Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С
жүктеу/скачать 1,06 Mb.
|
1240 lem 1241 debieti O 1179 uly 1179
| Катулл (б.з.д. I ғ.). Гай Валерий Катулл б.з.д. 1 ғасырдың 80-ші жылдарында Верон қаласында дүниеге келген. Сол кезде Верон қаласы Италия құрамына кірмеген соң «цизальпиялық Галлия» деп аталатын.
Катуллдың әкесі римдіктермен қарым-қатынасы болған дәулетті адам болғандықтан оның ұлы белгілі римдік қоғамға кіруге мүмкіндік алады. Жас ақынның саясатқа басында талғамының төмен болғанын көзқарасынан көрінеді. Ол өз уақытын көбіне әдеби үйірмелердің жас өкілдерімен бірге өткізеді. Катуллдың әйелге деген махаббатының ауыр уайымы оның маңызды оқиғаларының арасынан ерекше орын алады. Оның өлеңдерінде «Лесбия» деген жалған атпен көрініс тапқан бүркеншік аттың астарында Клодия деген бикештің образы жасырынған. Катуллдың әдеби мұрасы үшке бөлінеді. Біріншісі көлемді ғылыми стильдегі шығармалары. Екіншісі қысқа өлең-сатиралары, олар өз кезегінде эпиграммалар, «полиметралар» деген екі бөлімге бөлінеді. Катулдың бізге дейін жеткен өлең жинағында басында «полиметралар», аяғында «эпиграммалар», ал ортасында көлемді өлеңдері орналасады. Автор көбіне өзінің бар назарын ғылыми шығармашылығына бөлген. Катуллдың негізгі қалам тербеген тақырыптарының бірі - махаббат лирикасы. Оның махаббат тақырыбында жазылған өлеңдері бәрінен бұрын Лесбияға арналған. Ал екінші лирикалық тақырыбы - белгілі бір адамдарға қарсы аяусыз әжуа. Ол әжуа өлеңдерін «ямбтар» деп атайтын. Ол өз кейіпкерлерінің бойындағы ұрлық, салақтық т.б. кемшіліктерін тілге тиек ететін. Б.з.д. I-II ғ. өзінде Катуллдың өлеңдері тамаша жетістіктерге ие болды. Вергилий. Публий Вергилий Марон (б.з.д. 70-19) Рим империясының әйгілі ақындарының бірі. Вергилийдің өмірі тірі кезінде аңызға айналған. Жас кезінде Вергилийдің ойы екі идеяның әсерінде болады, сондықтан бір жағынан ол неотерикалық поэзия бой ұрса да, кейде жаңа стильдегі лирикалық та, сатиралық та өлеңдер жаза бастайды. Жас кезінде жазылған өлеңдерінен тек қайтыс болғаннан кейін ғана «Ұсақ өлеңдер» деген жинағы жарық көреді. Оның шығармашылық ғұмырына екінші әсер етуші фактор ол - эпикурлік мектеп болатын. Ол мектеп Вергилийдің поэзияға деген құштарлығын оятады. Ал поэзия Вергилийдің өмірде ұстантан мақсаты мен шығармашылығының іске асуы жолындағы орны бөлек жанр еді. Осы мектепте жүріп, ол ақын Вариймен танысып, онымен тығыз қарым-қатынаста болады. Вергилий - Рим империясының күйреуін өз көзімен көрген куәгерлердің бірі. Вергилийдің негізгі үш жыры бар. Олар: « Бақташы жыры», «Егіншілік туралы дастан», «Энеида». Бірінші жырында - негізгі идеясы идиллиялық өмірді мадақтап, саясаттан аулақ болуға тырысты. Жыр «Бакташы жыры» немесе «Эклог» деп аталады. Себебі бұл жыр - 10 эклогтан тұрады. Бұл эклогта Мелибий деген қойшы өз Отанын тастап кетеді. Өйткені мемлекет оның жерін азамат соғысына қатысқан ардагерлерге тартып алып берген еді. Ал оның досы Титир деген қойшы өз жерін ешкімге бермей сақтап қалады (Титир - автордың өзі). Автор римдік кезеңді сұрықсыз заман ретінде көрсетеді. Y эклогта Асиний Полион «алтын ғасыр» келе жатқанын естиді. Бұл болашақ Августің бейбітшілік саясаты еді. Олар бұл баланың туылуын екі отбасынан күтті. Бірі Октавиан отбасында, екіншісі Асиний Полион жанұясында. Брундисейлік бейбітшілік осы баланың өмірге келуімен суреттеледі. Бұл Октавиан мен Антонидің достасуына әкеледі. Асиней Полион отбасында бұл бала туылады. Бірақ «бала» шынайы өмірде болмаған қиялдың жемісі еді. X эклогта Корнелей Галло деген махаббат күйігіне өртенген бейнені көреміз. Оқиға жырды түйіндейді. Екінші «Егіншілік туралы жырда» (б.з.д. 36-24 ж.) - «рахат» өмірді шаруалар еңбегінен іздейді. Ақын осы жазу үшін шығармасын жеті жыл күткен, тек 29-шы жылы Акциумдағы шайқастан кейін ғана қолына қалам алады. Бұл шығарма 4 кітаптан19 тұрады. Үшінші жыр - «Энеида» да «Илиада» мен «Одиссеяға» ұқсас поэма. Бұл поэмада император Августтің «түп атасы» Энейдің жорықтары мен шайқастары жайлы баяндайды. Негізгі кейіпкер - қашқын, өзінің Отанының күйреп жатқанын көре тұра қашып кетеді. Антикалық биографтардан Вергилий кітабын он екі бөлімді құрайтынын білдік. Б.з.д. 19-шы жылы «Энеида» дайын болуға жақын қалған еді. Автор енді қалған өмірінде осы шығарманың кем-кетігін толтырумен айналыспақ ойы бар болатын. Бірақ қапыда келген ажал бұл жоспарына жеткізбейді. Грекиядан қайтар жолда Вергилий ауырып, халі өте нашар күйінде Брундизийге жеткізіледі. Сонда 19-шы жылы 21 қыркүйекте қайтыс болады. Ол өлер алдында өзінің бітпей қалған поэмасын өртегісі келеді және өзінің баспаға берілмеген жұмыстарын жарыққа шықпасын деп өсиет етеді. Бірақ Август бұл өсиетке қарсы болып, барлық қалған еңбегін оның ақын достарының қолына ұстатып, бастыруға тапсырыс береді. Вергилийдің классикалық үлгіде жазылған шығармасы «Энеиданы» орыс қаламгері В.Брюсов зерттеп, орыс тіліне аударған. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|