Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010
жүктеу/скачать 5,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Влияние метафорически-цветовых образов на изменения...
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Оспанова Б.А., Исаханова А.А.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Т.Ә.ДАНИЯРОВ
- This article deals with some peculiarities of formation of healthy skill of pupils.
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Данияров Т.Ә. Мектеп оқушыларында салауатты өмір сүру дағдысын...
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Б.О.СЫЗДЫҚОВА
- БОЛАШАҚ «ТЕХНОЛОГИЯ» ПӘНІ МҰҒАЛІМДЕРІН БАКАЛАВР ДЕҢГЕЙІНДЕ ДАЯРЛАУДАҒЫ ТЕХНИКАЛЫҚ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МҮМКІНДІКТЕРІ
- В данной статье рассмотрены вопросы развития технического творчества бакалавров при
- Сделана общая классификация составляющих творчества и даны определения некоторым из них.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Оспанова Б.А., Исаханова А.А. Влияние метафорически-цветовых образов на изменения...
268
из огромного множества социальных кругов и слоев, для указания своего статуса и положения. Выделение свойств при помощи цвета – это естественная часть
повседневной жизни,
которая биологически запрограммирована в геноме человека [5]. Цвет – это очень полезное средство для выражения эмоций, особенно тех, которые трудно выразить словами. Многие исследования подтверждают взаимосвязи между цветом и настроением. Цвет является наиболее глубинным и понятным человеку на бессознательном уровне сигналом. С помощью цвета в проективных методиках легко определяется эмоциональное состояние испытуемого. В настоящее время уже существует в художественной терапии коррекция с помощью цвета. После полного
эмпирического анализа
литературы и психокоррекционных направлений, мы пришли к выводу, что исследований и практической работы по изменениям цветовой установки посредством метафор в русле эриксоновского гипноза не проводилось. Объединяя все три понятия как цвет, метафора и установка наша группа разработала универсальную методику работы в трансовом состоянии, где метафора является основным инструментом воздействия на человека. В бессознательных глубинах восприятия, цвет является одним из основных факторов влияния на поведение и взгляды на мир. Основываясь на этом, мы выявили, что цвет влияет на установку человека. Так же были открыты факты того, что многие поведенческие реакции на бессознательном уровне связаны с цветовой установкой. В наших исследованиях в качестве респондентов выступили 100 человек, в возрасте от 13 до 45 лет, 75 женщин и 25 мужчин, разной национальной принадлежности. В работе изменения цветовой установки было выбрано направление эриксоновского гипноза. В рассмотренной нами литературе эриксоновский гипноз описан как наиболее гуманный, простой и эффективный способ воздействия на бессознательном уровне. По сравнению с обычным гипнозом, он легче воспринимается людьми, и клиенты могут осознавать все происходящие во время работ в трансе, что немало важно в наше противоречивое время. При такой работе клиенты быстрее входят в контакт с терапевтом и легче разрушается сопротивление со стороны клиента. Для работы был разработан тренинг гипнотического воздействия метафорически – цветовыми инструментами метафоры для изменения цветовой установки. А так же для того, чтобы регистрировать изменения в состояниях испытуемых были подобраны методики исследования, которые предъявлялись в начале и в конце работы. Исследования изменения цветовой установки посредством метафор показали хорошие результаты. Мы доказали, что метафора влияет на цветовую
установку, в действительности изменяя ее. Это видно из результатов методик, А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Оспанова Б.А., Исаханова А.А. Влияние метафорически-цветовых образов на изменения...
269
которые мы проводили до тренинга воздействия и после него. Показатели методик после метафорического воздействия в тренинге, проводившегося в направлении эриксоновского гипноза, выросли в общих чертах на 20-30% в лучшую сторону.
В этих исследованиях мы подтверждаем нашими результатами, доказывая, что воздействие в трансовых состояниях в направлении эриксоновского гипноза является эффективным влиянием на подсознательные и бессознательные процессы личности. В связи с этим цветовые установки, носящие глубинный характер происхождения, могут эффективно корректироваться в трансовых состояниях психотерапевтами, работающими в рамках гипнотерапии. Исследуемое изменение цветовой установки с негативных факторов цвета на позитивные помогает клиентам психотерапии в депрессивных состояниях вернуться к позитивному мировоззрению. В тренингах личностного роста изменения цветовой установки помогает личности увидеть новые пути развития, и придает вдохновение. Акценты, которые делаются на цвет, в действительности изменяют мировоззрение и самочувствие человека. Проведенное исследование позволило сделать вывод, что применение метафорически-цветовых образов в изменении цветовой установки эффективны и имеют право на существование. Мы надеемся, что наши элементы исследования будут применятся как в практической психологии, так и в других направлениях социальной помощи.
ЛИТЕРАТУРА 1.
Джакупов С.М. Психология: теория и практика //Вестник НАПК, научно-практический психологический журнал. – Алматы, 2005, №1, 15-18 с. 2.
Белый кролик, 1995. 196 с. 3.
Беккио Ж., Росси Э. Гипноз XXI века. М.: Независимая фирма «Класс», 2003. 272 с. (Библиотека психологии и психотерапии). 4.
М.: Независимая фирма «Класс», 1998.–176 с. (Библиотека психологии и психотерапии). 5.
Купер М., Мэтьюз А. Язык цвета. Как использовать преимущества своего цвета для успеха в личной жизни и бизнесе. М.: ЭКСМО–Пресс, 2001. – 144 с.
педагогика ғылымдарының кандидаты
270
М.Әуезов атындағы ОҚМУ-нің
аға оқытушысы МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНДА САЛАУАТТЫ ӨМІР СҮРУ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ В данной статье рассматриваются особенности формирования у школьников навыков здорового образа жизни. This article deals with some peculiarities of formation of healthy skill of pupils. Педагогика тарихындағы тәрбие мақсаты туралы ойларға жүгінсек, тәрбие мақсаты өте қозғалмалы және өзгермелі нақты тарихи сипат алады. Оны нақтылайтын өмір сүріп отырған мемлекеттің саясаты мен идеологиясы, қоғамның қажеттілігі және табиғат, қоғам, адамның объективтік даму заңдылықтарына сүйеніп анықталады. Соның ішінде қоғамның қажеттілігіне өндіріс күштердің даму деңгейі және өндірістік қарым-қатынастың сипаты, ғылыми-техникалық прогрестің даму қарқыны, қоғамның экономикалық мүмкіндіктері, педагогикалық теория мен практиканың даму деңгейі, оқу- тәрбие мүмкіндіктері, тәрбиеші, мұғалімдердің даму деңгейі сәйкес келуі қажет. Жалпы білім беру мектептеріндегі тәрбиенің мақсаты: жеке тұлғаның ақыл-ой, адамгершілік, эмоционалдық, дене дамуын қамтамасыз етіп, шығармашылық мүмкіндіктерін ашу, ізгілік қарым-қатынасын қалыптастыру, жас ерекшелігін ескере отырып, жеке дара көрінуіне жағдай жасау. Міне, осындай мақсаттарды жүзеге асыру үшін мектептегі тәрбие және сыныптан тыс
тәрбие жұмыстарының мазмұнына, әдіс-тәсілдеріне және ұйымдастырушыға талаптар туындап отырды. Ғалымдар «Бүгінгі қоғамдағы тәрбиенің проблемалық мәселелері және оны жоюға бағытталған қажетті шаралар» деген мақаласында қазіргі таңдағы еркін тәрбие теориясының жастарға кері әсерін, ата-ана, қоғамдық ұйымдардың, ақпарат құралдарының бірлесе әрекет етуінің әлсіреуін айта келе, «мектептерде және мектептен тыс оқу-ағарту орындарында білім беру мәселесі мен тәрбиені бір деп қараушылықтың салдарынан тәрбие мәселесі екінші орынға ығыстырылды» деп, тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруға ерекше мән беру қажет екендігін ескертеді. К.Ж.Қожахметова мектеп директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасарының басты міндеті – тәрбие жұмысының жүйесін қалыптастыру және оның бір-бірімен байланысты оқыту барысындағы тәрбие, сабақтан тыс тәрбие, мектеп ұжымындағы қарым-қатынас стилі, психологиялық ахуалы, сыныптан тыс тәрбие жұмысы, мектептен тыс тәрбие жұмысы, ата-аналармен және жұртшылықпен жұмысты – негізгі компоненттері деп көрсеткен [1]. Жалпы осы уақытқа дейін қолданып келген сыныптан тыс тәрбие жұмыстарына: факультативтік сабақтар, үйірме жұмыстары, тәрбие сағаттары, бақылау-зертхана жұмыстары, апталықтар, конференциялар,
271
кештер, ертеңгіліктер, сайыстар, маусымдық мекемелер, т.б. жатады. Сыныптан тыс тәрбие жұмысын өткізуде талаптар басшылыққа алынды: 1.Сыныптан тыс жұмыстарға оқушыларды түгелдей қамту. 2. Әрбір оқушының талап-тілегін ескеру. 3.Балалардың жеке дара қасиетін білу. 4.Шығармашылық ізденістерін дамыту. 5.Қоғамдық істерді ұйымдастыру. Мектептен және сыныптан тыс тәрбие жұмыстары мектеп директорының, мұғалімдердің тікелей басшылығымен жүргізіледі. Сыныптан тыс тәрбие
жұмысы негізінен оқушының іс-әрекетінің дұрыс ұйымдастырылуына байланысты. З.Әбілова "Сыныптан тыс уақытта эстетикалық тәрбие беру — эстетикалық мәдениетін, талғамын арттыру, үйді жабдықтау, тазалық сақтау, педагогикалық ұжымның ынтымағының болуы, балалардың тәртібі" деп оқушылардың тек эстетикалық тәрбиесін ұйымдастырудың жолдарын ашып
көрсеткен [2].
Ол туралы
Ж.Әбдіжаппарова, Р.Айтбақина "Мектептегі оқу-тәрбие жұмысының мәселелері" деген еңбегінде ұсынады. Сыныптан тыс тәрбие жұмысының маңызы – көлемі шағын шығармаларды бірлесіп оқу, кітап туралы әңгіме өткізу, талдау, әдеби кештер мен конференциялар, бұл жұмыстарды ұйымдастыруда оқушылардың жас ерекшелігін ескере отырып,
шығармашылық бағытпен өткізу қажет деп тұжырымдайды [3,4]. Аталған еңбектерде мектеп оқушыларын тәрбиелеуді сыныптан тыс уақытта ұйымдастыру керектігі айтылып, ол сол кездегі басты көмекші құралы болып қолданылған. Егер авторлардың пікіріне сүйенсек, баланың жас жеке мүмкіндіктерін ескеріп, жетекші тұлғаның әрекеті сынып жетекшісінің ұйымдастырушылық қабілетіне байланысты деп есептейді. Бірақ сол кездегі оқушыларды ұйымдастыруда және сыныптағы тәрбие жұмысына тартуда мұғалімнің рөлі басым болды. Т.Қ.Жұмажанова әдебиет бойынша жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстардың ғылыми-әдістемелік негізін анықтап, әдеби кештер, ертеңгіліктер, жарыстар, көріністер көру, поэзиялық кештерді бөліп көрсеткен. Сыныптан тыс уақытта оқушылардың танымдық қабілетін, белсенділігін арттырудың басты нысаны ретінде еңбек, эстетикалық тәрбиеге және
оқушылардың шығармашылық дамуына тоқталады [5]. К.Ж.Бұзаубақова сабақтан тыс жұмыстарды өткізу барысында оқушыларды табиғат қорғауға тәрбиелеу жолдарын көрсеткен. Бұдан мектеп оқушыларының сыныптан тыс уақытта тәрбиелеу ісін жүйелеу, оны педагогика талаптарына сәйкес ұйымдастыру және тиімділігін арттыру мәселесіне көңіл бөлгендігін көреміз. Б.Т.Кенжебеков оқушылардың техникалық еңбегі бойынша сыныптан тыс және мектептен тыс тәрбие жұмыстарын ұйымдастырудың ғылыми-педагогикалық негізін анықтап, педагогикалық шарттарын жүйелеген [6,7]. Сыныптан тыс тәрбие жұмысының тарихи жинақталған тәжірибесі біздің зерттеуіміздің бағыттарына негіз болды. Еліміздегі мектеп тәжірибесінде А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Данияров Т.Ә. Мектеп оқушыларында салауатты өмір сүру дағдысын...
272
сыныптан тыс жұмыстар екі бағытта: сыныптан тыс тәрбие жұмысы және сыныптан тыс жұмыстар деп жеке пәндер бойынша жүргізіледі. Тәрбие жүйесінде сыныпта және сыныптан тыс тәрбие жұмысының ерекшелігі балалардың тұлғалық және жас ерекшелігіне қарай анықталады. Сыныптан тыс жүргізілетін тәрбие жұмыстарының мақсаты – сабақ үстінде жүзеге асырылатын тәрбие міндеттерін толықтыру және тереңдету, олардың қабілеттерін неғұрлым толық ашу, қоршаған ортаға қызығушылығын ояту, қоғамдық белсенділігін шыңдау, бос уақытын ұйымдастыруды көздейді. Мұғалім оқушыларды сабақтан тыс уақытта қарым-қатынас жасауға, әртүрлі жағдайда баланы зерттеп, ол туралы мәлімет жинауға мүмкіндік алады. Педагогикалық энциклопедияда «мектептегі тәрбие жұмысының барлығы сабақтан тыс уақытта ұйымдастырылып, сыныптан тыс тәрбие жұмысы» деп аталады. Бүгінгі таңда тәрбие жұмыстары оқушы тұлғасын тәрбие субъектісіне айналдырып, педагогикалық талаптарды орынды белсенді қабылдап, өзінің сапалық қасиеттерін жетілдіру мақсатын көздейді. Сыныптан тыс ұйымдастырылатын үйірмелер және тәрбие жұмыстарына балалардың өз бетімен жұмыс істеуге кең мүмкіндіктер жасалады. Өздігімен басқаруға және дербестікті дамытумен үйлестірілуімен ерекшеленеді. Келтірілген ғылыми теориялар мен іс-тәжірибелердің бүгінгі күні бастауыш мектептен бастап оқушыларды сыныптан тыс тәрбие жұмыстарында тәрбиелеуде жаңғыртып қолдануға болады. Қоғам өзгерген сайын тәрбие мазмұны да өзгеріп, оны ұйымдастырудың формалары мен әдістері де сан алуан болып отыр. Осы кезге дейінгі сыныптан тыс тәрбие жұмысын ұйымдастырудың формалары мен әдістерін санап шығу мүмкін емес. Дей тұрғанмен, тәрбие жұмыстары этикалық тақырыптарда, өмірге, еңбекке баулу, салауатты өмір сүру дағдысын қалыптастыру мамандыққа дайындау, экономикалық және экологиялық тәрбие, интеллектуалды дамуын қамтамасыз ететін бағыттарда ұйымдастырылып келеді.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Қожахметова К.Ж. Халықтық педагогиканы зерттеудiң кейбiр ғылыми және теориялық мәселелерi. – Алматы, 1993. 2.
3.
1996. 4.
Байназарова Р. Бірлескен тәрбиенің берері мол. – Алматы, 1982. 5.
Жұмажанова Т.Қ. Әдебиеттен жүргізілетін сыныптан тыс уақытта оқушылардың танымдық қабілетін дамытудың ғылыми-әдістемелік негіздері: пед. ғылым. док. ... автореф. – Алматы, 1996. 6.
Бұзаубақова К.Ж. Жалпы білім беретін мектептерде сабақтан тыс жұмыстарды өткізу барысында оқушыларға экологиялық білім мен табиғат қорғауға тәрбиелеудің педагогикалық негіздері: пед. ғылым. канд. ... автореф. – Тараз, 1995. 7.
Кенжебеков Б.Т. Педагогические условия организации внеклассной и внешкольной работы учащихся по техническому труду: пед.ғыл.кан. ... автореф. – Алматы, 1993.
Б.О.СЫЗДЫҚОВА 273
техника ғылымдарының кандидаты, доцент Қ.Сәтбаев атындағы ҚазҰТУ
изучении дисциплины «Отраслевое материаловедение и технология конструкционных материалов». Сделана общая классификация составляющих творчества и даны определения некоторым из них. The items of development of technical creativity of bachelors during studying ”Branch materials technology and technology of constructional materials„ discipline are considered in the given article. The general classification of components of creativity is made and definitions of some of them are given.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында: «Білім беру жүйесінің басты мақсаты – ұлттық және азаматтық мәдени құндылықтар негізінде жеке тұлғаның қалыптасуына қажетті жағдай жасай отырып, оның шығармашылық қабілетін және тәрбие беруді дамыту» - деп көрсетілген [1]. Осы кездегі техникалық процестің қарқынды дамып, ХХІ ғасыр компьютер мен күлтемірлер заманы болған шақта жастарды техникалық шығармашылыққа баулу, олардың шығармашылық қабілеттерінің қалыптаса бастауына негіз болары сөзсіз. Қазақша-орысша соңғы (2008 ж.) шыққан сөздікте «шығармашылық – творчество» делінеді [2]. Жалпы алғанда шығармашылық ұғымы адам өмірінің барлық сатысында, барлық салаларында қолданысқа ие. Мысалы, музыкалық, спорттық, әдеби жанрлық, дизайндық т.с.с. Жалпы білім беретін мектеп оқушыларын техникалық шығармашылыққа баулудың бірден-бір жолы ХХІ ғасырдың басында Мемлекеттік «Рауан» баспасынан шығарылған 5-9-сынып оқушыларына арналған «Технология» пәні оқулығын тиісті деңгейде оқыту мен машықтандыру деп есептейміз. 050120-«Кәсіптік білім» мамандығын бітірушілер жоғарыда аталған «Технология» оқулығы арқылы мектеп түлектеріне дәріс беру құқығын иеленеді. Осы орайда «Технология» пәнін оқытуда орын алатын негізгі кедергілерді атап өткен жөн деп білеміз, олар: - еліміздің көптеген мектептерінде материалдық-техникалық базаның нашарлығы немесе жоқ болуы; - пәнді оқытатын мұғалімдер дайындығының жеткіліксіздігі; - оқу және көрнекілік құралдардың жетіспеуі; 050120-«Кәсіптік білім» мамандығы студенттеріне болашақ
«Технология» пән мұғалімі ретінде оқытылатын техникалық пәндер мазмұнын жетілдірумен қатар, әрбір тақырып бойынша дәріс пен машықтану сабақтары жоспарлы түрде оқытылғаны жөн. Базалық пәндер қатарына «Салалық материалтану және конструкциялық материалдар технологиясы» пәні жатады. Бұл пәнді игеру мектеп қабырғасында «Технология» пәнін
274
тиісті деңгейде оқытқанда нәтиже береді. Осы пәнді оқыту арқылы студенттердің техникалық шығармашылығы қалыптасатынын, оқулық мазмұнындағы әрбір тақырыпты дидактикалық талдау арқылы қол жеткізуге болады. Мысалы, құю өндірісінде әртүрлі құрамды қорытпалардан құйма жасаудың технологиялық процесін студенттерге үйрету. Ол үшін ең алдымен тақырыпқа қатысты ұғымдарды [3] түсіндірген жөн. - Құю-алдын ала дайындалған қалыпты балқыған металмен шөміш арқылы қолмен құйып толтыру; - құйма – балқыған металды қалыпқа құйып, суынып, қатайған соң алынатын өнім (дайындама немесе бөлшек); - құйма жасау тәсілдері – металл, қабыршықты, құмды қорамаға құю; үздіксіз, күйдірілетін үлгімен, балқытылған үлгімен құю; қысыммен және центрден тепкіш күшпен құю сияқты 50 ге тарта түрлері қолданылады. Осыдан студенттер құйма жасау үшін, балқыған металды қалыпқа құюдың ондаған тәсілдері бар екеніне назар аударады. Сапалы құйма жасау мақсатында құйма жасау тәсілдері талданып, әр тәсілдің жақсы және нашар жақтары түсіндіріледі. Айталық центрден тепкіш күшпен құю арнайы машиналар жәрдемімен іске асады. Сол сияқты қысым күшімен құю да арнайы жабдықты (компрессор) қажет етеді. Құйма жасау процесінде мыналарға баса назар аудару керек: -
дәстүрлі қолмен құю арқылы және басқа тәсілдермен құюды технологиялық және экономикалық тұрғыдан салыстыру арқылы ең тиімді тәсілді таңдау; -
құйма материалының химиялық құрамын балқытудан бұрын шихта құрамында реттей білу; -
есептеулер жүргізу арқылы белгілеу; -
құйылған дайындамаларды құмбалшықтан ажырату, тазарту, түйдектерін кесу мәселелерін сапа тұрғысынан бағалау және т.с.с. Адам өз өмірінде көптеген мамандықтардың бір-екеуін ғана меңгеруі мүмкін. Білім дәрежесі өсіп, өзінің алға қойған мақсаттарын жүзеге асыру үшін, әртүрлі іс-әрекеттерді орындап жетілдіре беруі қажет. Бірақ олардың барлығын бір адамның меңгеруі де мүмкін емес, оның үстіне іс-әрекеттердің көптеген түрін игерудің нәтижесі де жоғары болмайды. Сондықтан да адамға кәсіптік мамандық алудың қажеттігі туады, сонда ғана ол өз мамандығы бойынша орындайтын іс-әрекеттерді әрі шапшаң, әрі нәтижелі орындап, іскер қызметкер бола алады. Демек, ол сонда ғана көздеген мақсатына жетіп, өзінің кәсіби қызметінен қанағат алады [4]. В.В.Чебышеваның зерттеулері бойынша жастарды тәрбиелеп дамытуда еңбек ептіліктерін қалыптастырудың маңызы зор. Ондай ептіліктер адамның белсенділігі, өздігінен ойлауы, жұмысқа жауапкершілігі, өз
жүктеу/скачать 5,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|