Филология ғылымдарының докторы, профессор Т. С
жүктеу/скачать 1,06 Mb.
|
1240 lem 1241 debieti O 1179 uly 1179
- Бұл бет үшін навигация:
- Федерико Гарсиа Лорка
| Антонио Мачадо (1875-1939) - ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы танымал испан ақындарының бірі. Ол да Унамуно сияқты «98 жыл ұрпақтарының» қатарына жатады. Ол 20-30 жылдар арасында авангардтық бүлікшіліктен әдебиеттің жаңа шарттарын қабылдауға өткен жас жазушылардың жақтасы болған. Антонио Мачадо Севильеде дүниеге келген. Оның әкесі танымал ғалым-фольклорист болған. Антонио Мадридте білім алған.
Мачадо өзінің әдеби шығармашылығын 1903 жылы жарыққа шыққан «Жалғыздық» атты поэтикалық жинағымен бастайды. Аталған жинаққа енген өлеңдерден француздық символизммен, ең алдымен, Поль Верленнің поэзиясымен, сонымен қатар латын америкалық ақын Рубен Дарионың шығармашылығымен байланысы байқалады. Мачадо келесі онжылдықта («Кастилия жазықтары», 1912) өзін реалисттік ағымдағы ақын ретінде танытады. Оның дүниетанымының қалыптасуына экзистенциализмнің әсері зор болған. Оның ойлары Мигель де Унамуноның философиялық көзқарастарына жақын болғанын Мачадоның 1913-1917 ж. арасында жазған өлеңдерінен байқауға болады. Мачадо өзінң философиялық лирикасында о дүниелік өмір жайында емес, өзінің өлімінен кейінгі осы әлем жайында айтады. «Кастилия далалары» атты шығармасында тарихи оқиғалар суреттеледі. Мачадо «Исапанияның жерлерімен», «Дуэро жағаларына», «Өткеннен» атты өлеңдерінде туған жердің өткен тарихын жаңа заманмен байланыстырады. Республика жылдары мен азаматтық соғыс жылдарында Мачадо фашизмге қарсы шығады. Ол Испаниямен, халықпен бірге күреске шығу керек екендігіне сенімді болады. Мачадо республикалық басылымдарда шығарамларын жарыққа шығарып, жиналыстарда сөз сөйлейді, Гарсиа Лорка өліміне элегия жазады, соғыс кезінде қираған қалалар жайлы өлеңдерді дүниеге әкеледі. Мачадо қашқындармен біріге Франция шекарасынан асып, қайтыс болады. Федерико Гарсиа Лорка (1898-1936) – тек қана өз халқының арасында емес, сонымен қатар бүкіл әлемде танымал болған ХХ ғ. Испанияның ең талантты ақындарының бірі. Ол өзін тек қана ақын және драматург ретінде ғана емес, содай-ақ, музыкант, суретші, режиссер ретінде де көрсете білген. Ақынның отаны – Андалусия. Осы жерде, Гранадаға жақын Фуэнтевакерос елді мекенінде ауқатты отбасында дүниеге келген. Андалусия бейнесі, оның тақыр жерлері мен орманды алқаптары, оның жасыл жазықтары, болашақ ақынның туысқандары мен жергілікті тұрғындар орындаған халық әндері оның есінде мәңгі сақталып қалады. Федерико орта білімін Исаның киелі жүрегі атты колледжде алған. Бұл жерде ол бакалавр үшін емтихан тапсырып, кейіннен университеттің филология факультетіне оқуға түседі. Лорканың туындылары университет қабырғасында жүрген кезден бастап шыға бастайды. Оның алғашқы өлеңдер жинағы 1921 жылы жарық көреді. 1920 жылы Мадридте «Көбелек сиқыры» атты пьесасы қойылады. Одан кейін «Цыгандық романсеро» (1924), «Нью-Йорктағы ақын» кітабы (1929-1930), төрт бөлімнен тұратын «Игнасьо Санчес Мехиасты жоқтауы» (1935) жарыққа шығады. Оның «Мариана Пинеда» (1925), «Қанды үйлену тойы» трагедиясы (1933), «Йерма» (1934), «Бернарда Альба үйі» (1936) атты пьесалары үлкен жетістікке ие болады. Ақын-гуманист Гарсиа Лорка саясатқа араласпай, ешбір саяси партияға мүше болмаса да, әлеуметтік әділетсіздікті тереңдей сезіне білген. Бұл оның шығармаларынан, айтқан сөздерінен байқалады. «Цыған романсеросының» әлемі, Лорканың өзі айтқандай, «цыған мифологиясы мен қазіргі өмірдің үйлесімінен» пайда болған. Ол Испанияның дәстүрлі жанры романға бет бұрып, Андалусияда тұрып жатқан цығандарды «от пен қанның сақтаушылары» деп санаған. Лорканың өлеңдерінде ең көп кезігетін бейнелер мен ұғымдар – өлім, махаббат, еркіндік, түн мен қанжар. Бірінші және екінші дүниежүзілік соғыстың арасындағы Испания тарихы екі кезеңге бөлінеді. Буржуазиялық монархия дағдарысының тереңдей түсуі, елдің билеуші табының әскери диктатура көмегімен революциялық ағымды тоқтатуға тырысуы бірінші кезеңге (1917-1931) сәйкес келеді. Бұл кезең 1931 жылы сәуір айында Испанияның республика болып жариялануымен ақталады. Екінші кезеңде (1931-1939) Испания буржуазиялық-демократиялық төңкеріс кезеңін басынан кешіреді. 1939 жылдың көктемінде орын алған ішкі және сыртқы фашизмнің біріккен күштеріне қарсы күресте республиканың жеңіліс табуы Испания тарихындағы жаңа кезеңнің бастамасы болады. Испания зиялылары да осы кезеңдердегі әлеуметтік күрестен тыс қалмады. «1898 жыл ұрпақтарының» құлдырауы осы кезеңге сәйкес келеді. Сондай-ақ, бұл кезеңде Бенавенте, Маэсту және т.б. ақын-жазушылар консервативті позицияға өтіп, Антонио Мачадо мен Рамон дель Валье-Инкланның демократиялық ағымға жақындай түседі. Батыс Еуропаның басқа да елдеріндегі сияқты Испанияда да жас ұрпақ шығармашылығы рухани дағдарысқа ұшырайды. Пессимизм мен қайғыға толы бұл «қарғыс атқан» ұрпақ буржуазиялық қоғамға қарсы тұру үшін авангардтық өнер арқылы жол табады. Олардың шығармалары қайғы-қасіретке толы, алайда, бұл шығармаларда формалды жаңашылдық алдыңғы орынға шығады. Авангардтық тенденциялар 20-ж. дейін Рамон Гомес де ла Сернның шығармашылығында да көрініс тапқан. Ол өзінің шығармалары арқылы буржуазияны әшкерелеуге тырысқынымен, оның қоршаған қоғамды сынауы үстіртін жүреді. Жазушы өзінің «Киноландия» (1924) шығармасында голливудтың коммерциялық өнеріне қарсы памфлет жазады. Бұл шығармада жаңа замандағы буржуазиялық қоғамының іс-әрекеттері адам табиғатына тән іс-әрекеттер ретінде суреттеледі. Адамды затқа ұқсату немесе керісінше затты адамға ұқсастыру, эксцентрикалық форма, бұлардың барлығы оның ойлап тапқан «грегерий» жанрына тән сипаттары. Грегерий – күрделі метафорлар негізінде құрастырылған көңілді афоризмдер. 30-жылдары Испания жазушылары бір тудың асына бірігіп қана қоймай, әдебиеттің дамуына да ықпал етеді. 20-30 жылдары Фермин Галланның (1899-1930) «Ұйымдастырылған жабайылық» («La barbarie organizada» 1939), Рамон-Хосе Сендердің (1902-1982) «Магнит» («El iman» 1930), Исидоро Асеведоның (1867-1952) «Көртышқандар» («Los topos» 1930) Сесар Муньос Арконаданың (1898-1964) «Мінбе» («La turbina» 1930) және т.б. сияқты әлеуметтік романдар жазылады. Әдетте «әлеуметтік дабыл романдары» деп аталатын бұл кітаптар шеберлілігі жағынан да, тақырыбы жағынан да әр қилы. Галан мен Сендердің кітаптарында испандық империализмнің мароккалық авантюрасы әшкереленеді. Асеведоның «Көртышқандар» романында Астуриядағы тау кеншілеріне көрсетілген зорлық-зомбылықтар бейнеленеді. Арконаданың «Турбина» шығармасында техниканың испандық ауылға енуі, оның ауыл шындығымен қақтығысы жайлы айтылады. Осылайша, романдарда сол кездегі Испанияның әлеуметтік шындығы жан-жақтан сынға алынады. Бұл жылдардағы әдебиеттің тағы да бір ерекшелігі – публицистиканың көркем әдебиетке енуі мен көркем-публицистикалық жанрдың гүлденуі. Осы әдебиеттің алғашқы үлгілерінің бірі Луис Сирвальдың «Құрылтай жиналыстың белгілері» атты кітабы (Las Huellas de las Constituyentes, 1933), буржуазиялық «демократияның» екіжүзділігін қатаң сынға алған памфлет болып табылады. Сондай-ақ, өзінің «Жерорта теңізінің соңғы қарақшысы» (El ultimo pirata del Mediterraneo, 1934) атты роман-репортажымен аты шыққан Мануэль Домингес Бенавидес прогрессивті публицистиканың дамуына үлес қосқан. Жазушы бұл шығармасында өзінің қылмыстарынан пайда тауып мультимиллионер болған қарақшының бейнесін сипаттайды және осы арқылы үкіметтің қылмыс дүниесімен тығыз байланысын көрсетеді. Кейіннен Бенавитес испан халқының ұлттық-революциялық соғысы мен астуриялық көтеріліс туралы көптеген роман-репортаждар жазады. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|