(бояу) осының айғағы.
2 Көнерген аталымдардың бірқатарын жаңа сөздер ығыстырып, олардың
орнын басқан.
Мысалы,
Алып бер жылдам, жеңеше, Қалмақтың қару- жарағын. Қорамсақ толы жебесі, Жасаулы тұрған садағын [Н.К.Іт],
− деген
өлең жолдарындағы
садақ (мылтық),
жебе (оқ),
қорамсақ (оқшантай) сөздерін
осы топқа жатқызуға болады.
3 Кейбір көнерген аталымдар тұлғалық өзгеріске түспей, тек мағыналық
жағынан ғана өзгерген. Мысалы,
Қашан, қайтіп құтылар, Біз секілді бадырақ?! Сәулесі қайда, қай тұста Түсетін жарық жарқырап?! [Н.К.ІІт]
. Мұндағы
бадырақ (көне сөз) –
жалшылықта жүрген қазақ кедейі . Ал қазіргі
тіл қолданысында бар
бадырақ көне ұғымынан тіпті басқа,
көзі үлкен, шығыңқы деген мағынада.
Бірінші қатардағы
(кішік, ұлық, таланды, бояқ, садақ, жебе, қорамсақ) сөздер лексикалық архаизмдер, ал екінші қатардағы
«бадырақ» сөзді –
семантикалық көнерген аталымға жатқызуға болады.
Семантикалық көнерген аталымдардың алуан түрлі қасиеттеріне қарап,
шартты түрде екіге бөлуге болады.
1 Таза семантикалық көнерген аталымдар. Бұлар көп емес. Мұндай
семантикалық архаизмдердің көне мағынасы ұмытылады да, жаңа мағынасы
активті сөздікте еркін қолданылады. Активті қолданудағы жаңа мағына ескі
мағынадан әлде қайда оқшау тұрады. Мысалы,
бай сөзі ескі ұғымда
еңбекші кедей, жалшы-малшының еңбегін қанау арқылы жеке меншігіне көп мал-мүлік жинап алған қазақ ауылындағы феодал . Бұл сөз қазір
дүние-мүлкі түгел, жан- жағы жетіп тұрған адам ұғымында қолданылады.
