Қарастырылатын сұрақтар: 1 сұрақ:Бағалау стандарттары
2 сұрақ: Құн түрлері
3 сұрақ: Активтің бастапқы құнын есептеу мысалы
1.Бағалау стандарттары
1) "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" 2018 жылғы 10 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы 2) "бағалау стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 5 мамырдағы № 519 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылы 31 мамырда № 16971 болып тіркелді.
ҚР Ұлттық бағалау стандарттары: 1.Жылжымалы мүлік құнын бағалау
2.Жылжымайтын мүліктің құнын бағалау
3.Бағалау базалары және құн түрлері
4.Зияткерлік меншік объектілерінің және материалдық емес активтердің құнын бағалау
5.Бизнесті бағалау және бизнеске қатысу құқығы
6.Қаржы құралдарын бағалау
Мүлік пен активтер құнының түрлері Құн түрі бағалау объектісімен болжамды әрекетке, яғни бағалау мақсатына байланысты болады. Әрекеттер:
сатып алу-сату;
жалға беру;
кепілге беру;
сақтандыру;
кредит беру;
жарғылық капиталға енгізу;
салық салу мақсаттары үшін;
қаржылық есептілікті жасауға арналған нұсқаулар;
кәсіпорынды қайта ұйымдастыру және жекешелендіру үшін;
мүліктік дауларды шешу үшін;
басқару шешімдерін қабылдау үшін.
Құн түрлері Нарық құны Тиісті маркетинг жүргізілгеннен кейін коммерциялық мәміле нәтижесінде мүдделі тұлға мен сатушы арасында бағалау күніне актив немесе міндеттеме алмасу жүргізілетін ақшалай есеп айырысу сомасы, бұл ретте Тараптардың әрқайсысы жақсы хабардар бола отырып, есеппен және мәжбүрлеусіз әрекет ететін болады.
Нарықтық құнға сатушы мен сатып алушының мәмілені жүзеге асыру кезіндегі шығындары, сондай-ақ осы мәміленің нәтижелері бойынша төленуі қажет салық шығындары кірмейді.
Бағалаушы анықтайтын нарықтық құн:
1) Мемлекет мұқтажы үшін мүлікті алып қою;
2) акционерлердің жалпы жиналысының шешімі бойынша немесе Қоғамның Директорлар кеңесінің (Байқау кеңесінің) шешімі бойынша Қоғам сатып алатын қоғамның орналастырылған акцияларының құнын айқындау арқылы жүзеге асырылады;
3) жарғылық капиталға ақшалай емес салымдардың құнын айқындау;
4) банкроттық рәсімдері барысында борышкер мүлкінің құнын айқындау;
5) кепіл объектісінің, оның ішінде ипотека кезінде құнын айқындау;
6) өтеусіз алынған мүліктің құнын айқындау;
7) мемлекеттік мүлікті жекешелендіру;
8) атқарушылық іс жүргізуді жүргізу;
9) мүлікті бөлу;
11) сенімгерлік басқаруға не жалға беру.
Нарықтық құнның кіші түрлері: 1) Тарату құны – актив немесе активтер тобы бөліп-бөліп сатылған кезде түскен сома. Тарату құнында активтерді сату алдындағы дайындықты жүргізуге арналған шығындарды, сондай-ақ оларды өткізу жөніндегі қызметке арналған шығындарды ескерген жөн.
2) Кәдеге жарату құны – экономикалық өмір сүру мерзімінің соңындағы, яғни мүлікті пайдалану қауіпті немесе орынсыз болған кездегі нарықтық құн.
3) Терминалдық құн –белгілі бір болжамды кезең аяқталғаннан кейін жұмыс істейтін активтің немесе бизнестің сомасы, құны.
Нарықтық емес құндар: Бағалау нарығының екінші және үшінші санаттары бойынша айқындалатын құнның нарықтық емес типіне мыналар жатады:
1) Инвестициялық құн-нақты меншік иесі немесе болашақ меншік иесі үшін олардың инвестициялық немесе операциялық мақсаттары ескерілген активтің құны; ;
2) Арнайы құн-арнайы сатып алушы үшін ғана құны бар активтердің белгілі бір сипаттамаларын көрсететін сома;
3) Әділ құн - әрбір Тараптың тиісті мүдделерін көрсететін, нақты сәйкестендірілген, хабардар етілген және мүдделі тараптар арасындағы активті немесе міндеттемелерді беруге арналған есептік баға;
4) Синергетикалық құн - құнның жиынтық шамасы жеке алынған олардың құнының сомасынан артық болған кезде екі немесе одан да көп активтердің немесе қатысу үлестерінің үйлесуі нәтижесінде түзілетін құн.