Фатима Бизақова Ф. Бизақова психологиялық ТҮзету-дамыту жұмысы Тараз 2013

сүйікті ойы нш ы ғы м » ж атты ғуы
—. 
* 
ЧИВ.аиИ^іЯРҒ
----------  
г 
ш ш ш т т   л   л
  и і д  
^
 ДН
™ ҚСатЫ:  Өзш  таныстыруды  меңгерту,  қарым-қатынас  дағдысын
1 ҺГIV
дамыту.
Бала өзіне ұнаган бір ойыншықты алады. Бала ойыншыққа
ат оилап тауып, ол туралы топқа әңгімелеп береді. Танысып болғаннан
оиыншық  көмегімен  ойнауға жэне  сол  арқылы  басқа  ойыншық
Туралы  ақпарат бшуге болады.  Ойын  аяқталганнан  кейін бала шеңбер 
бойына отырып өз әсерімен бөліседі.
3. «Қ арлы ғаш » психогимнастикасы 
Қарлығаш керілді (қолымызды жоғары котереміз).
Қолын жазды (қолымызды екі жаққа жазамыз).
Еңкейді (томен карай иілеміз, қолымызды томен түсіреміз). 
Шаиқалды (екі жаққа қарай теңселеміз).
Алтын кілт тапты да, (қолымызды айқастырамыз).
айм 
Қа®ТГЬІ' (қолды жоғары котереміз де бір орында тұрып, адым-
құрастыру
рысында орындауға келісетін ортақ ереже тізімі жасалады.
*
5,  «Аударыспақ» ойыны 
М ақсаты :  Ойша әрекет ету қабілетін жетілдіру. 
Нусқау:  Үш  немесе  одан  да  көп  сөзлен
құс
құралған
тіркесін  кері  қараи  аиту  (отыр  құс  агашта).  Тек  сөз  тіркесі  ғана  емес
мағынасы  баиланыспайтын  сөзді  де  пайдалануга  болады.  Мысалы
жылқы,  лимон,  ұшақ.  Ойыншы  жауапты  кері  қатармен  атауы  тиіс’ 
ииынның күрделілігі берілген сөздің санына байланысты.
6. «Қаладағы  шу» жаттығуы 
Мақсаты:  Психоэмоциялық қысымды түсіру.
Нүсқау:  Балага  қалада  болатын  шуды  еске  түсіруге  бір  минут 
уақыт  беріледі  (өтіп  бара  жатқан  көлік,  ұшқан  ұшақтың  дыбысы).
Қатысушының  әрқайсысы  өзі  таңдаған  шуды  қайта  жаңғыртады. 
Соңында талқылау жүргізіледі.
7. «Бәріміз бірге»
Мақсаты:  Баланы  бір-бірімен  байланыс  орнатуга  меңгерту  серік- 
тесінщ қозғалыс темпіне ыңғайлану.

Нұсқау:  Бала жұппен тұрып допты бірге ұстайды (эр бала допты екі 
қолымен  ұстауы  тиіс).  Жетекшінің  белгісінен  кейін  бала  бір  уақытта 
отыруға  допты  қолынан  түсіріп  алмай  бөлме  ішінде  жүруі,  секіруі 
қажет.  Ең бастысы,  бірге әрекет жасап допты түсіріп алмау.
8. « Өз  көціл-күйіңнің» суретін сал ж атты гуы
М ақсаты :  Баланы  өз  көңіл-күйін  жеткізе  білуге  жаттықтыру. 
Балаға  қалауы  бойынша  өз  көңіл-күйін  білдіретін  бояу  түсін  таңдау 
үсынылады.
9.  П сихогимнастика.  Мына  кейіпкерді  бейнеле:  а)  сиқыршыны,
б)  кір  тасын  көтерген  алыпты;  в)  жыланды;  г)  сынық  әйнекте  жүрген 
жігіт. 
вВ 
•••««.>.. 
: 
‘
  -
10. «Белгі бойы нш а іздеу» ж атты гуы
М ақсаты :  Логикалық ойлауды жаттықтыру.
Нүсқау:  Балаға  екі  белгі  беріледі.  Мысалы,  жеңіл  және  рәзіңке. 
Олар осындай белгісі бар затты көбірек атауы тиіс. Мысалы, «үрлемелі 
шар»,  «доп»,  «рәзіңке  етік»  жэне  тағы  басқаны,  кім  коп  затты  атаса, 
сол жеңіске жетеді.
11. «М енің отбасым» ертегі кейіпкері бейнесіндегі суреті
Нүсқау:  Бала оз  отбасының мүшесін  белгілі  бала ертегі  кейіпкерін
салады. Сурет салынып болғаннан кейін талқылау жүргізіледі.
12. «Ине мен жіп» психогимнастикасы
Нүсқау:  Бала бірінің артынан  бірі тұрып,  алдында тұрған адамның 
белінен  ұстайды.  Бірінші  қатысушы  «ине»,  қалғаны  — «жіп».  «Ине» 
бөлмеде  бірде жылдам,  бірде жэй  қозғала бастайды.  «Жіптің»  міндеті 
«иненің»  артынан  үзіліп  қалмай  жүріп  отыру.  «Ине»  үнемі  ауысып 
отырады.
13. Босаңсу.
14. «А йналмақ».  Бала бір-бірінің қолынан ұстап  күлімсірейді.
15.  Т ренингты ң  қоры ты н ды сы н   ш ы гару.  Қоштасу.  Шеңбер 
бойынша  осы  сәтте  өзін  қалай  сезініп  тұрғанын,  бүгінгі  тренингте  не
үнағанын,  ненің ұнамағанын,  келесі тренингте нені  қалаитынын  аита- 
ды.
Т РЕ Н И Н Г №3.  Т А Қ Ы Р Ы Б Ы :  «Қ А РЫ М -Қ А ТЫ Н А С »
1. 
Танысу.  Қ уаны ш   шеңбері.  Барлығы  шеңбер  бойына  оты­
рып,  қазіргі  сәттегі  сезімімен  алмасып,  кешегі  күнді  қалай  өткізгенін
эңгімелейді.

2.  Психогимнастика. «Затты жалгап жібер»
к  Л ? СҚЯУ: 
Ба^ а  шеңбеР  бойына  тұрып,  жетекшінің  белгісі 
басталғаннан  кеиін  пантомимика  арқылы  қандай  да  бір  затгы  алып
беруі ти.с: ыстық картопты, мұзды, кобелекгі, ауыр кір тасьщ, үрлемел"
з. 
«^оқыртеке» жаттыгуы
Мақсаты:  Жағымды  эмоциялық  эсерді  қалыптастыру  қорқы- 
нышты томендету, өзіне сенімділігін жоғарылаіу.
Нүсқау:  Бір ойыншының көзін байлап, есік жаққа апарып, босағаға
тұрғызып қолынан ұстауға бұйырады да, бәрі  бірге келесі өлеңді айта- 
ды:
Мысық, мысық, ананас,
Үш жыл бойы бізді  қу,
Ү ш жыл бойы бізді ұста,
Көзіңді шешпестен.
Мұнан  кейін  бала эр жаққа тарап  кетеді.  Мысық ойыншыны устап 
алады. 
*
4. «
ёк
! қолмен сурет саламыз» жаттығуы
Мақсаты:  Кеңістікті бағдарлауды,  қолдың икемділігін дамыту.
Нүсқау:  Бала  козін  жұмып  екі  қарындашпен  жетекшінің  усынган 
суретін  салады (бірін оң,  екіншісін сол  қолга).  Мысалы,  шеңбер  шар-
шы,  шырша.  Мұнан  кейін  суретті  күрделендіруге  болады.  Бірнеше 
заттың  немесе  бейненщ  суретін  салуы  қажет.  Сурет салып  болғаннан 
кеиіні  тапсырманы  орындау  жеңіл  ме,  элде  күрделі  болды  ма,  сурет 
салу оарысында қандай сезім туындағанын пікірлесуге болады.
5. «Көршініц суретін  аяқта» жаттыгуы
Мақсаты:  Балада топта ортақ іс-әрекет жасауға меңгерту.
Нүсқау:  Балага  дербес  сурет  ойлап  табу  үсынылады.  Жетекшінің 
шапалақ  ұрғаннан  кейін  оң  жақтагы  коршіге  сурет  беріледі.  Сурет 
қайтып баланың озіне келмейінше жалгаса береді.
6. «Соқыр мен жетелеуші» жаттыгуы
Нүсқау:  Бала  жүпқа  болінеді.  Біреуінің  козін  байлайды.  Екіншісі 
жетелеушінің  ролін  ойнайды.  Жетелеуші  соқырды  жетелеп  жәйлап 
ақырын  болмеде  ертіп  жүреді.  Мысалы,  оңга  бір  адым  жасап,  жаны- 
мен оту  үшін  түрлі  кедергіні  айналып  оту қажет.  Мүнан  соң ойыншы 
ролімен  ауысады.  Ойын  аяқталганнан  кейін  талқылау  болады:  балада 
жетелеушінің  немесе  соқырдың  рөлінде  болганда  қандай  сезім  туын-

7.  “Тірі топ” ойы ны
М ақсаты : Логикалық ойлауды  жаттықтыру.
Нүсқау:  Бала топқа бөліну үшін көрсеткіш ойлап табуы тиіс. Мыса­
лы:  шаш  түсіне байланысты  екі топқа бөліну ұсынылады.  Жетекшінің 
оң жағына кімнің әкпесі  бар, сол жағына  інісі бар қатысушы түрады.
8. Бос уақы т. Пазлмен жүмыс
9.  “Затты   бейнелеу” психогимнастикасы
Нүсқау:  Бапа қимыл,  ишарамен затты бейнелейді, қалған бала оны 
табады.  Кім дүрыс тапса, сол жетекші болады.
10. “ Мәндес ж үп” ж атты гуы  
I
М ақсаты :  Логикалық ойлауды жаттықтыру.
Нүсқау:  жолақ  жиынтығы  беріледі.  Жолақтың  жоғары  жагында 
магынасы  бір-бірімен  байланысты  екі  сөз  жазылады  (мысалы:  алма- 
алмұрт).  Бұл  баланың  екінші  жұп  созді  құруға  арналған  бағыты. 
Жолақтың  төменгі  жағында  екінші  сөз  (мысалы:  қайың)  жэне  бір- 
бірімен мағынасы байланысқан бес сөз нүсқасы үсынылған мысалы: а) 
жапырақ,  б)  емен,  в) тал,  г) жер, д)  саябақ.  Бала бұл  сөздің  ішінен тек 
магыналық жұбын құруға мүмкіндік беретін сөзді таңдайды.
1)  Алмүрт  -  жеміс;  қайың:  а)  жапырақ,  б)  емен,  в)  тал,  г)  жер,  д) 
саябақ.
2)  Циркуль,  шаршы;  а) дөңгелек,  б)  қарындаш,  в)  қағаз,  г) сызық, 
д) сызғыш;
3) Еден -  кілем;  стол:  а) паркет,  б) үстел,  в) дастархан,  г) жихаз, д) 
бөлме.
11. «А ны қтам а бер» ж атты гуы
М ақсаты :  Логикалық ойлауды жаттықтыру
Нүсқау:  Балаға  бір  таныс  зат  атайды  мысалы,  «қарындаш»  осы 
затқа  нақты  анықтама  беруі  тиіс.  «Қарындаш»  бұл  жазу  құралы, 
гравинді сия сауыты бар, ағаштан  немесе пластмассадан жасалған.».
1. Стақан бүл...  (ішуге арналған ыдыс, шыныдан жасалған);
2.  Алма ағашы...  (алма өсетін ағаш);
3. Үтік бүл...  (үтіктеуге арналған тұрмыстық құрал);
4.  Шам бүл...  (жарықтандыруға арналған электрлі құрал);
5.  Мүгалім бұл...(адамды оқытатын адам).

■
в
о
н
жаттығуы
Мақсаты: Логикалық ойлауды  жаттықтыруға арналған.
Нүсқау:  Сұрақ  оқылады  және  оның  ішінде  бір  ғана  д^
кажет
дұрыс  жауа- 
дұрыс және оны 
түсінліпү
1. Менің анам өз қызынан үлкен...
а) ешқашан, б) жиі, в) кейде, д) әрқашан.
2.  Көктем  айы... 
‘
а) маусым, б) наурыз, в) ақпан,  г) қыркүйек
3. Сағатта...
а) 60 минут, б) 90 минут,  в) 30 минут, г) 50минут
4.  1  метрде...
а)  10 км, б) 50см,  в)  100мм,  г)  100см.
13. «Босаңсу» жаттыгуы
лімсірейді"НаЛМаҚ>>  ЖаГГЫГуЫ*  Бала  6ІР '6ІРІҢІҢ  колынан  ұстап  кү-
15.  Тренингтің  қорытындысын  шығару.  Қоштасу.  Әрбір  ба­
ла  шеңбер  бойынша  осы  сәтте  өзін  қалай  сезініп  тұрғанын,  бүгінгі
тренингте  не  ұнағанын,  ненің  ұнамаганын,  келесі  тренингте  нені 
қалаитынын аитады.
ТРЕНИНГ №4.  ТАҚЫРЬІБЫ: «МЕН ОЙШЫЛМЫН»
Қуаныш
көрсетпейді.
эңіл  күй 
Ал.  том
2. «Жел соғады  оған» ширату жаттығуы
Мақсаты:  Зейінді,қозғалыс белсенділігін дамыту.
Нүсқау: Бала шеңбер бойында үстелде отырады. Жетекшінің үстелі 
жоқ  ол  түрып  түрады.  Жетекші  белгі  береді,  мысалы:  «Жел  таңертең 
тіс тазалаган адамға согады». Ойыншы осы кезде орнынан тұрып басқа
оос орынга отыруы тиіс. Өз үстеліне отыруга болмайды. Егер ойыншы 
үлгермеи қалса жетекші болады.
3. «Керісінше елі» жаттығуы
Мақсаты:  Ойша эрекет ету қабілетін жаттықтыру.
Нусқау:  Бала  шеңбер  бойына  отырады.  Жетекші  үш  эріптен 
түратын сөзді айтып, допты лақтырады. Допты ұстаған ойыншы әріпті

4. «Сюжет» жаттыгуы
Мақсатыг  Есті,  қиялды,  шыгармашылықты дамыту.
_  Нұсқау:  Жетекші  бір  рет он  сөз  оқиды:  қағаз,  кино,  тышқан,  адам,
ұйқы,  теледидар,  қаламсап,  өзен,  гүл,  орман.  Бала  сөзді  есте  сақтап, 
осы сөзбен шағын эңгіме құрастыруы қажет.
5- «Ормандағы  ағаш» ойыны
Мақсаты:  Балаға қозғалуға, демалуга мүмкіндік беру.
Нусқау.- Музыка ойналады. Сен ағашқа айналуға дайынсың ба? Бір-
ірінің артынан тұру.  Орманда күн  шыгып барлық ағаш оған жапырақ 
жаиып  қарап  тұрды.  т/в— -—— * 
г  
г
удин
жоғары созылды. Саусақ жапырақ күннің астында билеп тұрды. Кенет- 
тен  Қатты жел түрып, талды жан-жаққа шайқай бастады.  Бірак талдың 
тамыры тереңге кеткен,  ол жәй ғана тербеледі. 
^
Желдщ  артынан  жаңбыр  жауып,  тал  алғашқы  жауын  тамшысын 
сезінді. Алдьщғы түрган бапаның арқасын саусағыңмен жауын тамшы-
сындай  тырсылдату.  Кәдімгі  майда  жаңбыр  жауып  тұрғандай  қимыл 
жеңіл болу қажет.
Жауын  одан  эрі  күшейіп  қатты  жауа  бастады....  Тал  бір-біріне 
жанашырлық білдіріп  жаңбырдың  қатты  соққысынан  қорғап,  сипалай 
бастады. Көп ұзамай көкжиектен күн көрініп, тал қуанды, олар өзіндегі
артық жауын  тамшысын  сілкіп  тастады.  Өзін сенімді,  сергек  тап-таза 
сезініп қалды.
жаттығуы
ұпаи
Мақсаты:  Ойша әрекет ету қабілетін дамыту.
„  Нүсқау:  6-7  эріптен  тұратын  негізгі  сөз  ойлап  табылады (мысалы- 
оиыншьіқ).  Келесі  ойыншы  осы  әріптен  қандайда  бір  сөз  ойлап  та- 
бады.  Ол  сөз  кез  келген  әріп  санынан  тұрады,  бірақ  бір  эріпті  екі  рет 
қаиталауға  болмайды.  Егер  ойыншы  мүны  айта  алса 
айта алмаса кезегін жібереді.
7. Балшықпен жүмыс. «Көзімізі жүмып илейміз» (еркін тақырып).
8. «Үлпілдек» ширату жаттығуы
Мақсаты:  Қозғалыс  белсенділігін  дамыту,  өз  әрекетін  бақылауды 
меңгерту.

Нүсқау:  Әрбір  балаға  кішкентай  мақта  таратылады,  ол  мақтаны 
көпсітіп,  жеңіл  әрі  үлпілдек етіп  жасайды.  Жетекші  белгісінен  кейін 
бала өзінің «үлпілдегін»  ауада қүлап  кетпейтіндей үзақ үрлеп жүреді, 
бірақ  қолдың  көмегін  пайдаланбайды.  Егер  кімнің  «үлпілдегі»  ауада 
ұзақ ұсталса сол бала жеңіске жетеді.
9. «Абылай» айтты» жаттығуы
Нүсқау:  Егер жетекші  Абылай сөзін  қосып айтса, бала жетекшінің 
тапсырмасын  орындайды  (қолыңды  көтер,  секір).  Егер  Абылай  сөзін 
айтпаса, бұйрықты  орындамауы  қажет.  Қателескен  ойыншы  ойыннан 
шыгады. Соңында ең зейінді ойыншы қалады.
10. «Әліп би» әрпі туралы ойын 
Мақсаты:  Ойша әрекет ету қабілетін жетілдіру.
Нұсқау:  Арап  акылшысы  және  өнертапқышы  ойлап  тапқан  әліп 
би  осылай  аталатындығы  балага  әңгімеленеді.  Әліп  биі-хабарламаны 
жеткізетін  және  қабылдайтын  арнайы  код.  Бұл  код  қысқа  және  үзақ 
дыбыстық  белгіден  түрады.  Қағазда  олар  нүкте  (қысқа  сигнал) 
жэне  сызықша  (үзақ  сигнал)  болып  белгіленеді.  Бұл  сигнал  арнайы 
тасымалдағыш  пен  қабылдагыш  көмегі  арқылы  беріледі.  Балага 
бірнеше жасырылган  сөзді  Әліп би әрпі  арқылы  оқу  ұсынылады.  Су- 
ретте  осы  әліпбиді  бейнелейтін  бірнеше  эріп  беріледі,  содан  кейін  - 
жасырылган сөз. Әрбір жолақта -  бір эріп жазылган.
Тапсырманың жауаптары:  1- су, 2- нан, 3- бал, 4- кірпі, 5- Әліп-би, 
6- сақал, 7- төсек.
11. «Затты аягына дейін сал» жаттыгуы 
Мақсаты: Шыгармашылық ойлауды дамыту.
Нүсқау:  Іс-қагазда  екі  катарда  салынган  бірдей  сызық  кескіні  бар 
парақ  ұсынылады.  Кескін  дөңгелекті,  иректі,  шаршыны  еске  түсіруі 
мүмкін.  Баланың  міндеті  -  салынган  кескінді  пайдаланып  көптеген 
түрлі затты салу.
12. «Аспанга  қалай жетуге болады?»  психогимнастикасы 
Нұсқау:  Не істеуге болады, (иықты түзу, қолды жаю)
Аспанга жету үшін? (қолды көлегейлеп, жогарыга қарау)
Алдымен тамакқа ішерде (жерге,үстелге) отыру
Дәмді ботқаны жейміз ( тамақ ішуді беннелейміз)
Жасыл орманга барып (тұрып , адымдау)
Биік агаш табу (колымызды жогары көтереміз)

Бұтақ  арқылы  ақ  бұлтқа  жету  (қолымызбен  жоғары  шыгып  бара
жатқандай бейнелейміз)
Бізге ешкім жете алмас!  (қолымызды екі жаққа созамыз)
Күнді ұстап аламыз.  (қолымызбен күннің формасын үстап  аламыз) 
Енді міне — кері ж ол...  (Сағатқа қараймыз)
Қолымызды күнге қарап бұлғаймыз (алақанымызбен бұлғаймыз)
Үйге  қарай  ұшамыз.  (үшып  бара  жатқанды  бейнелеп,орнымызға 
отырамыз)
13. Босаңсу
14. «А йналмақ».  Бала бір-бірінің қолынан ұстап  күлімсірейді.
15.  Тренингтің  қоры ты н ды сы н   ш ы гару.  Қош тасу.  Әрбір  ба­
ла  шеңбер  бойынша  осы  сәтте  өзін  қалай  сезініп  түрғанын,  бүгінгі
тренингте  не  үнағанын,  ненің  үнамағанын,  келесі  треңингте  нені 
қалайтынын айтады.
Т РЕ Н И Н Г №5.  Т А Қ Ы Р Ы Б Ы :  «М ЕН  Е РЕ К Щ Е М ІН »
1*  Танысу.  Қ уаны ш   шеңбері.  Бір-бірінің  көздеріне  қарап,  кү- 
лімсіреп,  кешегі күнді  қалай өткізгенін әңгімелейді. 
; 
і
2.  «Қ алай  ж үру...  Қ алай  оты ру  к ер ек ...  Қ аб ақты   қалай   түю 
қ аж ет...»  
:  .
Баладан  ашулы  арыстан  сияқты  жүруді,  қоян  сияқты  секіруді,  қу 
түлкі  сияқты  жүруді,  күшті  аю  сияқты  қабагын  түюді,  жұмыртқа 
үстінде отырған тауықтың отырысын бейнелеу ұсынылады.
3. «Айна» ж атты гуы
М ақсаты :  Енжар  балаларға  белсенділігін 
көрсетуге  мүмкіндік
беру. 
|
„  Нүсқау: Жүргізілуші таңдалады, қалғаны -  айна болады. Жүргізуші 
айнаға қарайды,  қалғаны оның эрбір қимылын бейнелейді.
4. «Сіріңке.мен  бас қ аты р гы ш »  ж атты гу ы  
М ақсаты :  Бейнелі  ойлауды жаттықтыру.
.  Ң үсқау.  Тапсырма  эртүрлі  болуы  мүмкін.  Белгілі  мөлшердегі  сі- 
рщкіден  берілген  фигураны  сөз  немесе  санды  құрау;  берілген  фи- 
гураны  бір  немесе  бірнеше  түрге  ауыстыру.  Ойын  шарты  бойынша 
сірщкені  тек тапсырманың шешімін тапқан  кезде ғана ауыстыруға бо­
лады. Тапсырманы шешу барысында оны жасауга болмайды.  Шешімін 
іздеуді ойша орындау керек.

ріңкені қимылдатпай,  қалай алып тастауға болады.  І 
В) 
сіріңкеден  8 сіріңкені алғанда алтау қалуы қажет.
5.  “Кім үтты “ ойыны
М
| Қимыл жэне естУ знализаторымен  байланысты, зейінді
Нүсқау:  Ортада  (шеңберде)  ойыншы  отырады.  Жүргізуші  акыл 
ісады: егерде ол “жер” деген сөзді айтса, барлығы  қолын томен каоай 
ібереді, егер “су” деген  соз болса -  қолын  Ралға  қарай  созаТы  Щ
 
)зі  болса -  қолын жоғары котереді,  “от” деген соз болса -  қолын 
ай- 
ілдырады.  Кімде -кім  қателессе, ұтылды деп есептелінеді.
6 
«Бақы лағы ш қа  арналған  пантомима» ж аттығүы  
^М ақсаты ;  Бақылағыштықты  және дене тілін  “оқи  алу”  іскерлігін
Нүсқау:  Қатьюушының  біреуі  пантомима  көрсетеді,  ал  қалганы 
әрекеттің  не білдіретінін табү кепек-  Алдымен 
__ *______
ій
 нелеуұсыныл ады,  ягни  шаш  тарау,  жуыну,  тіс  ^ у Т е м іс -ж и д Ү к
еу,  футбол  оинаү. 
Крйіи 
___ ______
уу.’
 
.  р  жидек
еу,  футбол  ойнау. 
Кейін  күрделірек  әрекет корс^і^едГ  мьГсГы
[ктархан  жасау,  саябакга  кыдыру,  пәтерді  ж и н а у ^ у г е   рен^   не- 
мақтау. Бала әрдаиым ролмен ауысып отырады.
ж аттығуы
М аксаты:  Шыгармашылық қабілетті жаттықтыру
Мысаал ь .^ ҮМК,Н еМе° ЖЗҒДаЙ ЖЗЙЛЫ бЭЛаГа С¥рақ Қойылады. 
Егер төмендегі жагдай болса не болар еді:
V  
IV** • 
. . . ______
қажет
2. Мектепке баланың баруын тоқтатса;
4 
Ш
Ж
 ^ спесе жэне 
күн жьілу беруді токтатса;
4. Тоқтамаи жаңбыр жауса;
5. Сагаттын тілі кері багытпен жүрсе;
6- Адам  500 жыл өмір сүрсе.
I г І с т е ^ М ж а Й ы Т й « „ б 0 -Са  Қ" иВЙ  Сезімде  6ол»™»ын,  калаП
I  іс^ісісііні  жаилы оиларын айту  керек.
8.  “Айдаһар өз қүйры ғы и тістейді” ж атты гуы  
“ Е Е   ^ ИЫНШЫ  бФ-бірінің  артында  белінен  үстап  тұрады
і Ш т а Ё н  Я
  ~  ° Л  б,ршші  бала>  Құйрыгы  соңындагь? бала.
рінші түрған оиыншы соңгы тұрган ойыншыны ұстауға дайын  бола-

ды  -  айдаһар  өз  құйрығын  ұстайды.  Қалған  бала  бір-бірлерін  мықтап 
ұстайды.  Егер айдаһар өз  құйрығын  ұстай  алмаса,  онда келесі  кезекте 
айдаһардың басы рөлінде басқа бала болады.
9. Бос уақы т. П азлмен жүмыс
10.  «С и қы рлы   орман».  Пластилиннен  жасалған  аң  жэне  жалпы 
ертегі шығармасы.
11. «Теңіз толқиды » бір  психогимнастикасы
12. Босаңсу
13. «А йналмақ». Бала бір-бірлерінің қолынан ұстап, шеңбер құрып 
тұрады және бір-бірлеріне күлімсірейді.
14.  Тренингтіц  қоры ты нды сы н ш ы ғару және қош тасу
Шеңбер  бойынша  эр  бала  осы  сәтте  өзін  қалай  ссзініп  түрганын 
және бүгінгі  тренингте  не үнағанын,  не ұнамаганын,  келесі тренингте 
немен айналысқысы келетінін айтады.
Т РЕ Н И Н Г №6.  Т А Қ Ы РЫ БЫ :  «Ө Н Е РЛ ІБО Л У »
1. “Қ уаны ш  ш еңбері” сәлемдесуі
Бір-бірінің  қолынан  ұстап  оның  жылулыгын  үнсіз  береді,  көзіне 
қарайды, жымияды жэне жақсы көңіл-күй тілейді. Кейін шеңбер құрап 
отырып, осы сәттегі сезімімен алмасады.
2. Ән “М яу. Гав. М у.”.
3.  “Қ ы зы қ ты   ариф м етика” ж атты ғуы
М ақсаты :  Алдын-ала берілген алгоритм бойынша қарапайым опе- 
рацияларды ойша орындай алуды дамыту.
Нұсқау:  Қатысушы  шеңбер  бойына  тұрады.  Қатысушының  бірі
жетекші  ролін  орындайды.  Оның  қолында  доп  болады.  Ол  тапсырма
беріп,  сол  тапсырманың дұрыстығын тексереді.  Тапсырма эртүрлі  бо­
луы мүмкін.
1  Нұсқа.  Жетекші  үш  саннан  тұратын  қатарды  атайды,  мысалы,
7,4,1  -  деп  ойыншының  біріне допты  лақтырады.  Допты  үстаған  бала
санды  кері  қатарда  атайды  (1,4,7).  Мүнан  кейін  ол  допты  жетекшіге
қайтарады.  Егер  ойыншы  шатасса,  ол  ойыннан  шығады.  Кім  жалғыз 
қалса сол жеңіске жетеді.
2  Нұсқа.  1  нүсқаға ұқсайды,  бірақ ойыншы  санды  кері  ретпен  емес 
осу  ретімен  атайды.  Мысалы  жетекші  2,7,1,4  -  деп  айтса,  ойыншы
1,2,4,7 - деп жауап беруі тиіс.

4. Пуантилизм -  саусақ өнері
Мақсаты:  Бейнені өздігімен құруға меңгерту.
Нүсқау:  Балаға  түрлі-түсті  дақты  бір  немесе  бірнеше  саусақпен 
жапсыру арқылы зат салу  ұсынылады.
5. “Белгіні белгіле” жаттыгуы
Мақсаты. Зейіннің ауысу ы мен ақыл-ойдың жүмысқа қабілеттілігін 
дамыту.
Нүсқау.  Ойынды  екі  нүсқада  жүргізуге  болады.  Бала  мүқият  ка­
рал  алып,  тез  арада  үш  әртүрлі  белгімен 
-  дөңгелекпен,  “!”  -  бір
сызықпен  .  “=”  шаршымен  белгілейді.  Тапсырманы  орындауға  5  ми­
нут уақыт жұмсалады.
Екінші нұсқадагы ойынга келесі шарт қойылады:  кестеде кездескен
барлықжұп  белгілерді  “-“ және  “<” - бір сызықпен, 
және “+”  -екі 
сызықпен белгіленеді.
Біршама уақыт  өткеннен  кейін  қанша  сызылуы  қажет  белгіні  тас-
тап  кеткенін.  немесе  қанша  белгіні  дұрыс  емес  сызғанын  тексеру 
ұсынылады.
6. “Барлаушы” жаттыгуы
Мақсаты:  Моторлы -есту есін дамыту, тежелу қозғапысын түсіру. 
Нұсқау:  Бөлмеде үстел ретпен орналастырылган.  Бір бала (барлау­
шы)  бөлмеде  үстелді  кез  келген  жагымен  айналып  өтеді,  ал  келесі 
бала болса  барлаушының жүрген жолын есте сақтап, жасақты сол жол-
мен алып өтеді.  Мұнан  кейін барлаушы мен жасақ топ басшысы басқа 
баламен ауысады.
“А йналғыш тар” жаттығуы 
М ақсаты:  Балада шығармашылык қабілетті  дамыту.
Нүсқау:  Ойын  басында  баладан  уақытша  қандай  жануарга  ай- 
налгысы  келетіні  сұрау.  Қазір  сен  сиқырлы  таяқшаны  алып  өзің 
қалаған тірі жан иесіне айналуын қажет. Мүнан кейін эркім көз алдына 
еяестетеді:  кайда  тұратынын,  не  жейтінін,  оның  мінезі  кандай  болар 
еді, бос уақытында немен  айналысар еді,  оған  өзінің  қожайыны  қалай 
қарар  еді,  оган  қожайынының  қай  қасиеті  ұнар  еді  немесе  ұнамаган 
болар еді.Ойыншыға осы рольге кіруге уақыт беріледі. 5-7 минут уақыт 
өткеннен кейін таңдалынган жануар атынан өз өмірлерін әңгімелейді.

8.  “Теңіз ж ағасы нда”  психогимнастика
Нүсқау:  Бала теңіз  жағасында ойнайды.  Ол тасты  суға лақтырады, 
бір-біріне  су  шашып  ойнайды,  шомылады.  Әбден  ойнап  болганнан 
кейін жылы құмның үстінде жатады.  Көзін жарқыраган күннен жауып 
демалады. 
' 
‘ 
'Ц
9. Б алш ы қпен жүмыс. Өзіміз әлгінде айналған жануарды илей жа- 
саймыз. 
" 
> »  • 
* 
....
 
-г»
10.  “Қ ы лы ш  пен  к а л қ а н ” ж атты ғуы
М ақсаты :  Эмоциялық қысымды түсіру, агрессияны шығару.
Нүсқау:  Қалқан  бейнесінде  зат  қолданылады  (тақта,  аударылган 
үстел) қалқанды доппен немесе жүмсақ ойыншықпен ұрады.
11. Босаңсу
12.  “А йналм ақ”  ж атты ғуы .  Бала  бір-бірінің  қолынан  үстап, 
шеңбер қүрып түрады және бір-біріне күлімсірейді.
13.  Тренингтің қоры ты нды сы н  ш ы гару және қош тасу
Шеңбер  бойынша  эр  бала  осы  сәтте  озін  қалай  сезініп  тұрғанын
жэне бүгінгі тренингте не үнаганын жэне  үнамағанын, келесі тренинг­
те немен айналысқысы келетінін айтады.
Т РЕ Н И Н Г №7.  Т А Қ Ы РЫ Б Ы : «М ЕН  БЕЙ ІМ Д ІМ ІН »
1.  “Қ уаны ш   шецбері” сэлемдесуі
Бір-бірінің қолынан ұстап қолдың жылулыгын үнсіз береді,  шеңбер 
бойына  отырып,  осы  сәттегі  сезімімен  алмасады  жэне  кешегі  күнді 
қалай өткізгендігін айтады.
2.  “Ребус”. 
д у д   -  .  ^
М ақсаты :  Логикалық ойлауды  жаттықтыру  және ойша әрекет жа- 
сауга қабілеттендіру.
Нүсқау:  Балага ребусты үсынбас бүрын оны өз бетімен  шешу үшін 
негізгі  ережемен  таныстырган  жон.  Алгашында  үш  эріптен  құралган 
жеңіл  ребусты  шешуден  бастаганы  дүрыс.  Мүнан  кейін  бірте-бірте 
тапсырманы күрделендіру жолымен әріп санымен сурет  ұлғайтылады.
3. С урет “Юм болгы м  келеді ?”
Нүсқау: Балага оскенде кім болгысы келетіндіпн қиялдап коз алды- 
на елестету үсынылады. Қысқаша талқылап, өзін қалайша елестеткенін 
сурет салу арқылы көрсетеді.

4. “Белгіві белгіле”  жаттығуын тексеру
Өткен  тренингте  орындаған  “Белгіні  белгіле”  жаттыгуын  тексеру 
ұсынылады. Соңында жалпы бағасы  есептеледі.
5. Ширату. «Жел соғады оған»
Мақсаты:  Зейінді, қозғалыс белсенділігін дамыту.
Нүсқау: Бала шеңбер бойында үстелде отырады. Жетекшінің үстелі 
жоқ,  ол тұрып  тұрады.  Жетекші  белгі  береді,  Мысалы:  «Жел таңертең 
тіс  тазалаған  адамға  соғады».  Ойыншы  осы  кезде  орынынан  тұрып
басқа  бос  орындыққа  отыруы  тиіс.  Өз  үстеліне  отыруга  болмайды 
Егер ойыншы үлгермей қалса жетекші болады.
6. Корректуралы үлгі “ Сиыр”
Нүсқау:  Әр  қатарда  сегіз  сиыр  бейнесі  орналасқан  іс—қағаз 
үсынылады.:
A) Бір мүйізді сиырдың астын сыз;
Б) Бір күлақты сиырдың астын сыз;
B) Бір мүйізді екі құлақты сиырдың астын сыз.
7. Психогимнастика (Мүз. Жылға.  Жаңбыр. Ыстық. Күн.)
8. Балшықпен жүмыс. Еркін тақырып.
10.  «Соқыртеке»
Мақсаты:  Шагымды  эмоциялық  әсерді  жасау,  қорқынышты  бол- 
дырмау, өзіне сенімділігін жоғарылату.
Нұсқау:  Бір ойыншының көзін байлап, есік жаққа апарып, босагаға 
тұрғызып  қолынан ұстауға бұйырады да бәрі  бірге келесі  өлеңді  айта-
ДЫ!
Мысық,  мысық, ананас,
Үш жыл бойы бізді қу,
Үш жыл бойы бізді ұста,
Көзіңді  тек шешпестен.
Мұнан  кейін  олар  әр жаққа тарап  кетеді.  Мысық ойыншыны ұстап 
алады. 
+
11. Босаңсу
12.“Хоровод”.  Бала  бір-бірінің  қолынан  ұстап,  шеңбер 
қуры п 
түрады жэне бір-біріне күлімсірейді.
т *  ^Р ен" НГТ^,*  корытындысын шыгару және коштасү
Шеңбер  бойынша  эр  бала  осы  сәтте  озін  қалай  сезініп  тұрғанын 
және  бүгінгі  тренингта  не ұнаганын  жэне  не  үнамағаның,  келесі  тре­
нингте немен айналысқысы келетінін айтады.

1.  “Қуаны ш   шеңбері” сәлемдесуі
Нүсқау:  Бір-бірінің  көзіне  қарап,  жымияды  және жақсы  көңіл-күй 
тілейді.  Кейін  шеңбер  құрып  отырып,  осы  сәттегі  сезімімен  алмасады 
және кешегі күнді қалай өткізгендігін айтады.
2.  “Қ оян ” ойы ны
Нүсқау:  Жетекші  мэтінді  оқып,  белгілі  бір  қимылды  көрсетеді, 
бала жетекшінің сөзі  мен  қимылын  қайталайды.  Алдымен  мәтін  түгел 
оқылады,  содан  кейін  бір  жолдан  қимылмен  алмастырылады.  Өлеңді 
ең соңында тек қимылмен көрсетеді.
Орманда бір үйшік бопты 
|
Үйшік алдында аңшы тұр. 
г
Қоян өтті жүгіріп 
Тоқылдатып есікті.
“Көмектес” деп айқайлап,
Айтты сыртта тұрғанын
Мылтығымен аңшының. 
* 
.
“Кірсең үйге тезірек 
Боласың сен аман”
3. «Сіріңкемен  бас  қаты ргы ш » ж атты ғуы
М ақсаты :  Бейнелі ойлауды жаттықтыру.
Нұсқау:  Белгілі  мөлшердегі  сіріңкіден 
берілген  фигураны  сөз 
немесе  санды  қүрау;  бір  немесе  бірнеше  түрге  ауыстыру.  Ойын  шар- 
ты  бойынша  сіріңкені  тек  тапсырманың  шешімін  тапқан  кезде  ғана 
ауыстыруға  болады.  Тапсырманы  шешу  барысында оны  жасауға бол- 
майды.  Шешімін  іздеуді ойша орындау керек
А) Екі  шаршыдан  үш үшбүрышты жасаңыз;
Б) Сіріңкемен тордағы мысықты бейнелеңіз.
4.  “Болады  -б о л м ай д ы ” ойы ны  
М ақсаты :  Қиялды дамыту.
Нұсқау:  Балага сөйлем  оқылады.  Егер  сөйлем  орынды  болса,  бапа
алақанымен  шапалақтайды,  егер  орынсыз  болса  аягымен  жерді  тар- 
сылдатады. 
V  
; 
.
Мысалы,  қасқыр  орманда  жүреді;  қасқыр  ағашта отыр;  ит  аспанда 
жүзіп жүр;  үй қыздың суретін салып отыр; т.б.
5.  “Ты ңда жэне оры нда” ойы ны  
М ақсаты :  Есту -моторлы  есін дамыту.
Нұсқау:  Бірнеше  әрекетті  атап,  бірақ  көрсетгіейді.  Бір-екі  рет
қайталауга болады.  Бала бұл эрекетті  қалай аталса, сол ретімен  қимыл 
арқылы көрсетеді.

К Б ю ты  оңға карай бдеу, басты тік бұру, басты темен карату, басть,
і е і п в Я
  * 0гаРЫ  КӨТеРУ'  С0Л  К0ЛДЫ  жоғаРь1  көтеРУ>  Ц   колды
тару
түсіру, еңкею.
6. М онотипия
сеңдету
Аффекти
пгі
,  қозғыш  баланың  эмоциялық  қозуын  бә-
™
7 к і  д Т "  
" аракта  -П^рлі-гүсті  дақты  салу
түрлі-түсті
ұқсас
қажет.  Мұнан
тұрады

жүктеу/скачать 25,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: