Ғылыми білімнің құрылысы: фактілер, ұғымдар, теориялар, заңдар, әдістер, дүниенің ғылыми бейнесі, құңдылықтар, негіздер т.б.
Ғылыми білімнің басқа күрделі құрылысы бойынша: мәселелер, мақсаттар, тәжірибе фактілер, эксперименталді фактілер, зерттелетін объект туралы жалпы білімдер жиынтығы, онтологиялық схемалар мен сүреттер, модельдер, құралдар /тіл, ұғым, категориялар/, әдістер мен методикалар.
Ғылым философиясында дәстүрлі түрде таным мен білімді эмпириялық пен теориялық деңгейлер мен типтерге бөледі.
2. Ғылымда теориялық пен эмпириялық, фундаменталдық пен қолданбалы түрлері.
Әр ғылыми таным мен білімнің деңгейлері мен типтеріне тоқтаудын алдында ғылымның классификациясына тоқтайық.
Қазіргі ғылымның классификациясы:
таным әдісі мен пәні бойынша:
табиғаттану – табиғат туралы ғылымдар;
қоғам туралы білімдер (гуманитарлық пен әлеуметтік ғылымдар);
таным мен ойлау туралы (логика, гносеология, диалектика, эпистемология және т.б.);
техникалық ғылымдар;
қазіргі математика – табиғаттану ғылымдарға қатысы жоқ, бірақ олардың ойлауының күрделі элементттеріне жатады.
практикадан «қашықтау» бойынша:
Фундаменталды, яғни, реалды әлемнің негізгі заңдары мен принциптерін анықтайды, практикаға тікелей қатысы жоқ;
қолдану – фундаменталды ғылымдармен орнатылған заңдылықтарға негізделіп ғылыми танымның нәтижелерін тікелей нақты өндірістік пен әлеуметтік-практикалық мақсатарды шешуге арналады.
табиғаттану ғылымдарының негізгі сфералары бойынша (материя, өмір, адам, Жер, Ғарыш):
физика -> химиялық физика -> химия;
биология -> ботаника -> зоология;
анатомия -> физиология -> эволюциялық ілім -> тектідлік туралы ілім;
геология -> минералогия -> петрография -> палеонтология -> физиикалық география және Жер туралы басқа ғылымдар;
астрономия -> астрофизика -> астрохимия және Ғарыш туралы басқа ғылымдар.
Достарыңызбен бөлісу: |
