Ғылым министрлігі ҚазаҚстан респуБликасы
Психологиялық-педагогикалық
жүктеу/скачать 356,64 Kb.
|
autizmkaz
- Бұл бет үшін навигация:
- Психологиялық-педагогикалық жұмысты жүргізу бойынша шарт- тар, талаптар және ұсынымдар.
| Психологиялық-педагогикалық жұмыстың екінші сатысы- ере- сектермен қарым-қатынас пен өзара әрекеттесудің қол жетімді тәсілдерін, құралдарын қалыптастыру: әртүрлі дағдыларды үйрету: моторлық, сөйлеу, танымдық және әлеуметтік-тұрмыстық.
Бұл кезеңде бала ересек адамның өтініштерін қабылдауға және орындауға белгілі бір дайын болған кезде кеңістікті, уақытты және көрнекі қолдауды құрылымдау әдістері қолданылады. Олар сабақтың оқу стереотипін құру үшін қолданылады: болып жатқан оқиғалардың тұрақты және болжам- ды реттілігі, оқытуда, қарым-қатынаста таныс және түсінікті тәртіп. Бұл аутизмі бар балаға тұрақтылық сезімін береді және мазасыздықты азайта- ды, ал маманға мінез-құлықты дұрыс бағытта ұйымдастыруға және сақтауға мүмкіндік береді, сонымен қатар балада әртүрлі дағдылар мен мақсатты мінез-құлықты қалыптастыру міндетін жеңілдетеді. көрнекі қолдауды пайдалану тапсырманың стереотиптік алгоритмін игеруге, баланың тілді түсіну және естіген нұсқауларға сәйкес әрекет ету қабілетін кеңейтуге ықпал етеді, баланы қажетті ақпаратпен қамтамасыз етеді (сол күні қандай әдеттегі әрекеттер жасалады, оның дәйектілігі, жаңа іс-әрекеттер, әрекеттердің толықтығы немесе олардың ауысуы). Психологиялық-педагогикалық жұмысты жүргізу бойынша шарт- тар, талаптар және ұсынымдар.кеңсені функционалды аймақтарға бөлу: біреуі сабақ үшін, екіншісі ойын және демалыс үшін, үшіншісі - қажет болған кезде әр сабақта өзгеріссіз қалатын физикалық жаттығулар үшін. жұмыс аймағында баланың орны суреттермен, фотосуреттермен белгіленеді, сондай-ақ осы аймақта орын алатын іс-шаралар көрсетіледі. Үстелде, сөреде заттар, ойыншықтар болуы тиіс орындар көрсетілген, оларды шкафтар мен сөрелердегі фотосуреттер мен суреттермен белгілеуге болады. Баламен жұмыс жасауда көрнекі кестені қолдану. Ол әр бала үшін жеке жасалады және сабақта қандай әрекеттер және қандай тәртіппен орын- далатынын көрсететін нысандар, суреттер, фотосуреттер тізбегін қамтиды. кесте көлемі баланың жеке мүмкіндіктері мен ерекшеліктеріне байланы- сты. Ол сәлемдесуден қоштасуға дейінгі барлық сәттерді немесе оның жеке бөліктерін қамтуы мүмкін. Бастапқыда қарапайым кесте нысаны қолданылады, ол заттар сол- дан оңға, жоғарыдан төменге немесе алдыңғы жағынан артқа орналасқан нақты объектілерден тұрады. мысалы пішіндері бар қорап тиісті тапсыр- маны білдіреді, доп-еркін ойын және демалу, ал банан - жеңіл тағамдар. содан кейін кестеде фотосуреттер, суреттер, пиктограммалар және т. б. қолданылады. планшетті немесе дайындалған картаны фотосуреттер немесе сурет- тер хронологиялық ретпен бекітілген тік немесе көлденең таспа түрінде пайдалануға болады. алдымен ересек адам, содан кейін бала өзі карточка- ны алып, тиісті тапсырманы орындайды; оны орындағаннан кейін карточка- ны алып тастайды, содан кейін кестедегі келесі суретті алып, келесі кезеңге өтеді және т.б. оқытудың бастапқы кезеңінде екі карточкадан бастауға кеңес береміз, дағды игерілген сайын карточкалардың санын беске дейін көбейтеміз. Балада ерікті назар аудару және тапсырманы аяқтау қабілетін қалып- тастыру үшін таймерді немесе сағаттарды пайдалануға болады. заттардың белгілі бір саны (мысалы, арқандағы киімдер) уақыт аралығын көрсетуі мүмкін, ол неғұрлым қысқа болса, соғұрлым көп заттар "жоғалады". Бала "кестелерді" пайдалану дағдыларын игергенде күнделік жүргізуге көшуге болады, онда апта күндері бойынша оқиғаның бірізділігі бейнелен- ген. мұны істеу үшін алдымен сабақ тапсырмаларының тізбегін беру үшін альбом немесе дәптер дайындау керек. әр парақта жеке тапсырма бар, аль- бомды парақтап, бала келесі тапсырманы орындауға көшеді. Бұл шеберлікті игергеннен кейін біз күнделікке көшеміз, онда әр парақ аптаның нақты күнін және режим сәттерін көрсетеді: мысалы, дүйсенбі - таңғы ас, балабақша, үй, серуендеу, кешкі ас, ұйқы. Даму жұмысының барлық кезеңдерінде көрнекі қолдауды белсенді пайдалану. көрнекі қолдау мыналар үшін қолданылады: кесте құру; сабақта мінез-құлық ережелерін енгізу, игеру және бекіту: әдетте бұл тыйым салынған әрекеттердің, бала қолданатын сөздердің сызылған бейнесі ("айқайлауға, ұруға болмайды»); нақты тапсырманы орындау жоспарын құру, онда барлық реттілік не- месе әрекеттер тізбегі көрнекі түрде көрсетіледі. мысалы, 6 сақинаны пирамидаға сақиналардың түсі бойынша белгіленген тәртіппен байлаңыз; ересек адам баланың назарын дұрыс кескінге аударған кезде, дұрыс емес әрекетті немесе қалаусыз әрекетті ескерту, шақыру, көмек көрсету не- месе түзету. көрнекі қолдау үшін, әдетте, балаға көрінетін және қол жетімді жер- де және оның көз деңгейінде орналасқан әр тапсырма үшін қалта/магнит/ жабысқақ бар планшет/жолақ қолданылады. Оқытудың басында баланың күнделікті өмірінен әртүрлі фотосуреттер пайдаланылады: ата-аналар, педагог, нақты заттар, тұрмыстық іс-әрекеттер және т.б. фотосуреттің ұсынылатын көлемі 10*15 сантиметр, міндетті түрде үлкен қаріппен (1,5 см.) басылған сурет жазылады. Балалар фотосуреттердегі заттарды жақсы білген кезде заттар бейнеленген кішкентай суреттер пайда болады. Фотосуреттен суретке ауысу үшін баланың фотосуреттер мен суреттер- де заттардың немесе әрекеттердің бірдей суреттерін көретіндігін түсінуді жеңілдететін "алдын-ала сурет" әдісін қолдануды ұсынамыз. мұны істеу үшін біз бір заттың фотосуретінің төменгі бұрышына, сол объектінің кішкентай суретін жабыстырамыз. мысалы, бананның төменгі бұрышындағы фотосу- ретте бананның кішкентай эскиздік суретін жабыстырамыз. Осылайша, бұл әдіс балаға екі суреттің де бірдей екенін түсінуге көмектеседі. көрнекі қолдау мен көрнекі кестені ұзақ уақыт пайдаланған кезде баланың әдеттегі стереотипке бекітілуінің (тұрып қалуының) алдын алу бойынша арнайы жұмыс жүргізу қажет. әдеттегі тәртіпті қалыптастырғаннан кейін көрнекі ынталандыруды ұсынуда өзгерістер мен жаңалықтар енгізіледі. Балаға таңдау беріледі: ол басқа тапсырманы, ойыншықты немесе сабақты таңдай алады, сонымен қатар тапсырмалар тізбегін анықтай алады. Баланың тапсырманы өз бетінше таңдау дағдысын қалыптастыру үшін келесі әдістер тізбегі ұсынылады: баланың алдына пирамида мен зырылдауық бейнеленген суреттерді салыңыз; балаға суреттер көрсетіп, оған пирамида мен зырылдауықпен ойнайты- нымызды айтыңыз; баланың алдына үстел қою; балаға: "алдымен пирамидамен не ойнағыңыз келеді?»; суретті баланың қолымен алып, оны штангаға қойыңыз; балаға: "содан кейін зырылдауықты»; суретті баланың қолымен алып, оны штангаға қойыңыз; балаға: "алдымен пирамидамен, содан кейін зырылдауықпен ойнай- мыз»; баланы тәуелсіздік үшін мадақтаңыз. Бірте-бірте физикалық көмектесуді азайту керек, суреттің алдында ашық алақан түрінде ымдау немесе ашық алақанды суреттен жолаққа ауыстыру қолданылады. Шақырудан кейін баланың әрекетін 5-10 секунд күтіңіз. Біз баланы өз бетінше, кеңестерсіз орындауды үйренгенге дейін дағдыларды үйретеміз. сабақта әр түрлі жағдайларда (дағдыны басқа жағдайға ауыстыру), сондай-ақ үйде әр түрлі тұрмыстық жағдайларда, үйден тыс жерде (серу- енде, сапарда, қонақта және т.б.) қалыптасатын дағдыларды бекіту және тұрақты пайдалану. Бұл міндетті үй тапсырмасын ата-аналар, отбасының басқа мүшелері дағдыларды жалпылау және баланың күнделікті өмірде өз бетінше қолдануы мақсатында жүргізеді. Эмоционалды жайлылықты қамтамасыз ету. тапсырмалар бала үшін қызықты және тартымды болуы керек. мейірімді, эмоционалды жанданған болу керек. тапсырма сәтсіз болса да, баланы үнемі қамқорлық пен на- зар үшін қолдап, мадақтаңыз. Дағдыларды үйрету Баланың механикалық дағдылануы, "жаттығуы" болмауы керек. Қарым-қатынастың әртүрлі құралдарын белсенді қолданыңыз: ым- ишара, екпін, әртүрлі қимылдар мен қозғалыстар, сөздер мен тіркестер және баланы оларды қолдануға тарту. Баланың шаршауын, қалжырауын немесе шамадан тыс қозуын бол- дырмауды, сондай-ақ ынталандыру мен талаптардың сенсорлық және эмо- ционалды шамадан тыс жүктелуін қамтитын жұмсақ және ыңғайлы режимді сақтау. Қарым-қатынас пен өзара әрекеттесуді ынталандыру үшін, сондай- ақ эмоционалды, сенсорлық, музыкалық және моторлық ойындардың үзілістерінде қолдану (аутизмдік бұзылымдары бар балаларға арналған бағдарламаны қараңыз). Оларды таңдау және пайдалану көлемі баланың жеке мүмкіндіктеріне байланысты. жүктеу/скачать 356,64 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|