Гаврилова екатерина николаевна

83 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
21  сурет  -  оқытудың  инновациялық  әдістерін  қолдануға  бағытталған  оқыту 
стратегиясы 
 
 
  
 
Әр  түрлі  оқу  пәндерінде  барлық  студенттердің  материалды  өнімді 
қабылдауын  қалай  қамтамасыз  ету  мәселесі  бар.  Тапсырма  күрделене  түседі, 
өйткені  студенттер  қабылдаудың  әртүрлі  жеке  психологиялық  ерекшеліктеріне 
ие. 
Адамның  сезім  мүшелері  сыртқы  ынталандыруларға  әр  түрлі 
сезімталдыққа  ие,  адамдардың  басым  көпшілігінде  көру  органдары  өте 
сезімтал; байланыс арналарының рецепторлардан орталық жүйке жүйесіне өту 
қабілеті әртүрлі: оптикалық байланыс арнасы – 1,6 × 106 бит/сек; акустикалық – 
0,32 × 106 бит/сек; тактильді  – 0,13 × 106 бит/сек. Бұл  көру  органдары миға 5 
есе  көп  ақпаратты  "өткізіп  жібереді"  дегенді  білдіреді.  Есту  мүшелеріне 
қарағанда  және  тактильді  мүшелерден  13  есе  көп;  көру  мүшелерінен  миға 
түсетін ақпарат (оптикалық арна арқылы) айтарлықтай кодтауды қажет етпейді, 
ол адамның жадында оңай, тез және берік сақталады [112]. 
Психологтардың, психолингвистердің, л.б. Зильберман, В. Л. Марищук, а. 
ф.  Шикун,  А.  А.  Плигин,  и.  Л.  Садовская  сияқты  мұғалімдердің  зерттеулері 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ 
ӘДІСТЕРДІ 
ҚОЛДАНУ 
Іскерлік және 
рөлдік ойындар 
Қашықтықтан 
оқыту 
Case-study 
Контекстік оқыту 
Командада жұмыс 
істеу 
Дифференциалды 
оқыту 
Сыни ойлау 
әдістері 
Жобалау әдісі 
Іздеу әдісі 
Зерттеу әдісі 
Проблемалық 
оқыту 
IT-әдістері 
обучения 
Тренингтер, 
мастер-
кластар 
Insert әдісі 
КӘСІБИ ҚҰЗЫРЕТТІЛІКТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ 

84 
 
барлық  қабылдау  жүйелерін  бір  уақытта  қосқанда  ақпаратты  қабылдау  мен 
түсінудің  жоғары  дәрежесін  атап  өтеді:  көру,  есту,  кинестетикалық,  яғни. 
қабылдау жүйесін кеңейту кезінде. Адамдарда жеке қабылдау жүйелері біркелкі 
дамымаған:  бір  немесе  екі  жүйенің  дамуы  басым.  Бұл  тарихи  өмірлік 
тәжірибеге, географиялық ортаның ерекшеліктеріне, организмнің анатомиялық-
физиологиялық  дамуына,  оқыту  мен  тәрбиелеу  ерекшеліктеріне  байланысты 
[113]. 
Әр  адамда  барлық  өкілдік  жүйелердің  қабілеттері  дамыған.  Бірақ  сіз 
"жетекші",  яғни  студент  басқа  өкілдік  жүйелерге  қарағанда  жиі  "қолданатын" 
нәрсеге назар аударуыңыз керек. Адам  таңдаған өкілдік жүйе-бұл әлем туралы 
ақпаратты жиі қабылдайтын жүйе. 
Жетекші  өкілдік  жүйені  анықтаудың  көптеген  әдістері  бар.  Адамды 
бақылау  және  байланыс  процесінде  қолданылатын  предикаттарға  назар  аудару, 
көздің қимылын  талдау,  қол  қимылдары,  дауыс  интонациясы  және  БИАС  тесті 
сияқты. 
Өкілдік  жүйелерді  анықтау  әдістерінің  бірі  –  1982  жылы  сипатталған 
БИАС-тест (Льюис (Lewis B. A.), Позелик (Pucelik F.)) (а қосымшасын қараңыз) 
[106]. 
І.  Жансүгіров  атындағы  Жетісу  университетінің  жаратылыстану 
факультетінде БИАС – тест көмегімен "Математика" мамандығы студенттерінің 
репрезентативтік 
жүйелерін 
анықтау 
жүргізілді. 
Зерттеуге 
"Математика"мамандығының 1,2,3 курс студенттері қатысты. 
Респонденттердің саны 60 адам. 
Жасы: 18-22 жас. 
Аудиалдар-бұл әлемді негізінен дыбыстар арқылы қабылдайтын адамдар. 
Олар  сіздің  айтқандарыңызға  емес,  сіздің  айтқандарыңызға:  дауыс  биіктігіне, 
тембрге, қарқынға, интонацияға назар аударады. 
Көрнекіліктер-олар  ойлаған  кезде,  олардың  санасында  суреттер  салады, 
оларда керемет визуалды жады бар. 
Сандық-оларда ақпаратты қабылдау негізінен сандар, белгілер, логикалық 
дәлелдер көмегімен логикалық түсіну арқылы жүреді. 
Кинестетика-ақпараттың көп бөлігін басқа сезімдер (иіс, жанасу және т.б.) 
және қозғалыстар арқылы қабылдайтын адамдар. 
 
Зерттеу  студенттердің  жетекші  өкілдік  жүйесін  анықтауға  мүмкіндік  берді. 
Тест нәтижелері 22-суретте көрсетілген. 

85 
 
 
22 сурет - студенттердің өкілдік жүйесі 
 
Диаграммадан  "математика"  мамандығы  бойынша  оқитын  студенттердің 
визуалды және дигитальды екі модальділігі шамамен бірдей дамығанын көруге 
болады.  Олар  көрнекі  арна  арқылы  ақпаратты  суреттермен,  суреттермен, 
логикалық  түсініктермен,  белгілерді  бөлектеу  және  т.  б.  арқылы  қабылдаумен 
сипатталады. 
Студенттердің  ақпаратты  қабылдау  және  өңдеу  тәсілдерін  зерттеу  оқу 
материалын  қабылдау  мен  игерудің  максималды  тиімділігіне  қол  жеткізу  үшін 
оқу іс-әрекетін жоспарлау процесінде студентке жеке көзқарас қалыптастыруға 
мүмкіндік береді. 
Жетекші  өкілдік  жүйенің  диагностикалық  нәтижелерін  пайдалану 
перспективалары оқу процесінің тиімділігін арттыру үшін маңызды. 
Зерттеу  нәтижелеріне  сүйене  отырып,  біз  студенттердің физикалық  және 
психикалық  денсаулығын  сақтайтын  сабақтың  стресстік  жағдайын  азайту 
арқылы  әр  оқушының  табиғатына  сәйкес  білім  бере  аламыз.  Студенттерді 
табысты  іске  асыруды  жоспарлай  отырып,  біз  олардың  қандай  өз  ресурстарын 
пайдалана алатынын түсінуге тырысамыз. 
Ақпараттық  қоғам  педагогикалық  профиль  маманынан  білімнің  үлкен 
көлемін  ғана  емес,  сонымен  қатар  оларды  стандартты  емес  жағдайда  қолдана 
білуді  және  проблемаларды  шешуге  шығармашылық  көзқарасты  талап  етеді. 
Сондықтан  оқытушылар  біздің  студенттерге  өзгермелі  және  жаңа  жағдайларға 
бейімделуді үйренуге көмектесуі керек [114,115,116,117]. 
Өз  жұмысында  мұғалім  белгілі  бір  тақырып  бойынша  тапсырмаларды 
таңдамас  бұрын,  осы  топ  студенттерінің  жеке  типологиялық  ерекшеліктерін 
мұқият  оқып  шығуы  керек,  мысалы,  келесі  зерттеу  кестесін  ұстану  керек  (13-
кестені қараңыз). 
 
 
24%
27%
23%
26%

жүктеу/скачать 4,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: