Университеттің 85 жылдығына арналған Қазіргі заманғы математика


педагогика ғылымдарының докторы



Pdf көрінісі
бет180/527
Дата14.10.2023
өлшемі12,2 Mb.
#114644
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   527
Байланысты:
TaimanovMatem

педагогика ғылымдарының докторы 
КАИНБАЕВА ЛАРИСА САГИЖАНОВНА 
педагогика ғылымдарының кандидаты, Қорқыт Ата атындағы Қызылорда 
университетінің «физика және математика» кафедрасының меңгерушісі 
ШУРЕНБАЕВА БАХЫТ, МАНШАРИПОВА АҚЖАН 
Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің «физика және математика» 
кафедрасының магистранттары 
 
Алгебра сабақтарында математиканың пәнаралық байланыстары классикалық 
фунциялар мен теңдеулерді (сызықтық, квадрат, тригонометриялық және т.б.) оқып 
үйренгенде мақсатты түрде жүзеге асырылатыны белгілі. 
Мысалы, сызықтық және квадраттық теңдеулерді түсіндіру барысында оқытушы 
кинематикадан (физика бӛлімі) кӛптеген мысалдар қолданады. 
Тригонометриялық функциялардың қасиеттерін қарастыру кезінде электрлік 
тербелістер мен айнымалы ток мәселелерін қарастырмай оқыту білім беру үдерісін 
жоғары нәтижелерге жеткізе алмайды. 
Жоғары сыныптарда оқушылар классикалық теңдеулермен қатар күрделі 
бейсызықты теңдеулер түріне жататын трансценденттік теңдеулермен танысады. Келесі 


Университеттің 85 жылдығына арналған «Қазіргі заманғы математика: 
проблемалары және қолданыстары» III халықаралық Тайманов оқуларының 
материалдар жинағы, 25 қараша, 2022 жыл 
166 
теңдеулер трансценденттік теңдеулердің мысалдары болып табылады: 2
х
- 10 x = 0; ln x–x2 
= 2x ; 0,7cos x – sin (1,3 x) = 0. 
Трансценденттік теңдеулердің түбірлерін аналитикалық тәсілмен табу мүмкін 
емес екені белгілі. Бұл теңдеулерді шешу физиканың әр саласында, физикалық 
эксперименттерде, сонымен қатар химия, биология және басқа да ғылымдардың түрлі 
салаларында қолданысқа ие болып отыр. Қазіргі уақытта есептеуіш техниканың үздіксіз 
дамуы жағдайында инженерлік зерттеулер математикалық модельді құруды талап ететін 
мәселелерді шешуге бағытталып отыр. 
Мұндай модельдерді және оларды сипаттайтын теңдеулерді тек сандық әдістердің 
кӛмегімен ғана шешуге болатыны белгілі. 
Мектеп алгебрасын оқыту тәжірибесінентрансценденттік теңдеулерді зерттеу 
кезіндеолардың қолданбалы мәніне жеткіліксіз кӛңілбӛлінетіндігі белгілі болды. Яғни, 
мұндайтеңдеулерді зерттеу кезінде физикан, химия, биология ғылымдарындағы 
практикалық мысалдарқолданылмайды. Математиканы және теңдеулертеориясын 
оқытудағы осы олқылықтарды жоюмақсатында 
трансценденттік 
теңдеулерменсипатталатын механикалық құбылыстардықарастырамыз [1,2]. Сонымен 
қатар бізтрансценденттік теңдеулерді шешудің оңтайлыәдістерін таңдап алдық [3]. 
Мысал. 
Радиусы R болатын қозғалмайтын дискге оралған жіп жартылай шеңбер 
құрайды (Сурет 1). Жіптің бір ұшы А нүктесінде бекітілген. Жіптің екінші ұшына жүк 
байланған және оны В нүктесінде ұстап тұр (А және В нүктелері бір вертикальда 
орналасқан). Жүкті босатады. Жүк дискден максимал алыстаған кезде жіптің қандай 
бӛлігі дискге тиіп тұрады? Кедергіні елемейміз. 
Сурет 1. А нүктесіне 
байланған жүгі бар жіптің 
бастапқы жағдай 
Сурет 2. А нүктесіне байланған жүгі бар 
жіптің соңғы жағдай 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   176   177   178   179   180   181   182   183   ...   527




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет