Кәсіпкерлік: МӘНІ, мазмұны және қалыптасу шарттары кәсіпкерліктің мәні мен мазмұны, негізгі функциялары
Кәсіпкерліктің мақсаттары мен міндеттері, белгілері және ұйымдастыру қағидалары
жүктеу/скачать 45 Kb.
|
| 2. Кәсіпкерліктің мақсаттары мен міндеттері, белгілері және ұйымдастыру қағидалары
Нарықтық экономика жүйесінде кәсіпкерлік - жалпы- экономикалық, ресурстық, шығармашылық-ізденушілік (инно- ваңиялық), әлеуметтік, ұйымдастырушылық функңияларды атқарады.Жалпыэкономикалық функция кәсіпкерлік ұйымның оз атынан және жеке меншіктегі мүліктік жауапкершілігімен дара кәсіпкерлер немесе заңды түлға ретінде қызмет ететін кәсіп- керлік ұйымдардың объективті роліне негізделген. Кәсіпкерлік қызмет тауарлар (жұмыстар, қызметтер) өндіруге жұмысталған және нарықтық экономиканың экономикалық заңдары (сүраныс пен үсыныс, бәсеке, қүн және т.б.) жүйесінің әсері арқылы жүзеге асырылады. Бұл түрғыда, ол оның жалпыэкономикалық функңиясының байқалуының объективті негізі болып табылады. Кәсіпкерліктің дамуы экономикалық осудің, үлттық табыс пен жалпы ішкі өнім көлемін көбейтудің анықтаушы шарттарының бірі. Соны- мен қатар, бұл фактор шаруашылық қатынастар жүйесінде кәсіпкерліктің жалпыэкономикалық функңиясының корінісі ретінде анықталады. Ресурстық функция кәсіпкерліктің маңызды функция- сы болып табылады. Кәсіпкерліктің дамуы үдайы өндірістің қарқынына, сонымен қатар шектеулі ресурстарды тиімді пайдалануға байланысты болады. Бұл жағдайда ресурстар құрамына материалдық және материалдық емес ондіріс фактор- ларын, олардың жұмыс істеу жағдайларын, атап айтқанда: еңбек ресурстарын, жерді және табиғи байлықтарды, өндіріс құралдары мен ғылыми жетістіктерді, сонымен қатар кәсіпкерлік қабілетті және т.б.ресурстарды қамтиды. Кәсіпкердің жоғары табыстарға жетуі, егерде ол ғылыми- техникалық идеяларды, өзі қызмет істеп жүрген сферадағы жаңашылдықтарды жүйелі түрде жинау арқылы, оларды білікті жұмыс күші мен ресурстарды үштастыру жағдайында пайда- лануына байланысты болады. Алайда максималды табыстың (пайданың) соңынан түсу кобінесе ресурстарды тиімсіз пайдалануға алып келеді. Мүндай кәсіпкерлер оз қызметімен қоршаған ортаға және түргындарга зиянын тигізеді. Осыған байланысты ресурстық функцияны дүрыс қолданбағаны үшін кәсіпкерлердің жауапкершілік нысандарын анықтайтын мемлекеттің реттеуші ролі ерекше маңызға ие болады. Кәсіпкерліктің бұл функциясы бір-бірін толықтыратын басқа да функциялармен тығыз байланысты. Ол қабылданған шешімдер жағдайынан, кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің экономикалық еркіндіғі деңгейінен шығады. Әлеуметтік функция әрбір қабілетті тұлғаның іс-әрекет жүргізуші ретінде, озінің дара талантын және мүмкіндіктерін көрсетумен сииатталады. Кәсіпкерліктің бұл функциясы белгілі бір іс бастауға қабілеті бар, өз бетінше шаруашылық- экономикалық қызметті жүргізуге, өз ісін ашып жұмыс жүргізе алатын, қойылған мақсатқа жете алатын адамдарды қалыптастыр\датанылады. Бірақ таөз кезегінде, экономикалық және әлеуметтік түрғыдан кәсіпкерлік кәсіпорындардың түрақты қызмет етуіне тәуелді л<алдамалы қызметкерлер саны артуда. Кәсіпкерлік кәсіпорындар тиімдірек қызмет еткен сайын, әр түрлі деңгейдегі бюджеттік жүйе мен мемлекеттік бюд- жеттен тыс элеуметтік қорларға түсетін түсімдердің мөлшері көп болады. Кәсіпкерліктің дамуы жұмыс орындары санының көбеюін, жұмыссыздық деңгейінің томендеуін, жалдамалы қызметкерлердің өмірлік деңгейі мен элеуметтік жағдайының артуын қамтамасыз етеді. Кәсіпкерліктің ұйымдастырушылық функциясы кәсіп- керлермен өз ісін ұйымдастыру туралы өз бетінше шешім қабылдауында, кәсіпкерлік басқаруды қалыптастыруда, күрделі құрылымдарды кұруда, кәсіпорын стратегиясының озгеруінде және т.б. жұмыстарды ұйымдастыруда байқалады. Ұйымдастырушылық функция әсіресе шағын және орта бизнестің тез дамуына, сонымен қатар «ұжымдық» (желілік) кәсіпкерліктің дамуына ерекше эсер етеді. Осылайша, кәсіпкерліктің мэні жоғарыда аталған оның бар- лық функцияларын кешенді қолданған жағдайда айқын көрінеді. Бұл жағдай қалыптасқан және дамыған кәсіпкерлікке тэн. Сонымен қатар, кәсіпкерлік жұмыс субъектілерінің тиімді қызметімен қатар мемлекет тарапынан қолдауға да байланысты. Кәсіби тұрғыдан кәсіпкерлік белгілі бір қағидалар бойынша ұйымдастырылады. Ол туралы кәсіпкерлік бизнестің тәжірибелі субъектілері жақсы біледі және өз қабілеттері мен қалауларына сай қолайлы істі іздеумен айналысатын жаңадан қалыптасып келе жатқан кәсіпкерлер бұл жағдайларды есте ұстауы керек. Латын тілінен аударғанда «қағида» сөзі негіз дегенді білдіреді. «Қағида» сөзінің жалпы философиялық мағынасы оны құбылыс мэнінің құрылымымен байланыстырады. Кәсіби кәсіпкерлік қағидалары деп кәсіпкерлікте кәсіби табысқа қол жеткізуді көздейтін барлық адамдар басшылыққа алуға міндетті, кәсіпкерлік бизнестің негізін құраушы элементтерін айтады. Аталған қағидалар объективті сипатқа ие және экономиканың тарихи және үлттық ерекшеліктеріне тэуелсіз, адамдар қызметінің ерекше типі ретінде сипатталады. Кэсіби кәсіпкерлік бизнес қағидалардың 5 тобы негізінде ұйымдастырылады және дамиды. Оларға мыналар жатады: кәсіпкерліктің жұмыстаушы қағидалары; кәсіпкерліктің ынталандырушы қағидалары; кәсіпкерліктің ұйымдастырушылық-мінез-қүлықгық қа- ғидалары; кәсіпкерліктің эволюңиялық қағидалары; кәсіпкерліктің жүйелік қағидалары. жүктеу/скачать 45 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|