Ғылым министрлігі ҚазаҚстан респуБликасы
Белсенді іздейтін және сезім алуға тырысатын балаларға арналған тәсіл
жүктеу/скачать 356,64 Kb.
|
autizmkaz
Белсенді іздейтін және сезім алуға тырысатын балаларға арналған тәсіл.Бұл балаларға сезімге бөлену үшін көбірек мүмкіндіктер және сәйкесінше үлкен сенсорлық жүктеме беріледі. психолог баланың сүйікті сенсорлық ойындарын жағымды сезімдермен және жағымды эмоциялармен қанықтыру үшін де, онымен байланыс орнату үшін де пайдаланады. Баламен жұмыс кезінде әртүрлі жабдықтар мен заттар қолданылады (5-қосымша). Баланың сенсорлық қалауларының сипатына байланысты келесі ойындарды бөлуге болады: вестибулярлық сезімдерге бөленуге арналған ойындар, жаттығулар. Вестибулярлық сезімдерге бөленуге деген ұмтылыс бала өзіне ұнайтын нәрсені көрсетеді: серпіліс, алға-артқа, қабырғадан қабырғаға, шеңберге жүгіру, басын төмен түсіру, басын айналдыру, денесін айналдыру, жүгіру кезінде кенеттен тоқтау. келесі вестибулярлық ойындар ұсынылады: әткеншек, гамак, "жұмыртқа" тренажерында айналу, айналмалы орындық, бұралмалы әткеншек, "Қаңбақ сияқты домалат" немесе батут жабдықтарын пайдалану кезінде тербелту және селкілдету. алдымен біз оны тербейміз, айналдырамыз, абайлап және үнсіз селкілдетеміз, оны бақылап отырамыз, егер бала ләззат алса, оған жақындап, көрнекі және эмоционалды байланыс орнатып, "артқа-артқа" не- месе "жоғары-төмен", бұрылыста немесе айналу кезінде - "ұшамыз, ұшамыз" және "ұшамыз" және "ұшып келдік "(тоқтаған кезде) деген сөздер айтамыз. содан кейін сіз баланы ересек адамға өтініш жасауға ынталандыратын үзіліс жасауыңыз керек. сұрауға болады: "не істегің келеді? тербелгің келе ме?». әрі қарай, дене байланысын қамтитын вестибулярлық ойындарды қолдануға болады: фитдоптағы тербеліс. Баланы ішімен фитдопқа қояды, қолдарын артқы жағына қойып, реакцияны бақылап, алдымен баяу және үнсіз ырғақты түрде бастайды. Оң жауап берген кезде-тербелістердің қарқынын тездетеміз, бағытты (жоғары-төмен, алға-артқа) және баланың доптағы ор- нын өзгертеміз: арқасымен, отырып. психолог баланың алдында және оның қолынан ұстап, баланың бетін өзіне және өзінен жақындатады және алы- статады, көрнекі және эмоционалды байланыс орнатады және "сәлем!» деп айтады. біз баланы белінің артынан арқасынан ұстап өзімізбен бірнеше секунд бірге айналдырамыз. Үзіліс жасаймыз егер балаға ойын ұнаса және ол та- лап етсе, оны жалғастырамыз немесе өзге де тәсілмен "ұштық-ұштық!» деп қайталаймыз; біз баланы қолымызға көтеріп, оның денесімен ұшақтың ұшуына еліктейміз: жоғары және төмен, көлденең қозғалыс. Баланы жай ғана жоғары лақтырып, ұстап ала аласыз ("ұсталды"), мезгіл-мезгіл көз байланысын ор- ната аласыз. Барлық осы ойындар көңілді, қуаныш пен ләззат сезімдерін бірге сезінуде эмоционалды түрде орындалады. проприоцептивті сезімдерге бөленуге бағытталған ойындар, жаттығулар. Бала проприоцептивті сезімдерді келесі мінез-құлықпен көрсетеді: итереді, қабырғаға ұрады, үстелдерді жылжытады, жастықтармен күреседі, көрпе, жастық астына көміледі немесе оларға мықтап оралады, жиі бұлшық еттерді қысады, буындарды ширықтырады, күрделі қалыптар мен қимылдарды қабылдайды, саусақтардың буындарын қысады (бұлшық ет пен буынның тітіркенуі). проприоцептивті ойындар: а) егер бала жиһазға көтерілуді, орындықтарға, жұмсақ модульдерге көтерілуді қаласа, оның әрекеттеріне қосылып, осы әрекеттерді ойынға ай- налдырамыз: "жоғары - төмен" - бала көтерілгенде, біз оның эмоционалды әрекеттерін "жоғары" деп түсіндіреміз, секіргенде, төмен түседі - "төмен" сөзімен»; "Қуып жету " біз баланы қуып жетеміз және оны ұстай алмаймыз,"қуып жетемін-қуып жетемін" деген сөздермен бірге жүреміз. содан кейін біз ба- ланы мықтап ұстаймыз, бірақ оны аз уақыт құшақтап, " ұстап алдым!» деп айтамыз. жіберіп, кідіріп, қайтадан "қуалауға"көшіңіз. сіз оны аяғыңыздан, қолыңыздан ұстап, пуфтарға, жұмсақ модульдерге мықтап баса аласыз. б) егер бала көмуге, бір нәрсенің астына көмуге, өрмелеуге және тар кеңістікте отыруға тырысса, біз мыналарды ұсынамыз: біз оны жұмсақ пуфтармен, сенсорлық көрпемен және т.б. жауып, жа- сырынып, іздей бастаймыз. "Дамир қайда?" деп дауыстап біз іздеулерге еліктейміз, көрпелерді сезініп, баланың денесінің бөліктерін мықтап сезінеміз, бірақ абайлап қысамыз, басамыз, ысқылаймыз, "міне, ол (баланың атын атайды)" және көңілді күледі. Үзіліс жасаймыз, қайтадан іздеуді жалғастырамыз. Бірнеше осындай ойындардан кейін біз ойын әрекетін кеңейтеміз: біз баланы тауып, қазып, бетін ашып, "міне, ол баланы құшақтаймын" деген сөздермен көзбен байланыс орнатамыз; біз ойын массажын жасаймыз: бала кілемде ішімен жатып, үстіне жұмсақ пуф немесе фитдоп қойып, қысым күшін мөлшерлей отырып, тығыз қимылмен баланың денесі мен аяқ-қолдарын уқалаймыз, негізінен үлкен бұлшық еттерді: иықтарды, арқаларды, бөкселерді, жамбас пен білек буын- дары мен бұлшық еттерді қысамыз. егер бала ләззат білдірсе: ол тыныш, босаңсыған болады, содан кейін массаж аяқталғаннан кейін біз баланың бетіне қарап жатамыз және "жақсы"сөзімен ризалықты білдіреміз. массажды жерде отырып жасауға болады. Бала аласа орында, орындықта отырады, ересек адам артқы жағында тізерлеп тұрады және екі қолымен баланың үлкен буындарын екі жағынан қысады: иықтан бастап, содан кейін жамбас буындары, тізелер, аяқтар және саусақтар. Қысулар қысқа, жеткілікті қарқынды және терең болуы керек (үстірт емес), бірақ ауыртпай, сонымен қатар ырғақты, бірақ тез емес. массаждың соңында баланың бүкіл денесін алақанмен ұрыңыз. сондай-ақ, сіз құрғақ (шарлы) бассейннің жабдықтарын, слайдтары, баспалдақтары, тіректері бар еДШ залын және т. б. пайдалана аласыз. тактильді сезімдерге бөленуге бағытталған ойындар, жаттығулар. тактильді сезімдерді іздеу балада көрінуі мүмкін: әр түрлі беттерге жанасуға, қол тигізуге, сипауға, ұсақ заттарды үнемі ұстауға, оларды қолыңызға алуға, теріні ысқылауға, тырнауға немесе тістеуге деген ұмтылыс. тактильді ойын- дар: а) құрылымданбаған материалмен ойындар: әртүрлі толтырғыштары бар контейнерлер (бассейндер, ванналар): қарақұмық, бұршақ, жарма және т. б.: бала сұрыптайды, бос материалдармен әрекет етеді. Белгілі бір уақыттан кейін ересек адам баланың іс-әрекетіне қосылады, содан кейін басқа түрлерді ұсынады. Ол "сссс" дыбыстарымен бірге жарманы құйып, баланы төгіліп жатқан жарманы бірлесіп бақылауға тартып, оның көзіне қарап, жымияды. сіз "жаңбыр" ойынын ойнай аласыз - түскен бұршақтармен "тық-тық" деп; жарма, құмдағы ұсақ заттарды іздеу және табу (мысалы, монеталар немесе кәмпиттер). Баланың тапқан заты үшін мақтау және қуану: "сен таптың»; кейбір балалар қарқынды тактильді сезімдерге бөленуге тырысады; бұл жағдайда сіз баланы мүмкіндігінше сусымалы материалмен ваннаға отырғызып, оны алдымен өзіңіз ойнауға мүмкіндік бере аласыз, содан кейін біртіндеп жаңа әрекеттермен ойын ұсына аласыз. б) түрлі құрылымды заттарды сезіне отырып ойнау: резеңке сенсорлық шарларды, түрлі толтырғыштары бар сөмкелер мен ойыншықтарды, жүннен, жібектен, барқыт қағаздан жасалған беті бар тақталарды және т. б.; в) тактильді жолдармен аяқпен жүру; қолдар мен аяқтарды щеткалармен, губкалармен, түрлі текстуралы заттар мен маталармен жанасу, уқалау; г) бояулармен бояу, кремді денеге, аяқ-қолдарға жағу және жағу (теріге әсер ету баланың назарында болады және із қалдыруы керек); алақандармен, саусақтармен сурет салу: құмға, қырынуға арналған са- бынды көбікпен, саусақ бояуларымен; жүктеу/скачать 356,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|