ықырар салмақ
(Ерімбет). Онан соң қиямда
тұрып бағаламақ... Қадирлігіне өзінің ғазиздығына
ықрарының беріктігінің
көрсеткен ишараты
(Абай). Ықылым (иқлим) –
1) белдеу (жердің); 2) уәлаят, өлке, әлемнің бір бөлігі (діни ұғымда әлем жеті белдеуге бөлінеді-міс); 3) ауа райы, климат; 4) біраз, кез, мезгіл, шақ дәуір. Үстінде жеті
ықылым неше патша, Жүргізіп
халыққа өмірін, тақ орнатқан. Тануы бір Алланы түрлі-түрлі, Қарасаң бөлек-
бөлек дін, мансаптан
(Нұртуған). Қараған жер мен суға күллі мақұлық, Нәпсі
бар баршасында ішіп-жемек. Кесілген төрт қысымға
ықлымдары, Айтылсын
есімдері бөлек-бөлек
(Ерімбет). Сол бір
ықылымнан бергі көп буындар
тіршілігінің үнсіз куәсі – осы мола... сан
ықылым ауысып, сан заман
қауымдары құбылып, өзгеріп өтті
(М. Әуезов). Сырбай қадым (көне, ескі),
ықылым (талайғы, ежелгі) деген сөздерді керегіне келістіре жаратқан
(М. Әлімбаев). Көңілі шаһзаданың енді толды, Тақ мініп адамзатқа патша
255
болды. Бәріне төрт шаһар үкім жайып, Көрсетті жеті
иқлимға түзік жолды
(«Ғашық-наме»). І Ібіліс (Иблис, Ыбылыс) −
діни. шайтан, жын, қастандық күш. Араб
тілінде
иблисун –
жын, шайтан (АРС., М., 1958, 24). Ой жүгінер ақылға,
Кеуде бірдей − тар қуыс. Бірақ ол да бос емес, Жайлаған аз-маз «
ібіліс »
(Нұртуған). Алла адамды жасап болған соң періштелерге: «адамға тәжім
етіңдер», − дейді.
