Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
Дизоксихолиялық, холикалды және басқа қышқылдар. Калий және натрий тұздары. Фосфолипидтер, холестерин, ақуыздар, өт пигменттері және басқа заттар. Өт қышқылынан ішектерге тамақ түскенде ғана шығарыла бастайды. Он екі елі ішекте пайда болған кезде ұйқы безі азайып, өт өт жолымен ішекке жіберіледі. Тамақ асқазан мен он екі елі ішекке енгенде, бауыр көбірек өт шығаруды бастайды. Өт қабы өтдің қосымша резервуары қызметін атқарады. Оның құрамында сұйықтықтың үлкен мөлшері болмайды - барлығы 60 мл. Алайда, бұл органға кіретін өт өте шоғырланған болады. Бұл көрсеткіш бауыр шығарған өт концентрациясынан 10 есе асады. 51. Тыныс алу жүйесі. Жалпы морфо-функциялық сипаттамасы. Ауа өткізу жолдары мен респираторлық бөлім. Эмбриональді дамуы мен шығу көздері. Тыныс алу жүйесі - ағзада тыныс алумен қатар тыныс алуға қатыссыз қызмет атқаратын мүшелер тобы . Бұл жүйеге қатысатын мүшелер ауа жолдарына және тыныс алуға қатысты болып бөлінеді . Бұл мүшелерге : мұрын қуысы , жұтқыншақтың мүрын бөлігі , кеңірдек , өкпеден тыс жатқан бронхтар мен негізгі мүше , өкпе жатады . Өкпе - көкірек қуысының көп бөлігін алып жататын және тыныс алу кезеңінде ұдайы өз пішінін өзгертіп отыратын мүше . Өкпенің беті серозды қабық – висцеральді плеврамен қапталған . Құрылысы : Өкпе - ауа жолдары , бронхтар мен өкпе көпіршіктер жүйесі немесе альвеолалардан тұрады . Альвеолалар өкпенің респираторлы бөлімі болып табылады . Бронхиолалар газ алмасу кызметін атқаратын респираторлық бөлім болып табылады Сыртқы тыныс алу , яғни жұтылған ауадан оттегінің қанға сіңірілуі , сондай - ақ ағзадан көмір қышқыл газын шығару - тыныс алу жүйесінің негізгі қызметі болып табылады . Газ алмасу өкпе арқылы жүзеге асады . Басқа коттеген кызметтердің ішіндегі ең манындысына жататындарыс жұтылған ауаны жылыту ( терморегуляторлык ) және ылғалдау , ауаны шаң - тозан мен микроорганизмдерден тазалау , кан тамырлар жүйесіндегі канды оттегімен жабдыктау , тромбопластин мен онын антагонисі немесе қарсыласы гепариннің болінуі арқасында қанның ұюына да қатысады . Зат алмасу процесінде , су - түз жоне липидті алмасудағы керекті біркатар гормондарды синтездеп , булармен қоса дыбысты қалыптастыруға , иіс сезуге және иммундық қорғаныс шызметтерін де атқарады . Ауа жолдары . Бұларға : мұрын қуысы , кеңсірік , жұтқыншақ , тандай тесігі ( жүтқыншақтың мүрын бөлігі ) көмекей , кеңірдек және бронхылар жатады . Ауа жүретін жолдар ауаны тазалап , жұтылатын ауаның температуралық және механикалық тітіркендіргіштердін рецепциясы болып табылады . Сондай - ақ жұтқыншақ ауаның көлемін реттеуге де қатысады . Ал , көмекей дыбыс шығаруға қатысып , ағзада маңызды қызмет атқарады . Дамуы : Көмекей , кеңірдек және өкпе эмбриогенездін 3-4 аптасында алдыңғы ішектің вентральді қабырғасынан пайда болатын өсіндіден дамып , жетіледі . Бүл өсіндінің төменгі бөлігіндегі ортаңғы сызықтың бойымен он және сол жақ өкпенің бастамаларын беретін екі қапшық пайда болады . Кейінірек , бұл капшыктар кеңейіп , аралығындағы мезенхима өсіп , бір - бірімен жалғасқан майда бөлікшелерге айналады . Эмбриогенездің 8 - ші аттасында кысқа түтікшелер түрінде , майда бронхтардың бастамасы пайда болады . Ал , үрықтың 10-12 - ші аптасында бұлардың қабырғасында цилиндр тәрізді эпителиоциттермен астарланған қатпарлар түзіледі . Эмбриогенездің 4 - ші айының соңында қабырғасы куб тәрізді эпителиймен тысталған бронхылар пайда болады . 6 - шы айдан бастап , нәресте туғанға дейін өкпеде альвеола жолдары мен альвеолалардың даму процессі жүзеге асады . Бір мезгілде бүлармен бірге өкпедегі нервтер де дамиды . Спланхнотомнын висцеральді және париетальді жапырақшаларынан плевраның висцеральді , париетальді қабықшалары түзіледі . Жаңа туылған бала алғашқы ауа жұтқанда , өкпенің альвеолалары жазылады да , осының нәтижесінде қуысы кеңейеді , бүл альвеолалардың ішіндегі көмір қышқылының оттегімен алмасуына ықпал жасайды. |