келгіл енді, Шығардым халық алсын деп қазып кенді. ¤ Бала айтты: «Медет бергіл маған, − деді, − Мұхаммед Сәруар ұлы бабам!» деді. Сүйікті пайғамбардың перзенті едің, Фатима, жәрдем болғыл, махбу анам! ¤ Құдайым Жебірейілге әмір етті: «Қалайда ақ алмасты тұтқыл!» депті. ¤ Алаңда құрма ағашқа керіп қойып, Сахаба Абдуллаға «Ұрғыл!» деген. «Ұр! – деді Абдуллаға Омар тағы, − Он дүре ұрғыл , − деді, − сынсын сағы!». ¤ Алты айлық құрсағында бала қалды, Туған соң «Шаһизада» қойғыл атын! ¤ Бір барып тірі болсаң көрісерсің, Зарлатпай мені, біраз тұрғыл мұнда?! ¤ Жатпағыл, тұрғыл балам менің! – депті, Етерсің бізбен бірге һәм сұһбат! ¤ Айтпағыл өлтірді деп мені ешкімге, Себебі бір Құдайдан әр не істің... ¤ «Көрейік, алып келгін сол бір жанды», Дегенде жігіт қайта жетіп барды. ¤ «Шариғат үкімімен ұрғызайын, Қызығын жазаның да көргін!» − деді. Патша айтты: «Кім болады сенің атың, Қай жұрттан, есітейін, асылзатың?! Құлымның мың кісілік әлі дейсің, Құлыңды күшті болса, маған сатың!». Пайғамбар тұрды орнынан асығып тез: «Тез жүрің, Садуақасқа барайық біз. Қалмай жүр, сақабалар, жылдамырақ, Атылды тез баруға көңіліміз!». Бұйрық райдың ІІ жағындағы
жекеше етістік, яғни етістік түбіріне үстемеленген
-қын//-ғын немесе
-кін//-гін тұлғалы қосымшаны қабылдап, онсыз да әдеби тілде белгілі мағынаны
білдіреді. Яғни бұл тұлғаның грамматикалық мәні тіпті жоғалған деуге болады.
Ақындар шығармаларынан келтірілген мысалдарда бұйрық райдың
ІІ жағындағы жекеше етістіктің
-ың//-ің қосымшасын қабылдауы жиі кездеседі
және ол алдыңғы
-қын//-ғын қосымшаларының орнына да қолданылады.
Бұл түркі тілдеріндегі ең көне қосымшалардың бірі, өйткені ол ертеде
ІІ жақтық мағына беретін қосымша болған, ал қазіргі кезде етістіктің негізі мен
көпше қосымшасы арқылы дәнекерлік қызмет атқарады. Мысалы,
кел/келің-дер, тұр/тұрың-дар т.б.
Зерттеу жұмысының арқауы болған Н. Кенжеғұлұлы мен Е. Көлдейбекұлы
шығармаларында қазіргі тілімізде жоқ, сол кездегі сөйлеу тіліне тән
құй кезектестік жалғаулығы арқылы құрмаласқан сөйлемдер жиі кездеседі.
Нұртуғанның «Қарасай-Қази» дастанында Жасаралдың Әбді балаға айтқаны:
