"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖЕМІС ДАҚЫЛДАРЫНДА КЕЗДЕСЕТІН БАКТЕРИЯЛЫҚ КҮЙІК
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
|
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖЕМІС ДАҚЫЛДАРЫНДА КЕЗДЕСЕТІН БАКТЕРИЯЛЫҚ КҮЙІК (ERWINIA AMYLOVORA) АУРУЫНЫҢ ҚОЗДЫРҒЫШЫНА ҚАРСЫ БЕЛСЕНДІ МИКРООРГАНИЗМДЕРДІ ІЗДЕУ Молжигитова А.Е. Институт микробиологии и вирусологии КН МОН РК assel.ermekkyzy@mail.ru Соңғы жылдары, Қазақстанның жеміс-жидек бақтарындағы раушан гүлділер тұқымдасына жататын жеміс дақылдарының мəдени жəне жабайы түрлерін залалдайтын қауіпті инфекциялық ауру - бактериялық күйіктің (Erwinia amylovora) таралуымен күрделі мəселелер туындауда. Ол өзінің келтіретін залалы бойынша жеміс ағаштарында кездесетін барлық белгілі аурулардың ішіндегі ең зияндысы, себебі зақымданған жас ағаштар бір маусымда, ал ескі бақтардағы ағаштар бірнеше жылдардың ішінде өліп кетуі мүмкін. Қазақстан Республикасының аумағында 2003 жылға дейін бұндай аурудың түрі мүлде кездеспеген. Шет елдерден бактериялық күйік қоздырғышымен залалданған көшеттердің отырғызылуына байланысты, бұл аурудың түрі мемлекет территориясында өте тез тарала бастады. Бүгінгі күні, ауыл шаруашылық министрлігіне қарасты мемлекеттік инспекция комитетінің деректеріне сүйенсек, жалпы залалданған аумақ 419,935 га құрап отыр. Осыған байланысты, бұл патогеннен өсімдіктерді қорғау үшін тиімді, жаңа əдістерді іздеудің қажеттілігі туындап отыр. Бактериялық күйік қоздырғышының дамуын жоятын экологиялық қауіпсіз биоагенттерді бөліп алу жəне оның маңызды қасиеттерін зерттеу перспективті бағыттардың бірі болып табылады. Қазіргі уақытта, жеміс дақылдарын қорғауға арналған отандық биопрепараттарды жасау үшін, біздің институт мамандары E. аmylovora қоздырғышына қарсы антогонистердің белсенді түрлерін Алматы облысындағы əр түрлі табиғи көздерден іздеу мен таңдау жұмыстарын жүргізуде. Сатылы скринингтің нəтижесінде, E. amylovora тест культурасына қарсы антогонистік белсенділік көрсеткен бактериялар мен актиномицет штаммдары (Streptomyces сanofumeus, Bacillus subtilis, B. amyloliguefaciens, Paenibacillus polymyxa) таңдалынып, ПТР-талдауымен идентификацияланды. Бұл культуралардың антогонистік белсенділіктерін анықтау барысында S. canofumeus штаммы d=24 мм, ал Bac. subtilis штаммы d=17-20 мм патогеннің өсу аймағын айқын шектеп, өте жақсы көрсеткіштер көрсетті. Осылайша, біз бактериялық күйік E. amylovora қоздырғышына қарсы антогонистік белсенділік көрсететін қасиеттері бар микроорганизмдерді (S. сanofumeus, B. subtilis) бөліп алдық. Алдағы уақытта, бұл штаммдар жеміс дақылдарын бактериялық күйік ауруынан қорғау үшін жаңа отандық биопрепараттардың негізі ретінде ұсынылуы мүмкін. Ғылыми жетекші: б.ғ.к. Шемшура О.Н. |