Түркі халықтарының рухани қҰндылықтары және маңҒыстау жыраулық ДӘСТҮРІ

 

«ҚҰТТЫ БІЛІК » ШЫҒАРМАСЫНЫҢ МӘНІ МЕН МАЗМҰНЫ 

 

Толепбергенова А.Б. 

Ш.Есенов атындағы Каспий мемлекеттік технологиялар және инжиниринг  

университеті, Қазақстан 

 

Аңдатпа. Мақалада Жүсіп Баласағұнның еңбектерін негізге ала отырып сол шығармадағы 

өзекті  мәселерге  шолу  жасалған.  Қысқаша  мазмұндық  сюжеті  баяндалып,  сол  тұстағы  саяси-

әлеуметтік  шындыққа  көз  жүгіртілген.  Ислам  мәдениетінің  түркілер  санасына  орнығуы,  оның 

саяси-қоғамдық  өмірді  өзгертудегі  реформасы  турасында  сөз  қозғалады.  «Құтты  білік» 

шығармасындағы  мемлекет  басқару  ісіндегі  шығарма  кейіпкерлерінің  образы  мен  іс-әрекеттері 

арқылы  бірнеше  заманның  әлі  де  болса  шешуді  қажет  ететін  өзекті  мәселе  тұғырынан  түсе 

қоймаған  тұстарын  ашып  қарастырылған.  «Құтты  білік»  дастаны  негізінен  төрт  принципке 

негізделген.  Сол  төрт  принциптің  негізінде  төрт  кейіпкерлердің  өзара  сұхбатынан  тұратындығы 

жан-жақты ашып көрсетілген. Ел басқарудағы әкімдерге қойылатын талаптарды саралай отырып, 

қазіргі  заманмен  сабақтастығын  айқындаған.  Жүсіп  Баласағұн  дастанда  хан  сарайының 

қызметкерлері  мен  елшілерінің  және  қоғам  мүшелерінің  мінез-құлқы,  білім  дәрежесі,  ақыл-

парасаты, құқықтары мен міндеттері қандай болу керектігін ерекше баяндап шығады. Адамзатты 

биіктерге көтеретін тұлғаның  қалыптасқан мінезі екендігіне де ереше мән берген. Қазіргі кездегі 

шығарманың алатын орнын  ғылыми тұжырымдар негізінде саралай білген.