ҚЎлпыбаев с
жүктеу/скачать 3 Mb.
|
каржы-кулпыбаев-2007-1
| 12.10. Әлеуметтік салық
Әлеуметтік салық 1999 жылдан бұған дейін қолданылып келген әлеуметтік қорларға: зейнетақы, мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру, міндетті медициналық сақтандыру, халықты жұмыспен қамту қорларына аударылатын сақтык жарналары аударымдарының орнына енгізілген. Аударымдардың жиынтық мөлшерлемесі еңбекке ақы төлеу қорының 28% мөлшерінде белгіленді, ал төле-нетін жарналардың сомасы өндіріс шығындарына жатқызылды. Әлеуметтік салықтан түсетін түсімдер мемлекеттік бюджетте 6,0%-ды (2010 ж.) құрады. Салық жұмыс істеген жылдары оның мөлшерлемелері өзгеріп отырды, әр түрлі салық төлеушілер үшін 26%-дан 6,5%-ға дейін сараланды, онан кейін оның мөлшерлемесі 21%-ға дейін төмендетілді; 2008 жылдан салық салу объектінің мөлшеріне қарай 13%-дан 5%-ға дейін, 2009 жылдан 11% жаңа салық мөлшерлемелері белгіленді. Дара кәсіпкерлер, жекеше нотариустар, адвокаттар, Қазақстан Республикасының заңи тұлға-резиденттері, Қазақстанда қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын заңи тұлғалар әлеуметтік салық төлеушілер болып табылады. Заңи тұлға-резиденттің шешімі бойынша оның құрылымдық бөлімшелері әлеуметтік салық төлеушілер ретінде қарастырылуы мүмкін. Әлеуметтік салық бойынша салықтық есептемені есептеуді,төлеуді және табыс етуді: ауыл шаруашылығы өнімін өндіруші заңи тұлғалар мен селолық тұтыну кооперативтері үшін; оңайлатылған мағлұмдама негізінде шағын бизнес субъектілері үшін; патент негізінде шағын бизес субъектілері үшін; шаруа немесе фермер қожалықтары үшін салық заңнамасында белгіленген ерекшеліктерді ескере отырып арнаулы салық режімдерін қолданатын төлеушілер жүргізеді. Дара кәсіпкерлер,жекеше нотариостер,адвокаттар үшін,төлеушілердің өзін қоса алғанда жұмыскерлер саны әлеуметтік салық салу обьекті болып табылады.Қазақстан Республикасының заңи тұлға –резиденттері және Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекемелер арқылы жүзеге асыратын заңи тұлға-бейрезиденттер үшін жұмыс берушінің ақшалай немесе заттай нысанында алған кез келген табыстар,оның ішінде материалдық пайда түрінде алынған табыстар түрінде жұмыскер–резиденттерге,салық заңнамасында айқындалған табыстар түрінде жұмыскер-бейрезиденттерге төлейтін шығыстары сондай-ақ заңнамада көрсетілген шетел персоналының табыстары салық салу обьекті болып табылады. Егер жұмыскерге күнтізбелік ай үшін есептелген табысының жалпы сомасы Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және осындай күнтізбелік айдың соңғы күні қолданыста болған жалақының ең төменгі мөлшерінен төмен болса, әлеуметтік салық салу объекті жалақының ең төменгі мөлшері негізінде анықталады. Мыналар: гранттар қаражаттары есебінен жасалатын төлемдер; Әлеуметтік сақтандырудың мемлекеттік қорынан төленетін әлеуметтік төлемдер; білім беру ұйымдарында оқитындарға Қазақстан Респуликасы заңнамасында мемлекеттік стипендиялар үшін белгіленген мөлшерде төленетін стипендиялар; қайырымдылық және демеушілік көмек түрінде алынған мүліктің құны; он алты жасқа толмаған балалар үшін балалар лагерлеріне жолдамалардың құны; жұмыс беруші өз жұмыскерлеріне міндетті және (немесе) жинақтаушы сақтандыру келісімшарттары бойынша төлейтін сақтық сыйақылары; әскери службаның міндеттерін атқарған кезде әскери қызметшілерге берілетін, ішкі істер органдарының, қаржы полициясының, қылмыстық-атқару жүйесінің және мемлекеттік өртке қарсы службасының органдары мен мекемелерінің белгіленген тәртіппен арнаулы атақ берілген қызметкерлері службалық міндеттерін атқаруына байланысты алатын төлемақылардың барлық түрлері; экологиялық апат немесе ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан зардап шеккен азаматтарды әлеуметтік қорғау туралы Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес төленетін төлемақылар; бюджеттік қаражаттар есебінен төленетін біржолғы төлемдер (еңбекақы түріндегі төлемдерден басқа); өз жұмыскерлеріне міндетті және(немесе) жинақтаушы сақтандыру келісімшарттары бойынша жұмыс беруші төлейтін сақтық сыйлықақылары; жинақтаушы зейнетақы қорларына Қазақстан Республикасы заңнамасында белгіленген мөлшердегі ерікті ж кәсіптік зейнетақы жарналары және т.б. табыстар, сондай-ақ: Қазақстан Республикасының Президенті, Қазақстан Республикасының Үкіметі тағайындайтын мемлекеттік сыйлықақылар, стипендиялар; спорт жарыстарында, байқауларда, конкурстарда жүлделі орындар үшін берілетін ақшалай марапаттар; жұмыс беруші заңи тұлға таратылған немесе жұмыс беруші жеке тұлғаның қызметі тоқтатылған, жұмыскерлердің саны немесе штат қысқартылған немесе жұмыскер әскери службаға шақырылған жағдайларда еңбек келісімшарты бұзылған кезде Қазақстан Республикасы заңнамасында белгіленген мөлшерлерде төленетін өтем ақы төлемдері; жұмыс берушінің жұмыскерлерге пайдаланылмаған ақша төленгетін жыл сайынғы еңбек демалысы үшін төлейтін өтем ақы төлемдері; Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес жинақтаушы зейнетақы қорларына жұмыскерлердің міндетті зейнетақы жарналары салық салу объекті болып табылмайды. Әлеуметтік салық 11 пайыздық мөлшерлеме бойынша есептеледі. Арнаулы салық режімдерін қолданатындарды қоспағанда, дара кәсіпкерлер, жекеше нотариустар, адвокаттар өзі үшін Республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және төленетін күні қолданыста болған АЕК-нің екі еселенген мөлшерінде және әрбір жұмыскер үшін АЕК-нің бір еселенген мөлшерінде, ал тірек-қимыл мүшесі бұзылған, есту, сөйлеу, көру қаблетінен айрылған мүгедектер жұмыс істейтін мамандандырылған ұйымдар 4,5 пайыз мөлшерлеме бойынша әлеуметтік салық төлейді. Бірыңғай жер салығын төлеушілер әрбір жұмыскер, сондай-ақ шаруа немесе фермер қожалығының басшысы мен кәмелетке толған мүшелері үшін АЕК-нің 20 пайыз мөлшерлемесі бойынша әлеуметтік салық сомасын ай сайын есептеп отырады. Есептелген патент құны оның ½ бөлігі мөлшерінде әлеуметтік салық түрінде бюджетке төленуге жатады. Патент немесе оңайлатылған мағлұмдама негізінде арнаулы салық режімін қолданатын салық төлеушілер үшін Салықтық кодексте әлеуметтік салық мөлшерлемелері белгіленген. Әлеуметтік салықты төлеу, егер Салықтық кодексте өзгеше белгіленбесе, салық төлеушінің орналасқан жері бойынша салық кезеңінен кейінгі айдың 25-інен кешіктірілмей жүргізіледі. Құрылымдық бөлімшелері бар әлеуметтік салық төлеушілер әлеуметтік салық төлеуді осы құрылымдық бөлімше жұмыскерлерінің табыстары бойынша есептелген әлеуметтік салықты негізге ала отырып жүзеге асырады. Мемлекеттік мекемелер есепті айға есептелген әлеуметтік салық сомасы Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес еңбекке уақытша қабілетсіздігі бойынша төленеген әлеуметтік жәрдемақы сомасына азайтылады. Есепті айда жоғарыда көрсетілген әлеуметтік жәрдемақының төленген сомасы есептелген әлеуметтік салық сомасынан асып түскен жағдайда, асып түскен сома келесі айға ауыстырылады. Күнтізбелік ай әлеуметтік салықты есептеу үшін салық кезеңі болып табылады. жүктеу/скачать 3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|