид Дастагарди үлкен күш жұмсап, «Армаган» әдеби журналын құру арқылы әдебиеттің дамуына зор үлесін қосады. 1920 ж. жарық көре бастаған бұл журналда парсы әдебиетінің классикалық туындылары мен қазіргі таңның атақты авторларының шығармалары, сонымен қатар тіл білімі мен мәдениет саласындағы зерттеу жұмыстары, атақты Батыс және Кеңес шығыстанушыларының мақалалары жарияланатын. Журналда көбіне ғылымдағы және қоғамдық өмірдегі өзекті мәселелер қозғалатын. Парсы көркем прозасының дамуындағы біршама өзгерістер роман, повесть, новелла сынды жаңа жанр түрлерінің дамуына ықпал етті. Ирандағы алғашқы нағыз әлеуметтік роман ретінде 1921 ж. жарық көрген «Техране махуф» («Қорқынышты Тегеран») атты шығарманы ерекше атап өтуге болады. Оның авторы Мортаза Мошфек Каземи (1889-1978) кәсіби елші болатын. Ол қызмет бабымен жиі шетелдіктермен қарым-қатынас жасап, Еуропа елдеріне сапар шегіп, батыстық роман үлгілерімен де танысады. Мошфек Каземидің «Голе пажморде» («Солған гүл») романы мен «Розегар уә андишеха» («Өткен туралы ойлар») атты шығармасында жазушының жеке өмірінен естеліктер келтіріліп, ХХ ғ. бірінші жартысындағы Иранда орын алған жағдайлар баяндалады. «Қорқынышты Тегеран» романының жарыққа шығуы парсы прозасындағы естен кетпес оқиға болды. Бұл шығарма жаңа типтегі алғашқы роман болды және онда алғаш рет Иран қоғамына тән құбылыстар шебер суреттеледі. Роман халық арасында кең тарап, үлкен жетістікке ие болады. Аталмыш шығармада бір-біріне өлердей ғашық болған екі жастың қайғылы тағдыры баяндалады. Махиннің әкесі қызының кедей отбасынан шыққан Фаррохқа тұрмысқа шығуына тыйым салады. Ол қоғамда беделге ие болып, мәжіліс депутаты болу үшін қызын ақсүйек отбасынан шыққан бай адамға қоспақшы болады. Екі жас өз бақыты мен махаббаты үшін күресіп, талай қиындықтарды да бастан кешіреді. Соңында Фаррох тұтқындалып, Махин қаза табады. Ал Фаррохтың әкесі ұлының қайғысын көтере алмай көз жұмады. Фаррох пен Махиннің бұл оқиғасы Каджар әулетінің билігі тұсында басталып, кейін Пехлеуи әулеті деп аталған Реза-Ханның әскери төңкерісі кезінде (1921 ж. 21 ақпаны) өз жалғасын табады. Романда Иран қоғамында ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрлер мен шаруаларды мәжбүрлеу арқылы сайланған мәжіліс депутаттары, қызмет өкілеттілігін жеке мақсаттары үшін қолданатын министрлер мен моллаларға дейін өткір сынға алынады. Жалпы айтқанда, бұл шығармада «қорқынышты» Тегеранның барлық жағымсыз жағы шебер суреттелген. «Қорқынышты Тегеран» романының авторы өз шығармасында қоғамды адамгершілік құндылықтармен өмір сүретін еңбекшілер және әдепсіз жексұрындардан тұратын басқарушылар деп екі тапқа бөледі. Мошфек Каземи Еуропа әдебиетімен жақсы таныс болып, тіпті француз романдарын түпнұсқада оқыса да, Батыс үлгісінің ықпалына ұшырамастан, ұлттық ерекшеліктерді сақтай отырып, жаңа парсы әлеуметтік романын дүниеге әкеледі. Шығарманың тілі ауыз екі тілге өте жақын. Романда халықтың күнделікті тұрмысы мен әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі сипатталып, табиғат көріністері әсем бейнеленеді. ХІХ ғ. жазылған парсы тіліндегі «үлкен көлемді» прозалық шығармаларда басты кейіпкер ретінде тарихи тұлғалар алынатын болса, «Қорқынышты Тегеран» деп аталатын аталмыш романда алғаш рет көркем образдар басты назарға алынған. Бұл шығарманың тағы бір ерекшелігі, онда автор оқиғаларды құр баяндаудан гөрі суреттеуді жиі қолданып, кейіпкерлердің сыртқы бейнесі мен жандүниесін шебер сипаттайды. 20-30 ж. Иранда «Қорқынышты Тегеран» атты шығармадан кейін Мохаммад Хеджази, Саид Нафиси, Аббас Халил сынды авторлардың еңбектері пайда бола бастайды. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|