Комплекс қосылыстар жөнiнде қысқаша мiндеттер

Cl

Мұндай структуралы комплекстер хелаттар деп аталады, ал полидентатты лиганд – хелат түзушi деп аталады.

Координациялық қосылыстар халықаралық ИЮПАК ережелерiне сай аталады. Ол бойынша:

1. 
   Қосылыстың катионы, содан соң анионы аталады;
   
2. 
   Комплекс ионы (iшкi сфера) бiр сөзбен жазылады;
   
3. 
   Электорнейтралды комплекс бiр сөзбен аталады;
   
4. 
   Комплекс ионды атағанда ең алдымен координациялық саны көрсетiлiп, лигандалар аталады, ал содан кейiн орталық атом аталып, дөңгелек жақша iшiне рим сандарымен тотығу дәрежесi көрсетiледi.
   
5. 
   Комплекс ион-анион болса, орталық атом атына “ат” жұрнағы қосылады.
   
6. 
   Нейтрал лигандалар молекула атымен аталады.
   

а) нейтарлы лигандалар: аммиак NH₃ –аммин (екi “м” жазылады, басқа аммиандар ерекше), су Н₂О – аква, CH₃- NH₂- метиламин, H₂N – CH₂ – CH₂ – NH₂ – этилендиаммин (қысқартқыш E_n ) делiнедi;

ә) металл атомымен тiкелей байланысқан NO, CO топтары нитрозил, корбонил деп аталынады. Тотығу дәрежелерiн есептегенде бұл лигандалар нейтрал молекулалар деп қарастырылады;

б) N₂ және О₂ лигандалары азот және оттегi деп аталады;

7. 
   Анион – лигандалар (бейорганикалық, органикалық) о-жұрнағы қосылып аталады.
   

8. 
   Ең алдымен анион лигандалар содан соң нейтрал лигандалар аталады.
   
9. 
   Координациялық сан, грек сандарымен лигандалар атының алдына қойылды (бiр-моно оны жазбаса да болады), екi-ди, үш-три, төрт-тетра, бес-пента, алты-гекса, жетi-гепта, сегiз-окта т.б.).
   

[Co(NH₃)₅ Н₂О]Cl – аквапентаамминкобальт (III) хлоридi

Na₂[PtCl₂ (CN)₄] – натрийдiң дихлоротетрацианоплатинат (IV)

[Co(H₂O)(NH₃)₃Cl₂]Cl – акватриамминдихлорокобаль (III) хлоридi.

10) аталғанда ди-, три-, тетра- деген сөздер кiретiн күрделi лигандалар жақшаға алынып, саны бис-, трис-, тетракис- сөздерiмен көрсетiлiп алдына жасылады.

Мысалы: [Co(H₂N-C₂H₄-NH₂)Cl₂]NO₃ – дихлор-бис-(этилен-диамин кобальт (III) нитраты).

10. 
    лиганда екi орталық ионды байланыстырса, оның атының алдына гректiң μ - әрiпi қойылып аталады.