Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
| Фальсификацияның үш түрі.
Лакатостың ойынша ғылым мен зерттеулер программаларының сайысы, яғни өзара бәсекесі болуы тиіс. Дәл осы идеясы нәзік методологиялық фальсификационизммен сипатталады, бұл Поппер концепциясының негізі ағымымен дамыған. Лакатос Поппердің ғылым философиясының өткір бұрыштарын жұмсартуға тырысты. Ол Поппер көқарасының үш стадияға бөлді: Поппер0 - догматикалық (натуралисттік) фальсификационизм, Поппер - наивный (қияли) фальсификационизм, Поппер - методологиялық фальсификационизм. Соңғы кезең 50 жылдардан басталады және нормативті концепцияның өсу зерттемесімен және білімнің дамуын жан-жақты сыншыл негізімен байланысты. Ғылымның бірінші түрі процесс сияқты, құрылымдармен белгіленген. Догматикалық фальсификационизмге тоқталсақ, бұл концепция бойынша барлық сонымен бірге ғылыми теорияларда жоққа шығару, бірақ сонымен біргежоққа шығаруға болмайтын эмприкалық базис бар. Бұл – қатал эмпризицизм, бірақ индуктизімсіз, эмприкалық базисті жоққа шығару теорияға ауыспайды. Одан догматикалық фальсификационизмті әлсіз деп атауға болады. Догматикалық фалсификационистер үшін барлық теориялар гипотезді бола бермейді. Догматикалық фалсификационизм логикасы бойынша ғылымның өсуі - бұл берік қойылған фактілерге соқтығысқан теориялардың қайта-қайта қайталануы дейді. Мысалы, Декарттың вихревая тартылу теориясы (ол картензияндық кругпен қозғалады деген) жоққа шығарылды, планета эллипстікті орбитамен қозғалады деген фактімен соқтығысты. Методологиялық фальсификационизм догматиктердің қателіктерін түзейді, ғылымның эмприкалық базасын және ұсынылған гипотезаларды бақылауды көрсетеді. Олар өз шешімдерінің қателіктерін түсініп, мойындайды. Метологиялық фальсификационизм сыншылдық алдынан жаңа белдеулер ашты; көптеген «ғылыми» теориялар болып квалификациаланды. Поппердің «Логика научного открытия» ғылыми білімнің суреттемесі, теориялар мен фактілер арасындағы дуэль сияқты. Теория мен фактілер арасындағы күресте үш қатысушы бар: фактілер және екі бәсекелес теориялар. Осыдан түсінуге болады, теория өзіне қарама–қарсы факті пайда болғанда өлмейді, ол өзін теория алдынғыдан жақсы екенін мәлімдегенде. Сонымен, ньютонның механикасы Энштейн теориясы пайда болғаннан соң өткеннің фактісі болып қалды. Методологиялық фальсификационизмді жұмсарту үшін И. Лакатос зерттеу программасының концепциясын ұсынды жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|