Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
52. Өкпеден тыс ауа өткізу жолдары. Ауа өткізу жолдары қабырғасының құрылысы: мұрын қуысы, көмекей, кеңірдек және басты бронхтар. Шырышты қабықшасының гистофункциялық ерекшеліктері Тыныс алу жүйесі - ағзада тыныс алумен қатар тыныс алуға қатыссыз қызмет атқаратын мүшелер тобы . Бұл жүйеге қатысатын мүшелер ауа жолдарына және тыныс алуға қатысты болып бөлінеді . Бұл мүшелерге : мұрын қуысы , жұтқыншақтың мүрын бөлігі , кеңірдек , өкпеден тыс жатқан бронхтар мен негізгі мүше , өкпе жатады . Өкпе - көкірек қуысының көп бөлігін алып жататын және тыныс алу кезеңінде ұдайы өз пішінін өзгертіп отыратын мүше . Өкпенің беті серозды қабық – висцеральді плеврамен қапталған . Құрылысы : Өкпе - ауа жолдары , бронхтар мен өкпе көпіршіктер жүйесі немесе альвеолалардан тұрады . Альвеолалар өкпенің респираторлы бөлімі болып табылады . Бронхиолалар газ алмасу кызметін атқаратын респираторлық бөлім болып табылады. Ауа жолдары . Бұларға : мұрын қуысы , кеңсірік , жұтқыншақ , тандай тесігі көмекей , кеңірдек және бронхылар жатады . Ауа жүретін жолдар ауаны тазалап , жұтылатын ауаның температуралық және механикалық тітіркендіргіштердін рецепциясы болып табылады . Сондай - ақ жұтқыншақ ауаның көлемін реттеуге де қатысады . Ал , көмекей дыбыс шығаруға қатысып , ағзада маңызды қызмет атқарады . Мұрын қуысы 1. Сыртқы бөлігі - мұрынның шеміршек бөлігінің астында орналасқан қуыспен қалыптасады. Ол терінің эпителий жамылғысының жалғасы болып табылатын көп қабатты жалпақ кератинделген эпителиймен қапталған. Дәнекер тінінің қабатындағы эпителийдің астында май бездері мен қылшық шаштың тамыры жатыр. Мұрын қуысының кірпікшелері тыныс алатын ауадан шаң бөлшектерін ұстайды. Сыртқы бөліктің терең бөліктерінде кірпікшелер қысқарады және олардың саны азаяды, эпителий бөлінбейтін болады, көп қатарлы, цилиарлы болады. 2. Тыныс алу аймағы - тыныс алу бөлігіндегі мұрын қуысының ішкі беті шырышты қабықпен жабылған, ол көп қатарлы призмалық цилиарлы эпителийден және үстіңгі қабыққа немесе периостеумға қосылған дәнекер тіндік өз пластинасынан тұрады. Базальды мембранада орналасқан эпителийде жасушалардың 4 түрі бөлінеді: цилиарлы, қылшық (микровиллят), базальды және құмыра. 3.Иісті аймақ Көмекей-дыбыс түзілуін қамтамасыз ететін ауа жолының бөлігі. Оның үш қабығы бар: шырышты, талшықтышеміршек және адвентиция. Шырышты қабық көп қабатты жалпақ эпителийден тұратын пен дауыс сымдарының артқы бетінің алдыңғы және жоғарғы бөлігін қоспағанда, көп қатарлы кірпікшелі эпителиймен қапталған. Бұл көпқабатты эпителийге бокалтәрізді жасушалар енгізілген. Талшықты-шеміршек қабығы-тығыз талшықты дәнекер тінімен қоршалған гиалинді шеміршектен тұрады. Ол көмейдің қорғаныс және тірек жақтауының рөлін атқарады. Адвентициалды қабық коллаген дәнекер тінінен тұрады. Қатпарлар болмайды. Кеңірдек - қабырғасы үш мембранадан тұрады: шырышты, талшықты-шеміршек және адвентиция. Шырышты қабық бір қабатты көп қатарлы призмалық кірпікшелі эпителиймен жабылған, оның құрамына құрылымы мен функционалды мәні бойынша әртүрлі жасушалар кіреді: призмалық, апикальды бетінде жыпылықтайтын кірпікшесі, қыстырма, эндокриноциттер және базальды, Кеңірдектің шырышты қабатыны гиалинді шеміршек тіні мен тығыз талшықты дәнекер тінінен тұрады. Бұл қабаттың өзіне тән ерекшелігі - негізінен орган бойымен бағытталған серпімді талшықтардың көптігі, бұл шырышты қабықтың ауа өтуіне кедергі келтіретін көлденең қатпарлардың пайда болуына жол бермейді. Кеңірдектің кілегей асты негізі де борпылдақ талшықты дәнекер тінінен құралады. Трахеяның талшықты-шеміршек қабығыгиалинді шеміршек тіні тығыз талшықты дәнекер тінінен түзілген сақинашықтан тұрады. Адвентиция борпылдақ дәнекер тінінен тұрады. |