Ф 04 -01 Қазақстан республикасы ғылым және жоғары білім министрлігі
жүктеу/скачать 151,82 Kb.
|
Жүсіпбек Аймауытовтың “Ақбілек” романы[1] (1) (1) (копия) (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.1 Ақбілек романы туралы
Курстық жұмыстың құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұрады.
1XX ғасыр басындағы қазақ әдебиеті1.1 Ақбілек романы туралыАвтор, ақын, драматург, аудармашы ХХ ғасырдың басындағы қазақ әдебиетінде практикалық және айқын із қалдырды.Аймауытовтың мұрасы күн өткен сайын құнды бола түсуде. Атап айтқанда, қазақ прозасының таза романтикалық стиліндегі туындылар көркем және бейнелеу ғана емес, әдебиетке моральдық үлес ретінде де қарастырылады. Әсіресе жазушы Жүсіпбек Аймауытұлының"Ақбілек" романы. Бұл жұмыс жазушының осы ғасырдың басында ұлттық сана-сезімді көтеруге және дамытуға деген шынайы талантын таниды, дуниге "Ақбілек" романын әкеледі. "Ақбілек" романы "айел теңізі" журналының 1927 жылғы 2, 5, 10, 11 және 1928 жылғы 3, 4, 9, 10 нөмірлерінде жарық көрді. Бірақ ол менің алдымда жеке кітап ретінде басылды. Кейін ол "Арис қазақтар" кітабының авторы болды.Аймауытұлының әйгілі аудармашы Х.Өзденбаеваның "Ақбілек" романы 1989 жылы "жазушылар" баспасынан шыққан. "Ақбілек" романы Қазақстандық БАҚ-та жарық көрді. Тәуелсіздік алғаннан кейінгі романдар, соның ішінде жазушы Эндидің бес томдық шығармалары. "Ақбілек" романы қазақ қоғамындағы Ұлттық өмір салты мен күнделікті өмірдің алдындағы жаңа әлеуметтік революция кезіндегі қазақ ортасын баяндайды. Арина, Ақбілектің басында, бір ғана емес, қазақ жерінің басында Бөкей болған. Сол жылдары ғана біз қаймақтың Есіл елінің мызғымас дәстүрі бар алыбы екенін білдік. "Мен білмеймін, – деді ол, – мен оның не екенін білмеймін.Біз Аймауытовтың жұмысы туралы егжей-тегжейлі айтпаймыз. Мысалы, Тұрысбек Профессор деректі фильмдердің авторы және роман жазуға қатысады. Аймауытұлының символы ақын М.Көпеевтің осыған байланысты хаттарынан шыққан, Негизиннің "Аралар хаттары" роман жазу тарихын таратты. Елена, Дерек оған жай айтқан жоқ. Мысалы, романда автор ойын: " Бір жарым екі ай үйде болмады және ол түбіне жетті", – деді. Коммерциялық себептермен емес, бірақ мен біреудің сырасы туралы роман жазып өмір сүремін және сіз Қартқожадан екі есе көп көресіз. Менің барлық ойларым, және рухым осы романда, енді, мен досымды, жолдасымды және қымбатты ағамды ұмытып кете жаздадым. Менің күнім қалай өтті, былай: мен таңғы сегізде тұрып, шай ішіп, жұмысқа бардым-баланы үйреттім. Мен күн сайын прайм-таймда сабақ беремін. Сағат үште біз үйге кешкі асқа бардық. Содан кейін Мен ұйықтап қалдым. Сағат жетіде ояндым. Мен де жазуға отырдым. Сол жерден таңғы үшке дейін. Мен қатты шошып ұйықтаймын. "Жазушы ретінде өмір сүретін және жұмыс істейтін зерттеушілер үшін оқулықтардағы ең жақсы болып табылатын арнайы дәлел қажет", – деді профессор Тұрысбек өзінің зерттеуіне сілтеме жасады. Бұл лингвистикаға қосымша үміткерлер .Оспанұлының "Ақбілек" - Шымкенттен шыққан мақал:"... Алдымен облыс орталығында", – деп нақтылады ведомстводан. Мен Мандей Топперстің "Ақбілек"романы туралы жазғанымен келіспеймін. Әйгілі "Ақбілек" романы Жүсіпбек Аймауытовтың Алтай өлкесіне, дәлірек айтқанда Күршім және Марқакөл аудандарына және өскен Қалғұттарға сапары кезінде жазылған. Романның басталуы: "Өскеменнің сыртында, Бұқтырманның оң жағында әлемге аян Алтай бар. Сол Алтайда Күршім бар, күннің басталуымен ол күзді күзетіп, Ертіс өзеніндегі құбылаға құлайды...", – бұл саяхат туралы әсер. Жүсіпбек Алтай Алаш қайраткерлері мен саяси және ағартушылық жұмыстар арасындағы байланыстарға қатысады. Сол жылдары бұл оқылатын Қалғұтта жағымсыз өмір салты, соның ішінде Зейнолла Көктай да болды. Зейнолла оқуын өзі үшін ашты, ал Алашорда басшылары қаражат бөліп, арнайы тапсырма берді", – дейді Күршім ауданының тұрғыны Ақаш Жүнісұлы "Алтай өлкесінің Аймауытов күні". Романдағы Ақбілектің прототипі – Дариға Қазақстан халқының ашаршылығы кезінде Ауған елімен бірге Қытайға жіберілді. Романда оқығандар өздерінің сол аймақта екенін айтты. Алайда, бұл деректерді зерттеушілер осы уақытқа дейін байқамаған. Сонымен қатар, «Ақбілек» романыныдағы оқиғалар өмірден алынған. Ақбілек әлемі, Қазақ төңкерісінен кейінгіқазақ ауылының әрекеті кеңінен көрініс береді. Маңыздысы жазушы жан әлемін жаулап алған, қазақ қызының тағдыры. Автор оқиға өміріне сай табиғат тамашаларын әсерлі, шабытты сөз етсе, енді бірде ала ат мінген жалғыз адам туралы, сосын жекеленген бейнелер. Ақбілек, Бекболат,Офицер, Мұқаш сияқты кейіпкерлерді сөйлетеді. Жазушы Ақбілекті өмір – тағдыр талқысына сала отырып, бір ауылдың өсек аяңынан арашалап, қара мұрттың әлсіздігін де сездірмей, қаладан бақытына жолықтыруы – кеңестік кезеңнің талабы. Қазал әйелінің ерендік алу салтанаты жемісті сәт. Сондай – ақ Төлегеннің үйінде қонақта болған зиялы қауым өкілдерінің өзара әңгіме – сұхбаттарынан қазақы қалжың, пәтер, темекі төңірегінде өріс алған әңгіме арнасы – бай – кедей, тап мәселесіне алып келеді [1,36]. жүктеу/скачать 151,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|