17. "Иммунитет", иммунитет түрлері. "Белсенді" және "Пассивті", "Табиғи" және "Жасанды" иммунитет ұғымдары. Иммунитет (immunitas-босану,арылу) – ішкі ортаның тұрақтылығын сақтауға және адам организмін жұқпалы аггенттерден және басқа генетикалық жат антигендерден қорғауға бағытталған биологиялық үрдістердің жиынтығы.
Иммунитеттің негізгі қызметі – «өзінікін» «бөтеннен» ажырату.
Иммунитет типтері:
инфекциялық
қатерлі ісікке қарсы
трансплантациялық
Иммунитет турлері
Туа пайда болған(тұқым қуалайтын,түрлік иммунитет)
Жүре пайда болатын иммунитет
Табиғи
Жасанды
Табиғи белсенділіктің иммунитетін мысал суықтан құтылу. Жасанды белсенді иммунитеттің мысалы иммунизацияға байланысты ауруға қарсы тұруды күшейту болып табылады. Аллергиялық реакция белсенді иммунитеттің нәтижесі болып табылатын антигенге төтенше жауап болып табылады.
Белсенді иммунитет патогенді немесе патогеннің антигеніне әсер етуді талап етеді.
Антигеннің әсері антиденелердің пайда болуына әкеледі. Антиденелер лимфоциттер деп аталатын арнайы қан жасушалары арқылы жасушаны бұзу үшін жасушаны белгілейді.
Белсенді иммунитетке қатысатын жасушалар Т-клеткалары (цитотоксической Т-клеткалары, көмекші Т-жасушалары, еске түсетін Т-жасушалары және Созылмалы Т-жасушалары), В-жасушалары (жад B-клеткалары және плазма жасушалары) және антигенді ұсынатын жасушалар (В-жасушалары, және макрофагтар).
Антигенге әсер ету және иммунитетті алу арасындағы кешігу бар. Алғашқы экспозиция негізгі жауап деп аталады. Егер адам кейінірек патогенге ұшыраса, жауап тезірек және күшті болады. Бұл қайталама жауап деп аталады.
Белсенді иммунитет ұзақ уақытқа созылады. Ол жылдар бойы немесе бүкіл өмірге шыдай алады.
Белсенді иммунитеттің жанама әсері аз. Оны аутоиммунды аурулар мен аллергияға жатқызуға болады, бірақ көбінесе проблемалар туғызбайды.
Табиғи пассивті иммунитеттің мысалы - аналық ауруларды емшек сүті немесе емшек сүті арқылы алу арқылы баланың белгілі бір жұқпалы аурулардан қорғауы. Жасанды пассивті иммунитеттің мысалы - антитераның инъекциясы, яғни антиденелердің суспензиясы. Тағы бір мысал - жыланнан кейінгі індетке қарсы егу.
Пассивті иммунитеттің ерекшеліктері
Пассивті иммунитет организмнен тыс шығарылады, сондықтан ол инфекциялық агентке немесе оның антигеніне әсер етпейді.
Пассивті иммунитеттің әрекеті үшін кешіктіру жоқ. Оның жұқпалы агентіне жауап беруі дереу.
Пассивті иммунитет белсенді иммунитет ретінде ұзаққа созылмайды. Әдетте бірнеше күн бойы тиімді.
Сарысу ауруы деп аталатын жағдай антисераның әсерінен болуы мүмкін.
Иммундық жүйенің ерекшеліктері: жасушалары бүткіл организмде таралған, жасушалары қан айналымында тұрақты болып тұрады,
тұрақты түрде антиденелер түзіп отырады, 10 ^12 дәрежедегі лимфоидты жасушалардан тұрады,
жалпы салмағы – 1,5-2 кг,
орталық нысан (фигура) – лимфоцит
