қарым-қатынас немесе
коммуникация дегеніміз – адамдардың бір нәрсе туралы белгілі бір
мақсатта хабарлауы. Коммуникация екі немесе одан да көп адамдар арасында
белгілі бір жағдайда ортақ қарым-қатынас жасауының маңызды құралы арқылы
іске асады. Адамдардың қарым-қатынас жасауының маңызды құралы – тіл.
Адамдар тіл арқылы өздерінің ойын, талап-тілегін, жан-дүниесінің түрлі күйін
білдіреді, белгілі бір жағдайда бір-біріне әсер етеді, түсініседі. Түсіну арқылы
адам қоғамының өмір сүріп дамуын қамтамасыз етеді. Мұнда тілдің
экспрессивті қызметі де жатыр. Тіл жеке адамдардың қарым-қатынас жасау,
ойын жарыққа шығару құралы ғана емес, бір ұлтқа жататын адамдардың, кейде
бірнеше ұлттың қатынас құралы.
«Қоғамнан тыс адам болмайтыны сияқты, адамнан тыс тіл де болмайды.
Бірақ ол тіл – жеке адамның тілі емес, белгілі бір қоғамда өмір сүруші
адамдардың өзара түсінісу, сөйлесу құралы. Сондықтан тіл әрі қоғамдық, әрі
коммуникативтік қасиетке ие болады» [40].
Ғалым Б. Қасымның: «Тіл – дүниетанымның құралы, ойлау мен ұғымның
шындық өмірдегі көрінісі. Тілдік таңба арқылы шындық болмыстағы заттар
мен құбылыстардың ұғымдық бейнесі жүзеге асады. Сондықтан тіл оймен,
ойлаумен тікелей байланысты. Тіл – ойлаудың, сананың, танымның қаруы,
құралы. Тілде заттың нақты қасиеті номинативтік таңба арқылы белгіленеді де,
оның түрлі қызметі, нақты ерекшеліктері соған негіз болады, яғни тіл – ойды
жеткізудің тәсілі, шындық болмысты таңбалаудың құралы» [36,144 б.] деп
тұжырымдауы өте орынды. Тілдің негізгі элементі − сөз. Сөз − ұғымды, сөз
26
тіркесі − ойды білдіреді: ой түсініксіз болса, сөз де түсініксіз. Адам ойының
желісі − ұзақ ғасырларға созылған тарихи дүние.
Келтірілген деректерді қорыта келгенде, ғалым Ф.Ш. Оразбаеваның
сөзімен айтсақ: