Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады


А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012



Pdf көрінісі
бет28/30
Дата06.03.2017
өлшемі2,46 Mb.
#8313
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30

А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Омар Б.М.
 
Қазіргі кезеңдегі кредиттік технологияны оқытудың маңызы
 
 
 
 
Кеңес Одағының ыдырауы және жаңа тәуелсіз мемлекеттердің қҧрылуы 
жаңа  білім
  
жҥйесінің  дамуындағы  ізденістерге әкелді. Әлемде танылған
  
батыс елдерінің экономикалық, әлеуметтік прогрестері Қазақстан ҥшін ҥлкен 
бағдар  болды.  Әрине,  оқу  бітіруші  тҥлектер  бәсекелестік  қабілеттілігімен 
білім  беру  кеңестігінің  таңдауында  оқушыға  дербестік  беру,  оқытудың 
деңгейін  кӛтеру,  еңбек  сҧранысына  бағдарланған,  оқу  бағдарламаларының 
жоспарлауын  икемді  ғана  болуы  мҥмкін,  әлемдік  білім  беру  кӛрсеткендей 
казіргі білім талаптарына кредиттік оқыту технологиясы сай келді [4.19-20]. 
Кредиттік  оқыту  технологиясы  оқытудың  бағытсыз  жҥйесі  –  оқу 
процесінің ҧйымдастыру тәсілін белгілейтін оқушыларға белгіленген шегінің 
(қҧрауыш  қалауы  және  оқытудың  қосымша  тҥрлері  бойынша)  білім  беру 
процесінің  жеке  жоспарлау  мҥмкіндігі  болады.  Қатаң  жҥйеде,  белгіленген 
кӛлемде,  оқыту  логикасына  сәйкес,  белгіленген  мерзімде  білімдік  кәсіптік 
бағдарлама  пәндерін  оқушыларға  оқытатындығын  бағытты  оқыту  жҥйесі 
жобалайды. 
Біздің  республикамыздың  жоғары  оқу  орындарында  кредиттік  жҥйені 
енгізуде  шетел  мемлекеттерінің  тәжірибесі  мен  халықаралық  тәжірибенің 
маңызы ӛте зор. Солай болғандықтан, осы технология Қазақстанның жоғары 
оқу орындарында белсенді жҧмыс еткендіктен отандық тәжірибені оқу мәнді 
болады,  одан  басқа  да  аймақтық  жоғары  оқу  орындарының  жинақталған 
тәжірибесін  есепке  ала  отырып,  консультация  және  әдістемелік  кӛмек 
кӛрсету қажет [5.17-18]. 
Қазақстан Республикасында кредиттік оқу жҥйесі XIX  ғасырдың 90-шы 
жылдарының  ортасынан  біртіндеп  қалыптаса  бастады.  Елімізде  2007 жылы 
15 тамызда  «Білім  туралы»  жаңа  заң  қабылданды.  Осы  заңның  11 бабында  
білім жҥйесі мәселелерінің бірі болып оқытуда жаңа технологияларды тиімді 
пайдалану және енгізу, сонымен қатар кредиттік, дистанциялық, ақпараттық-
коммуникациялық  оқыту  кәсіби  білімнің  қоғамда  және  еңбек  нарығында 
болып  жатқан  ӛзгерістер  қажеттілігіне  тез  ҥйлесуге  мҥмкіндік  туғызатыны 
атап  кӛрсетілген.  Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  Заңын  іске 
асыру  мақсатында  №66-шы  «кредиттік  оқыту  технологиясы  бойынша  оқу 
процесін ҧйымдастыру ережесі» әзірленген және бекітілген. Кредиттік оқыту 
технологиясы — бҧл білім беру технологиясы, ӛз бетімен білім алу деңгейін 
кӛтеру  және  дара  негізінде  шығармашылық  білімді  меңгеру,  оқу  процесін 
және  білім  кӛлемін  кредит  негізінде  есепке  алуды,  білім    беруді    таңдап  
алған траекториясын регламенттеу болып табылады [6.15-16]. 
Кредиттік  оқыту  жҥйесі  бойынша  бір  академиялық  сағат  ҧғымы 
барабарлық  ӛзгерістерге  ҧшырайды,  дәрістік,  практикалық  (семинарлық) 
сабақтар  1 байланыс  сағатқа  (50 минутқа)  немесе  студиялық  оқыту  1,  

229 
 
байланыс  сағатқа  (75 минутқа)  немесе  лабораториялық  және  дене  тәрбиесі 
сабақтары  2 байланыс  сағатқа  (100 минутқа),  сонымен  қатар  барлық  оқу 
практикалар тҥрлері 1 байланыс сағатқа (50 минутқа), барлық педагогикалық  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Омар Б.М.
 
Қазіргі кезеңдегі кредиттік технологияны оқытудың маңызы
 
 
 
 
практикалар  тҥрлері  2 байланыс  сағатқа  (100 минутқа),  барлық  ӛндірістік 
практикалар тҥрлері 5 байланыс сағатқа (250 минутқа) тең. 
Оқуды  аяқтау  ҥшін  студент  қҧрауыш  бойынша  міндетті  тҥрде  белгілі 
мӛлшерде кредит алуы керек: 

 
міндетті тҥрде;  

 
таңдау бойынша; 
Оқушы  (студент)  ӛзінің  білім  беру  бағдарламасын  тәлімгер –  кеңесші 
(эдвайзер) –  кӛп  тәжірибесі  бар  оқытушы  арқылы  жасайды.  Оқу  пәндерін 
меңгеруге  кӛмек  кӛрсету  ҥшін  тьюторлар  (оқытушылар)  ҧсынылады. 
Тьютордың  міндеті –  оқушының  (студенттің)  оқу  әрекетінің  барысын 
қадағалау және оқушыға (студентке) ӛтілген оқудың барынша толық кӛлемде 
оқытушыға  кері  қайтарылуы.  Яғни,  15  апта  бойы  ӛтілген  сабақты  меңгеріп, 
оқытушыға  айтып  беру,  сондай-ақ  кредитін  ӛтеп  беру  болып  табылады. 
Топтық  консультациялар  ӛткізу  (оқу  процесінің  ішінде).  Оқу  процесін  іске 
асыру  ҥшін  оқытушының  және  оқушының  әр  пән  бойынша  формалар  мен 
қҧралдары, баспа және электрондық тҥрде курсты бейнелейтін, оқушылардың 
(СӚЖ)  ӛз  бетімен  игеру  деңгейін  бақылайтын,  олардың  ӛткізу  мерзімі  мен 
мазмҧнын  кӛрсететін  оқу-әдістемелік  кешені  болуы  қажет.  Студенттің  ӛздік 
жҧмысының жоғары  тиімділігін  қамтамасыз  ету  ҥшін,  мазмҧны  мен  оларды 
ӛткізу  мерзімі  кӛрсетілген  оқушының  басшылығымен  студенттердің  ӛздік 
жҧмысын қабылдайды [7.3-4]. 
Анықтамалық – жолсілтемеге келесі міндеттер енгізіледі: 

 
Студенттің қҧқығы мен міндеті; 

 
Оқу кезеңіндегі жҧмыс жоспары;   

 
GРА орта балынан есеп айырысу әдістемесі;  

 
Қорытынды мемлекеттік аттестаттауға қойылатын талаптар. 
Оқу пәні бойынша оқу әдістемелік кешені мыналардан тҧрады: 

 
Әр пән бойынша силабус – бағдарламаларды оқытудан;  

 
Практикалық (семинарлық) сабақтардың жоспарынан;  

 
Студенттің ӛзіндік жҧмысы бойынша тапсырмаларынан;  

 
Студенттің  оқытушы  басшылығымен  орындалатын    ӛзіндік  жҧмысы 
бойынша тапсырмаларынан; 

 
Және тағы басқалардан тҧрады. 
Оқу  сабақтарын  оқыту  белсенді  шығармашылық  формаларда  (кейс -
сатылар, тренингтер, пікірталастар, дӛңгелек ҥстелдер, семинарлар және т.т.) 
ӛткізу керек. Оқу пәні бойынша білімді бақылау формасы - емтихан болады. 
Білімдері  кӛп  балды  әріптік  жҥйе  бойынша  бағаланады.  Қорытынды 

 
230 
аттестаттауды  ӛткізу  формасы  дипломдық  жҧмысты  қорғау  немесе 
мемлекеттік емтихандарды тапсыру болады[8. 13-14]. 
Оқу  процесінің  негізгі  кезеңін  жоспарлауда  техникалық  және  кәсіби 
білімді кредиттік оқыту жҥйесіне ауысуды ҧйымдастыруда, осы бағытта  
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Омар Б.М.
 
Қазіргі кезеңдегі кредиттік технологияны оқытудың маңызы
 
 
 
 
кемшіліктерді  талдай  отырып,  сӛзсіз  қиыншылықтар  туындайтынын  айта 
кету керек:
 

 
Бірінші  кезеңде  кредиттік  оқыту  технологиясын  енгізу  арқылы  осы 
салада нормативтік-қҧқықтық қҧжаттарды оқыту, қызметкерлер қҧрамын осы 
технология  бойынша  жҧмыс  істеуге  ҥйрету,  лауазымдық  міндеттерді  және 
спецификаны есепке ала отырып, кредиттік технология бойынша біліктілігін 
арттыру курсын әзірлеу қажет;  

 
Екінші  кезең  жалпыға  бірдей  мемлекеттік  стандартқа  сәйкес 
әзірленген типтік оқу жоспарларын зерттеу болады. Типтік оқу жоспары оқу 
процесінің  қҧрылымы  мен  мазмҧнын  регламенттейтін  негізгі  қҧжат  болады 
(техникалық  және  кәсіби  білім  ҥшін  кредиттік  технологияның  сәйкестігіне 
жаңа мемлекеттік жалпыға бірдей стандарттарды әзірлеу қажет). 

 
Ҥшінші  кезеңде  академиялық  кҥнтізбені  бекіту  болады.  Айта  кету 
керек,  академиялық  кҥнтізбе  дәстҥрлі  оқу  процесінің  кестесінен  ерекшелеу 
болып  келеді.  Оның  ерекшелігі  академиялық  кҥнтізбеде  оқу-бақылау 
шаралары  ғана  емес,  сонымен  қатар  мерекелік  кҥндер  де  міндетті  тҥрде 
кӛрсетіледі.  Студенттер  шетел  оқу  орындарында  жеке  пәндерден  білім 
алғысы келсе, олар демалыс кезеңі туралы ғана ақпаратты біліп қана қоймай, 
сонымен қатар басқа да демалыс кҥндерін, ҧлттық мерекелерді де білулеріне 
болады. 

 
Тӛртінші  кезеңде  оқу  процесін  жоспарлауда  элективтік  пәндер 
тізімдемесі жасалынып, барлық оқу пәндер тізбесі беріледі. Бҧл білім беруде 
нақты  бағдарламаларды  таңдап  алуға  мҥмкіндік  береді.    Яғни  оқушы 
(студент)  пәнді  таңдап  алуға  қҧқылы.  Пәнді  таңдап  алған  оқушы  (студент) 
кредиттер жинай алады. Сондықтан, дҧрыс білім беру кеңестігін қҧру ҥшін, 
барлық техникалық және кәсіби білім оқу орындары кредиттік технологияға 
кӛшуге тиісті); 

 
Бесінші кезеңде оқушылар (студенттер) ҧсынылған элективтік пәндер 
негізінде  жеке  оқу  жоспарын  қҧрастырады.  Жеке  оқу  жоспары  әрбір 
оқушының  бӛлек  білім  алу  траекториясын  анықтап,  эдвайзер  кӛмегімен 
белгіленген тәртіппен тіркеу бӛлімшесінде әр оқу жылына оқушының ӛзімен 
оқу пәндеріне алдын ала жазылу бойынша қалыптасады; 

 
Алтыншы  кезеңде  оқу  процесіне  енген  барлық  оқу-бақылау 
шараларының  кешені  мен  бар  оқу  пәндерін  толық  кӛрсететін  жҧмыс  оқу 
жоспарын  қҧрастырады.  Мамандықтар  бойынша  жеке  оқу  жоспары  барлық 
жеке жоспарлардың бірігу болып табылады. 

231 
 

 
Қорытынды кезеңде оқу сабақтарының кестесі жасалады. 
Кредиттік  технология  бойынша  оқу  процесін  жоспарлау  кезеңдерін 
талдай отырып, біз оның жағымды жағдайы мен артықшылығын да кӛреміз. 
Тек оқытушының ғана емес, оқушылардың да академиялық еркіндіктерін  
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Омар Б.М.
 
Қазіргі кезеңдегі кредиттік технологияны оқытудың маңызы
 
 
 
 
кеңейту;  оқушылармен  пәндерді  таңдау  (50%-  ға  дейін)  оқытушының 
жағынан  кең  спектр  ҧсыныстарын таңдау  болып келеді. Бҧл  екі  жақтың да 
жауапкершілігін  тудырады,  осының  нәтижесінде  оқу  процесі  тең  дәрежелі 
адамдар сҧхбатына айналады[9. 9-10]. 
Кредиттік  оқыту  жҥйесін  іске  асырудың  жеке  жҧмысын  ҧйымдастыру 
болады.  Кредиттік  оқыту  технологиясының  келесі  позитивтік  жағы  –  оқу 
материалын жҥйелі бақылап, сапалы меңгертіп қадағалау. Позитивтік жағын 
айта отырып, біз бір қатар мәселелерді шешуіміз қажет және кредиттік оқыту 
технологиясына  ауыртпалықсыз  кӛшуге  мҥмкіндік  туады.  Сонымен  қатар, 
қазіргі  заманның  білім  талабы  білім  беру  технологиясын  белсенді  енгізуге 
болады.  Білім  -  бҧл  қоғамдық  дамудың  маңызды  кӛрсеткіші,  сондықтан 
барлық елдің міндеті оны сапалы, бәсекелестік ету болып табылады
.
 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Ӛмірбаев  С.М.   Кредиттік  оқыту  жҥйесі:  принциптер  мен  концепциялардың  маңызы.  //  Білім. 
Ғылыми-педагогикалық журнал. Алматы, 2006. №29.  
2.
 
Медеуов  Е.У.   Кредиттік  оқыту  жҥйесі:  ӛту  қиыншылықтары.  И.Жансҥгіров  атындағы  Жетісу 
мемлекеттік университеті. 2006 .  
3.
 
Ӛмірбаев  С.М.   Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  заңы  27.07.2007 ж.  //  Білім.  Ғылыми-
педагогикалық журнал. Алматы, 2006. № 29. 
4.
 
Қаланова Ш.М.,  Ӛмірбаев  С.М.   Қазақстан  Республикасының  жоғары  оқу  орындарына  кредиттік 
оқыту технологиясын енгізу туралы. Жоғары кәсіби білімге сынақтар ӛлшемдерінің жҥйесін енгізудің 
мәселесі: Бҥкілресейлік кеңестің мағлҧматтары. 23 сәуір, 2003 ж., Мәскеу, В.Н. Чистохвалова — М., 
2003.  
5.
 
Әбдіғапарова С.Б. , Ахметова Г.К. , Ибатуллин С.Р., Қҧсаинов А.А., Мырзалиев Б.А., Ӛмірбаев С.М.  
Қазақстандағы кредиттік оқыту жҥйесінің негізі. Алматы, 2004. 
6.
 
«Кредиттік  оқыту  технологиясы  бойынша  оқу  процесін  ҧйымдастырудың  ережесі».  №566 
24.11.2007 ж.  
7.
 
Ильясова  М.Т.  О  роли  кредитной  технологии  в  совершенствовании  учебного  процесса  в  вузе  // 
Қазақстан Республикасында жоғары білім беру сапасын жетілдіру және дамыту перспективаларының 
ӛзекті  мәселелері:  Жоғары  оқу  орын  арал,  ғыл.-әдіст.  конф.  материалдары.  16  наурыз,  2004.  – 
Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2004.  
8.
 
Цапова  О.А. Кредиттік  жҥйе.  Біліктілігін  арттыру  курстарының  лекция  материалдары.  Кредиттік 
оқыту технологиясы. Астана, 2009. 
9.
 
Мырзалиева  Б.А.  Кредитная  система  обучения:  опыт  внедрения,  проблемы  и  перспективы.  /Под 
общей редакцией. Шымкент: Ғасыр – Ш, 2005. 
 
 
 
 
 

 
232 
 
 
 
 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
Ғ.К.ОРМАНОВА  
педагогика ғылымдарының кандидаты, аға оқытушы 
 
А.ФАЗИЛОВА 
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің магистранты  
 
КРЕДИТТІК ОҚЫТУ ЖҤЙЕСІНІҢ БОЛАШАҚ МАМАНДАРДЫ  
ДАЯРЛАУДАҒЫ МҤМКІНДІКТЕРІ 
 
Қазіргі  кезеңде  әлемдік  қоғамдастық  Қазақстанды  нарықтық  экономикасы 
қалыптасқан  мемлекет  ретінде  танып  отыр.  Инновациялық  технологияларды 
қолдана  отырып қысқа  тарихи  кезеңде Қазақстан экономикада  алдыңғы қатарға 
шықты, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы анықталды. Қоғамдағы ӛзгерістер 
білім  жҥйесіне  де  ықпал  етті.  Білім  беру  жҥйесінің  рӛлі  мен  мәні  артып,  оған 
ҥлкен міндеттер жҥктеліп, оның қоғам сҧранысына сай болуы талап етіліп отыр. 
Қазақстанның жоғары білім берудің стратегиялық міндеті ҧлттық білім беру 
жҥйесінің жетістіктерін сақтай отырып оны әлемдік білім беру ҥдерісінің қазіргі 
заманғы болашағы бар бағыттарына сәйкес келтіру болып табылады. Бҧл ҧлттық 
білім  беру  жҥйесін  жетілдіру  мен  әлемдік  білім  беру  кеңістігіне  ықпалдасуды 
жҥзеге асыру ҥдерістерінен тҧрады. Білім беру жҥйесін дамытудың стратегиялық 
мақсаттарын  анықтау  ҥшін,  жоғары  мектепте  оқу  ҥдерісін  ҧйымдастыруды 
тҥбегейлі  ӛзгертуге  байланысты  қазақстандық  кӛпдеңгейлі  ҥздіксіз  білім  беру 
ҥлгісін  қалыптастыруға  мҥмкіндік  беретін  Қазақстан  Республикасының  білім 
берудің  2015  жылға  дейінгі  даму  тҧжырымдамасы,  Қазақстан  Республикасында 
білім  беруді  дамытудың  2005-2010  жылдарға  арналған  Мемлекеттік 
Бағдарламасы  жасалынды  [1].  Онда  білім  беруді  дамытудың  негізгі  бағыттары 
ретінде мамандарға берілетін  білім сапасын арттыру, оларды кәсіби даярлаудың 
жаңа  бағыттары  мен  инновациялық  дамуын  қамтамасыз  ету,  ғылыми 
зерттеулерді  қоғам  сҧранысымен  тығыз  байланыстыру,  ғылыми-зерттеу 
жҧмыстарының  маңызы,    білім  беруді  және  ақпараттық  технологияларды 
жетілдіру мәселелері  кӛрсетіледі.  
Қазақстанның әлемдік білім беру жҥйесіне кіру ҥдерісі 2003 жылдан бастап 
еліміздің  жоғары  оқу  орындарында  және  магистратурасында  кредиттік  оқыту 
технологиясын  ендіруден  басталды.  Осы  ҥдерістің  алдындағы  Қазақстанның 
«Еуропа  аймағындағы  жоғары  білімге  қатысты  біліктіліктерді  тану  туралы» 
Лиссабон  Конвенциясына  және  «Жоғары  білімнің  еуропалық  аймағы  туралы» 
Болон  декларациясына  қосылуы,  ҚР  «Еуропа  аймағындағы  жоғары  білімге 
қатысты  біліктілікті  тану  туралы»  Конвенцияны  ратификациялау  туралы  Заңы 
елімізде  кредиттік  оқыту  жҥйесінің  ендірілуіне  жол  ашты.  Кредиттік  оқыту 

233 
 
технологиясын ендіру және оқыту жҥйесін жетілдіру  әлемдік жоғары білім беру 
тәжірибесін,  оның  ішінде    еуропалық    аймақтағы    жоғары    білімге    қатысты  
біліктіліктерді    тану  туралы  Лиссабон  Конвенциясы  және  жоғары  білімнің 
еуропалық аймағы туралы Болон декларациясы сияқты материалдарды зерттеуді 
қажет етеді [2,3]. Еліміздің Лиссабон Конвенциясына қол қоюы, Болон ҥдерісіне 
қосылуы  ҧлттық  білім  беру  жҥйесінде  тҥбегейлі  ӛзгерістер  жасауға  әкелді.  Бҧл 
заң арқылы Қазақстанда білім берудің жаңа мҥмкіндіктері ашылды: 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Орманова Ғ.К., Фазилова А. Кредиттік оқыту жҥйесінің болашақ мамандарды даярлаудағы мҥмкіндіктері 
 
 
 
-
 
болашақ мамандарға ӛздері қалаған жерде білім алу мҥмкіндігін беру; 
-
 
жоғары  білім  берудің  бағдарламалары  мен    формаларының  оқытудың 
барлық тҥрлерінде қолдануы (кҥндізгі, кешкі, қашықтықтан оқыту, сырттай); 
-
 
кез келген  басқа ҧлттық білім беру жҥйесімен сәйкес келуі
-
 
халықаралық сынақ ауысымын жасау мҥмкіндігі; 
-
 
дипломдардың жалпыевропалық дипломдарға сәйкес келуі [4]. 
Болон  ҥдерісі  жоғары  білім  берудің  жалпыеуропалық  кеңістігін 
қалыптастыруға  байланысты  міндеттерді  шешуге  тікелей  байланысты  болып 
табылады.  Зерттеу  барысында  Болон  ҥдерісі  жайлы  қҧжаттармен  танысудан 
оның  еуропалық  және  ресейлік  жоғары  білім  беру  жҥйесін  тҥбегейлі  ӛзгертуге 
ықпалы  туралы  еңбектерден  кредиттік  оқыту  жҥйесін  қабылдауға  объективті 
жағдайлар мен себептердің болғаны анықталды. Бҧл елдердің ҧлттық білім беру 
жҥйелерінде  ӛзгерістер  жасауға  жалпы  әлемдік  беталыстар  мен  Еуропадағы 
қалыптасқан жағдайлар себепкер болды. 
 Кәсіби  маман  даярлау  жҥйесінде  ӛзгерістер  жасау  қажеттігінің  себебі 
барлық дамыған елдердің экономикасындағы тҥбегейлі ӛзгерістерге байланысты 
болып  табылады.  Жҧмыс  берушілер  тек  жоғары  кәсіби  білімді  маманды  ғана 
емес,  жаңаша,  тҥрлі  кҥрделі  кәсіби-ӛндірістік  проблемалар  туғанда 
шығармашылықпен  шешім  қабылдай  алатын  және  мекеменің  жҧмысына  бірден 
кірісіп  кетуге  практикалық  дағдысы  бар,  стандартты  емес  тҥрде  ойлайтын 
жастарды жҧмысқа  алуға  тырысады. Ӛндіріспен байланыспаған білім жҥйесінің  
практикалық жҧмысқа дағдысы бар маман дайындай алмайтынын ӛмір кӛрсетіп 
отыр.  Бҧл  жағдайдан  шығудың  бірден-бір  жолы  ЖОО-ның  ғылыммен 
ықпалдастығы  болып  табылады.  Алайда  қазіргі  қоғамда  мекемедегі  жҧмыс 
маманнан кәсіби білім мен білікке қоса басқа да қҧзыреттіліктерді: компьютерде 
ҥш  деңгейде  (ӛңдеушілік,  желілік,  кәсіби  бағдарламалар)  жҧмыс  істей  білуді, 
кемінде бір шет тілін білуді, маркетинг негіздерін, психологиялық әдістемелерді, 
менеджерлік  дағдыларды  игеруді  талап  етеді.  Мҧның  бәрін  ЖОО 
қабырғасындағы  болашақ  маманның  ғылыми-зерттеу  жҧмыстары  барысында  
қамту мҥмкін емес. Сондықтан студентті болашақ  кәсібіне жан-жақты дайындау 
ҥшін  мақсатты  тҥрде  жҧмыстар  жҥргізу  керек.  Сол  себепті  дәстҥрлі  оқыту 
формалары  мен  ӛмірдің  талабы  арасындағы  алшақтықты,  маманның  тиімді 
кәсіби  әрекет  жасауына  қажетті  ғылыми  білімнің  кӛлемі  ҧдайы  артуы  мен 
мамандардың    нақты    даярлануы    арасындағы      алшақтықты      жоятын      және 
толыққанды  білімді  қалыптастыруға,  ӛздік  жҧмыс  пен  ӛзіндік  білім  алу 
дағдыларын дамытуға мҥмкіндік беретін оқыту жҥйесі қажет болды. 

 
234 
Еуропадағы 
жағдайларға 
байланысты 
білім 
беру 
саласындағы 
ӛзгерістердің жасалуына мынадай тӛрт тҥрлі себеп болды, олардың ҥшеуі білім 
беру саласы бойынша Еуропаның АҚШ-тан мына кӛрсеткіштер бойынша артта 
қалуына  байланысты:  елдегі  шетелден  келіп  оқитын  студенттердің  санының 
аздығы    жағынан  (АҚШ-та  500  мыңнан  астам,  ол  барлық  еуропалық  елдерде 
оқитын  шетел  студенттерінің  санынан  артық,  олардың  оқуынан  АҚШ-қа 
жылына  5-10  млрд.  доллар  аралығында  кіріс  тҥседі);  жоғары  білімі  бар 
дайындалған мамандар  санының екі есе аздығы; ғылымның дамуы, ғылыми
  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Орманова Ғ.К., Фазилова А. Кредиттік оқыту жҥйесінің болашақ мамандарды даярлаудағы мҥмкіндіктері 
 
 
 
потенциалды  дамыту  қарқындылығы  және  оның  қаржыландыруы  жағынан 
(ғылым-  мен  экономиканы  дамытудың  маңызды  факторы);  тӛртіншісі  – 
еуродаққа   кірген    елдердің   ӛз  потенциалдарын   біртҧтас  экономикалық
 
механизмге  біріктіруге  деген  ҧмтылысы.  Ол  ҥшін  басқа  елдердегі  білім 
жҥйелерінің 
деңгейлерін 
жақындату, 
соның 
нәтижесінде 
Еуропа 
университетінің  бітірушісі  Еуропаның  кез  келген  елінде  жҧмыс  істей 
алатындай шаралар жасау қажет болды [5]. 
Болон ҥдерісінің мазмҧны мынадай мақсаттардан тҧрады: 
-
 
жаппай  қабылданатын  және  салыстыруға  келетін  ғылыми  дәрежелер 
жҥйесін бекіту; 
-
 
айқын  салыстыруға  келетін,  дипломдарға  қосымшалар  (бітірушілердің 
еңбекке орналасуын қамтамасыз ету жоғары білім беру жҥйесінің бәсекелестігін 
арттыру ҥшін) берілетін дәрежелердің жҥйесін қолдану; 
-
 
жоғары  білім  беру  жҥйесінің  екі  сатылы:  базалық  және  дипломнан 
кейінгі  жҥйесін  ендіру;  бірінші  сатыны  аяқтаған  соң  алатын  дәреже  еуропаның 
еңбек рыногінде біліктіліктің жеткілікті деңгейі болып танылады;  
-
 
студенттердің  икемділігін  арттыру  қҧралы  ретінде  ECTS-тің  аналогы 
болып табылатын кредиттер жҥйесін қабылдау. Қабылдайтын оқу орны таныған 
жағдайда  кредиттер  жоғары  білімнің  барлық  сатысында  (ҥздіксіз  білімді  қоса) 
әрекет етеді;  
-
 
икемділікті  ынталандыру  және  студенттер  мен  оқытушылардың, 
зерттеушілер мен білім беру менеджерлерінің еркін ауысуына жағдай жасау;  
-
 
салыстыруға  келетін  ӛлшемдер  мен  әдіснамаларды  жасау  мақсатында 
сапаны  қамтамасыз  ету  (бақылау)  саласында  еуропалық  ынтымақтастықты 
дамыту;  
-
 
ЖОО басқаруда студенттердің рӛлін арттыру, оқыту сапасын бақылауға 
студенттерді қатыстыру; 
-
 
жоғары  білімді,  әсіресе,  білім  беру  бағдарламаларын  жобалау,  ғылыми 
зерттеулер сияқты және т.б. салаларда еуропалық ӛлшеуді кҥшейту;  
-
 
әлеуметтік  ынтымақтастықты  арттыру  және  ЖОО-ның  оны  кҥшейтуге 
жауаптылығы;  
-
 
ғылым мен білім берудің ықпалдасуын кҥшейту;  
-
 
Еуропаның  әлемге  ашықтығы,  ӛмір  бойы  оқу  проблемасына  кӛңіл 
бӛлудің артуы.  
Яғни,  Болон  ҥдерісінің  мақсаты  –  бітірушілердің  еңбекке  орналасу 
қабілеттілігін  арттыру,  азаматтардың  еуропалық  жоғары  мектептің  бәсекеге 

235 
 
қабілеттілігін  арттыру  ҥшін  2010  жылға  дейін  еуропалық  білім  беру  кеңістігін 
қҧру  болып  табылады.  Болон  ҥдерісіне  қатысушылар  (1999  жылы  29  ел,  2003 
жылдан  бастап  40  ел)  ӛздеріндегі  жоғары  білім  жҥйелерін  бірыңғай 
жалпыеуропалық  стандартқа  келтіруге  міндеттеме  алды.  Білім  беру  саласының 
мамандары  мен  зерттеушілері  бҧл  жобаға  әртҥрлі  тҧрғыдан  қарайды:  бірі 
жақтаса, енді бірі қарсы. Оның кемшілігінің бірі ретінде бҥкіл білім беру жҥйесін 
емес,  тек  жоғары  білім  жҥйесін  реформалауды  ҧсынатынын  атайды. 
Жақтаушылар оның 
жақсы жақтары 
ретінде білім  берудің  бірыңғайлы
 болуын,
  

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет