ҚҰлажанов қ. С., Таусарова б. Р

Хлоркүмісті электрод. Салыстыру электроды түрінде басқа екінші типті электрод – калий хлориді ерітіндісіне батырылған хлоркүмісті электрод пайдаланылады. Хлоркүмісті электрод сондай-ақ хлор анионына қатысты қайтымды:
Аg / АgСl, КСl
Хлоркүмісті электроды потенциалының шамасы хлор иондары белсенділігіне тәуелді; берілген тәуелділік келесі түрде болады:

^E ХС


^{ E 0} ХС
_ 2,3RT
nF
lg Cl  

(6.20)

Көбінесе салыстыру электроды ретінде потенциалы тек температурадан тәуелді қаныққан хлоркүмісті электроды пайдаланылады. Каломель электродтан айырмасы, ол жоғары температурада тұрақты және сулы және көптеген сусыз ортада қолданылады.
Индикаторлы электродтар.
Индикаторлы электродтар дегеніміз анықталатын иондардың концентрациясынан тәуелді, және осы иондардың концентрациясы өзгергенде өзгереді.
Сутегі ионына қатысты қайтымды электродтар ерітіндідегі белгісіз рН және Нернст теңдеуі бойынша келесі рН есебі бар бар электродтың потенциалын анықтауға негізделген, потенциометрлік әдіспен (және, ізінше, ерітіндінің рН) ерітіндідегі бұл иондардың белсенділігін анықтау үшін тәжірибеде пайдаланылады. Сутегі ионына қатысты қайтымды электродтар практикада, Нернст теңдеуі бойынша ерітіндідегі белгісіз рН пен және келесі рН есебімен электродтың потенциалын потенциометрлік әдіспен анықтауға негізделген, ерітіндідегі бұл иондардың белсенділігін анықтау үшін (сонымен қатар, ерітіндінің рН) қолданылады. Индикаторлы электрод ретінде сутегі электроды қоланылуы мүмкін, бірақ онымен жұмыс істеу ыңғайсыз және тәжірибеде хингидрон және шыны электродтары пайдаланылады.
Сутегі ионы қатысатын, тепе-тең тотығу-тотықсыздану процессінде өзара айналуға қабілетті, хингидрон С₆Н₄О₂·С₆Н₄(ОН)₂ – хинон қосылысы С₆Н₄О₂ және гидрохинон С₆Н₄(ОН)₂ артық мөлшерін алдын-ала салынған,

^EХГ
^{ E0} ХГ
_ 2,3RT
nF
lgН^  
^Е ХГ

• 
  2,3RT _pH F
  

(6.21)

Кең тараған индикаторлы электрод болып табылатын шыны электрод ионтаңдамалы немесе мембраналы электродтарға жатады. Мұндай электродтардың жұмысы негізінде электролит ертінділерінің мембраналарының шегінде өтетін ионалмастырғыш реакциялар жатады; ионтаңдамалы электродтар катион бойынша да, анион бойынша да қайтымды болуы мүмкін.

0
Мембраналы электродтың әсер ету принципі келесіде болып табылады. Кейбір иондарға таңдамалы қатысты мембрана (яғни,осы ионның ерітіндімен алмасуға қабілетті), осы ионның әртүрлі белсенділігі бар екі ерітіндіні бөліп тұрады. Мембрананың екі жағы арасын бекітетін потенциалдар айырымы екі электрод көмегімен өлшенеді. Мембрананың екі жағынан, мембрана таңдамалылығына байланысты, сәйкес құрамда және мембрана құрылымында оның потенциалы тек ионның белсенділігіне тәуелді. Көбіне жұқа қабырғалы шармен аяқталатын, түтік түріндегі шыны электрод қолданылады. Шар сутегі иондарының белгілі бір белсенділгі бар НСl ерітіндісімен толтырылады; ерітіндіге көмекші электрод салынған (әдетте хлоркүмісті). Сутекті функциясы бар шыны электродтың потенциалы (яғни, Н⁺ ионына қатысты қайтымды) келесі теңдеумен өрнектеледі:

^E СТ
^{ E 0} СТ
_ 2,3RT
nF
lgН ^  
^Е СТ

• 
  2,3RT _pH F
  

(6.22)

Әр электрод үшін стандартты потенциалдың ε°_ст уақыт бойынша өзгеретін өзінің шамасы болатынын ескеру керек; сондықтан шыны электрод әр рН өлшеу алдында рН-ы нақты белгілі стандартты буферлі ерітіндісі бойынша калибрленеді.